Conan – H comic παράδοση που δεν μπορεί να αγνοηθεί

Nίκος Γιακουμέλος Από Nίκος Γιακουμέλος 6 Λεπτά Ανάγνωσης

Είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για τον Conan στις ημέρες μας. Και δικαίως. Σίγουρα ήρωας του Robert Howard δεν είναι τόσο προβληματικός όσο ο δημιουργός του. Όμως οι ιστορίες του Conan κρύβουν ένα μεγάλο ποσοστό έκδηλης τοξικής αρρενωπότητας, δόσεις ρατσισμού και μια αρκετά προβληματική απεικόνιση των γυναικών. Με άλλα λόγια ο Conan έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας κακώς νοούμενης εφηβείας για την ηρωική λογοτεχνία του φανταστικού που ίσως θα έπρεπε να μείνουν πίσω, σε μια περίοδο διστακτικής ωρίμανσης της.

Όμως ο Conan μας αναγκάζει να γυρνάμε ξανά και ξανά σε αυτόν, με μια κριτική διάθεση και να ρωτάμε: Τι ήταν αυτό που καθιέρωσε τον κιμμέριο βάρβαρο ως μια από τις κατεξοχήν μορφές αυτού του ρεύματος; Όπου και αν κοιτάξουμε σήμερα, από τα video games μέχρι τα παραδοσιακά tabletop rpg αλλά και σε πολλά σύγχρονα διηγήματα και κόμικ, βλέπουμε αναπαραστάσεις του αρχετύπου του βαρβάρου που αποτελούν κληροδοτήματα του Ηοward. Είναι φανερό λοιπόν πως το θέμα δεν έχει ξεπεραστεί.

Ο Conan έγινε το εφαλτήριο για μια ολόκληρη γενιά αμφισβητήσεων, αναθεωρήσεων και ανατροπών του. Αντιγράφηκε, ανατράπηκε (με τη μορφή του πολικού του αντίθετου Ελρικ του Μελνιμπονέ) και επανακαθιερώθηκε. O ίδιος ο ήρωας έγινε δηλαδή ένα σημείο αναφοράς, πολύ μεγαλύτερο των λογοτεχνικών πηγών του, που του επέτρεψε να τις ξεπεράσει. Η  κριτική προσέγγιση αυτών των πηγών και η αμφισβήτηση τους ήταν τελικά αυτά που τον κράτησαν στις πρώτες γραμμές της μαζικής κουλτούρας και ήταν η ίδια που πλέον τον παρουσιάζει με ένα διαφορετικό, ακόμα και θετικό πρόσημο, όπως η πρόσφατη εκδοτική του πορεία στα κόμικ με  DC πριν λίγο διάστημα και, (ξανά πλέον), με τη Marvel.

Μια γεύση αυτής της διαφορετικής προσέγγισης ή τουλάχιστον της έναρξης της από τα μακρινά 70s έχουμε πλέον την ευκαιρία να δούμε και στον τόμο  Επικές Περιπέτειες: Conan, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Anubis, σε μετάφραση των Ελένη Σκριτζοβάλη, Έκτορα Τσουγκαράκη, Χρήστου Βλάχου, Διονύση Τζαβάρα,και Σάββα Αργυρού, συνολικού μεγέθους 352 σελίδων!

Εκεί υπάρχουν συνολικά 7 ολοκληρωμένες περιπέτειες του Κιμμέριου, από τα χέρια των Ρoy Thomas (σενάριο) και Jonh Buscema
(κυρίως) , Αlfredo Alcala, Pablo Marcos (σχέδιο) από την εκδοτική του παρουσία στη Marvel τη δεκαετία του 1970. Οι δύο πρώτοι δημιουργοί είναι οι χαρακτηριστικότεροι της μετάβασης του ήρωα στην 9η Τέχνη και την αρχή της επίδραση τους μαζί της, η οποία κρατά μέχρι και σήμερα. Ήτα επίσης αυτοί που κατάφεραν να αναδείξουν την πλαστικότητα του χαρακτήρα και, παρόλο που οι ιστορίες τους και κυρίως ο τρόπος που πλησίασαν τη γλώσσα του Howard είναι κάποιες φορές φλύαρος, ίσως και αμήχανος, ανέδειξαν τα χαρακτηριστικά του ήρωα που αξίζουν τη διάσωση του: το θάρρος, την ανδρεία, την τιμιότητα στους φίλους και την ειλικρινή αψύτητα μιας εποχής πιο απλής, χαρακτηριστικά που κερδίζουν τους αναγνώστες κάθε εποχής, η οποία ακόμα όμως κρύβει θαύματα, μυστήρια που δεν εξαρτώνται από τους ανθρώπους. Αυτή η γοητεία του μύθου, που βάζει έναν άνθρωπο (έναν ακραία τέλειο και αλαβάστρινο άνδρα, αλλά τελικά απλά θνητό) απέναντι σε μυστιστικές δυνάμεις και τον βγάζει νικητή, είναι τελικά και η μεγαλύτερη γοητεία του Conan.

Διατηρεί τη μυσταγωγία της ρομαντικής περιόδου, στην οποία όλη η φανταστικά λογοτεχνικά βρίσκει την καταγωγή της, ωστόσο αφαιρεί την ίδια γοητεία από τον χαρακτήρα της, μια στάλα θνητής, ωμής δύναμης σε έναν κόσμο μαγείας. Το βασικό αυτό συστατικό μπορεί να κάνει τον Conan ήρωα πολλών εποχών, και όχι απλά πρότυπο τοξικότητας και μισογυνισμού.

Οι επτά ολοκληρωμένες ιστορίες του τόμου, τα «οι Άνθρωποι του Μαύρου Κύκλου», «Ο Πύργος του Ελέφαντα», «Μια μάγισσα θα Γεννηθεί», «Η Ακρόπολη στο κέντρο του Χρόνου», «Στο Όρος του Θεού της Σελήνης», «Η Κατάρα της Θεάς Γάτας», «Σιδερένιες Σκιές στο Σεληνόφως» διατηρούν αυτά τα χαρακτηριστικά, ωστόσο είναι πολύ κοντά στην πηγή για να μπορέσουν να λειτουργήσουν πραγματικά σαν ανανεωτική οπτική για τον χαρακτήρα. Μάλιστα φέρουν και κάποια από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά  της δεκαετίας ειδικά στο σχέδιο. Εκεί αξίζει να αναφερθούν οι βαριές σκιάσεις του ασπρόμαυρου σκίτσου, το έντονο, αλλά διακοπτόμενο γέμισμα αλλά και γενικά το εύκαμπτο κινησιακό λεξιλόγιο.

Παράλληλα όμως παρατηρούμε και  το βαρύ στιλιζάρισμα των εξεζητημένων μορφών μάγων και γυναικών λόγου χάρη. Για τις δεύτερες επίσης υπάρχει και το θέμα της έντονης ερωτικής απεικόνισης που κυμαίνεται από τη σκοποφιλία στη τιμωρία.

Το σενάριο από την άλλη νιώθει την ανάγκη να ακολουθήσει πολύ στενά τα κείμενα του Howard, δίνοντας έναν ανεπαίσθητο χαρακτήρα εικονογράφησης αντί για κόμικ μεταφοράς ανά στιγμές. Σε αυτό το κομμάτι η κάποιες φορές αδέξια και μελοδραματική μετάφραση χαλάει τη σύνδεση του μέσου, μοντέρνου, αναγνώστη με τα τεκταινόμενα.

Σε κάθε περίπτωση όμως η μετάφραση ενός action heavy τίτλου σε κόμικ, ειδικά όταν είναι τόσο σημαντικός για την πορεία της φανταστικής λογοτεχνίας, μπορεί να κρύβει τέτοιους κινδύνους. Έχουμε δε και στο (πρόσφατο) παρελθόν ότι ο Conan δε μεταφράζεται πάντα καλά σε άλλα μέσα, όπως λόγου χάρη στον κινηματογράφο. Όμως η ίδια η διαδικασία αυτής της μεταφοράς είναι κάτι που αξίζει τον χρόνο ή το βλέμμα μας. Για τους φαν του Κιμμέριου ή όσους θέλουν μια πρώτη επαφή μαζί του, σίγουρα είναι μια πολύ καλή επιλογή.

Μοιραστείτε το Άρθρο
Γεννήθηκε με μεγάλη επιτυχία αλλά μετά άρχισε καπου να δυσκολεύει το πράγμα. Σπούδασε Επικοινωνία και μετά αποφάσισε πως δεν του αρέσει να επικοινωνεί. Όνειρο του να μετακομίσει στην Σαχάρα όπου θα έχει ησυχία, αλλά μέχρι να το καταφέρει δουλεύει κωπηλάτης.