Ο Batman στην Οθόνη (Μέρος Α’) – Aπό τη δημιουργία ως τα φωτεινά ’60s

Λεωνίδας Βέργος Από Λεωνίδας Βέργος 7 Λεπτά Ανάγνωσης

Ο Batman είναι ένας χαρακτήρας που βρισκόταν πάντα, λόγω της δημοφιλίας του, στο επίκεντρο της 9ης τέχνης και των αλλαγών σε αυτή –συχνά συγκεκριμένες ιστορίες του, όχι μόνο σε κόμιξ αλλά κι ευρύτερα σε μέσα της ποπ κουλτούρας, ήταν πυροδότες να αλλάξει με δριμύ τρόπο το μέσο και συνεπαγόμενα ο χαρακτήρας είχε πάντα τεράστιες επιπτώσεις συνολικά στην ποπ κουλτούρα του δυτικού κόσμου. Ο 20ός αιώνας όντας αιώνας με τεράστιες ταξικές και κοινωνικές αντιθέσεις λόγω της τεχνολογικής καινοτομίας, που έφεραν κοσμοϊστορικά γεγονότα όπως εργατικές επαναστάσεις, παγκόσμιοι πόλεμοι και φυσικά οικονομικές καπιταλιστικές κρίσεις, άρα η συνεχής αλλαγή του κοινωνικού τοπίου, είχε φυσικά αλλαγές και στην ποπ κουλτούρα. Λόγω ακριβώς της δημοφιλίας του, στον Batman θα μπορούσαμε να πούμε πως κάθε φορά συνοψίζονταν οι αντιθέσεις και οι αλλαγές αυτές, πολύ συχνά προσφέροντας καινοτόμα κι αριστουργηματικά καλλιτεχνικά δείγματα κι έτσι, αναλόγως τη δεκαετία βρίσκουμε εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους φυσιογνωμίες κι αισθητική στις ιστορίες του. Ενόψει της επικείμενης νέας ταινίας Batman αλλά και των, σε λίγους μήνες, 35 χρόνων από την κυκλοφορία της καλύτερης ιστορίας κόμιξ του χαρακτήρα, του The Dark Knight Returns, θα επιχειρήσουμε ένα ταξίδι στην πορεία του χαρακτήρα στον αιώνα που μας πέρασε και στις μεγάλες αλλαγές του…

ο θρύλος Bob Kane…

Το ταξίδι στον κόσμο του Σκοτεινού Ιππότη ξεκίνησε το 1929 από τη φαντασία των Bob Cane και Bill Finger, στο περιοδικό Detective Comics (τα αρχικά αυτού του τίτλου θα έδιναν μετέπειτα στη DC το όνομά της). Εξαρχής ο χαρακτήρας λειτουργούσε ως μια «αντίθεση» και συγκεκριμένα στον προ ενός έτους εμφανισθέντα και πολύ δημοφιλή χαρακτήρα Superman: από το 1919 ώς το 1929 και μετά, ο χώρος των κόμιξ άνθιζε στον δυτικό κόσμο, με πρώτο τον Popeye και τον Buck Rodgers στις ΗΠΑ και τον Tintin στην Ευρώπη. Σε αυτό το κλίμα δόθηκε η ιδέα ότι, εφόσον το μέσο προσέφερε οπτική επαφή με τις ιστορίες,  σε αντίθεση με τα βιβλία, θα ήταν πιο εύκολο να γίνει πιο παραγωγική η φαντασία των δημιουργών, μάλιστα με τη δημιουργία «υπερανθρώπων» (οι δημιουργοί του Superman ήταν όντως επηρεασμένοι από τον ατομισμό του Friedrich Nietzsche). Ο Superman εξαρχής συμβόλιζε τη δύναμη, το «ωραίο», την ηθική και το φως. Ο Batman λειτούργησε αντιθετικά: σκοτεινές ιστορίες στα βίαια σοκάκια μιας ανήθικης πόλης που μαστίζεται από το έγκλημα κι όλα αυτά με το τοτέμ της νυχτερίδας, ενός αποκρουστικού και τρομακτικού τρωκτικού. Κατά τα άλλα η μυστική ταυτότητα του εκδικητή ήταν μία στάνταρ υπόθεση για τις ιστορίες στις τότε ΗΠΑ: ένας «τίμιος» δισεκατομμυριούχος, playboy, φιλάνθρωπος, που όμως μαστίζεται από τις πληγές του παρελθόντος.

Από το 1929 ώς και τη λήξη του Β’ Π.Π. οι ιστορίες είναι στάνταρ και περισσότερο δημιουργούν το σύμπαν του ήρωα, παρά το εξελίσσουν, όπως είναι φυσικό. Στο πλαίσιο αυτό βλέπουμε τις πρώτες εμφανίσεις σταθερών εχθρών όπως η Catwoman, ο Two-face και φυσικά ο Joker, του οποίου η εξέλιξη ως χαρακτήρα επίσης παίζει τεράστιο ρόλο στην εξέλιξη του Batman, αλλά έχουμε κι εμφανίσεις όπως πχ. του Robin. Από την πρώτη στιγμή, οι πωλήσεις πάνε πολύ καλά κι ο Batman γίνεται πολύ γρήγορα πασίγνωστος και σύμβολο της ποπ κουλτούρας.

Οι πιο σκοτεινές ιστορίες αλλάζουν με την ηγεμονία των ΗΠΑ στο ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο με το τέλος του Β’ Π.Π. και την οικονομική άνθηση της «χρυσής εποχής», όπου συνολικά η στρατηγική της άρχουσας τάξης και των κυβερνήσεών της στη χώρα ήταν η απο-πολιτικοποίηση κάθε μέσου προς όφελος ήπιων, εύθυμων ιστοριών, που θα αντικατόπτριζαν το γενικό κοινωνικό κλίμα της εποχής. Έτσι λοιπόν ξεκινάει η εποχή όπου ο Batman από μασκοφόρος εκδικητής της νύχτας και φόβος και τρόμος των εγκληματιών της Gotham πλέον απεικονιζόταν ως «ένας αξιοσέβαστος πολίτης και πατρική φιγούρα ενός φωτεινού και πολύχρωμου περιβάλλοντος… (η Gotham, φωτεινή!)». Την εποχή αυτή συγκεφαλαιώνει ένα πράγμα, που μάλλον βρίσκεται ήδη στο μυαλό όποιου/ας διαβάζει τις συγκεκριμένες σειρές: η θρυλική, αμφιλεγόμενη, cult και κατά την άποψή μου δραματική πλέον sitcom σειρά “Batman” των ‘60s –η επιτομή και συνάμα το ακραίο αποκορύφωμα της μεταπολεμικής εποχής του χαρακτήρα. Και ναι, εδώ ο Batman από σκοτεινός, gothic εκδικητής έγινε κωμωδία! Φυσικά, η σειρά παρόλες τις εγγενείς αντιφάσεις της ταίριαζε γάντι στο κοινωνικό κλίμα της περιόδου κι έκανε τον Batman πιο δημοφιλή από κάθε άλλο χαρακτήρα κόμικ: ξεπήδησε το ποπ φαινόμενο της “Batmania” (ανάλογο της “Beatlemania”), που φυσικά είχε ως ουσία τον ακραίο καταναλωτισμό σχετικών προϊόντων από την εργατική τάξη της εποχής, που ζούσε σχετικά καλά λόγω της οικονομικής άνθισης.

Η φωτεινή Gotham φαντάζει ξένη, αλλά ομοογουμένως το batmobile ειναι ιδιαίτερα classy

Σήμερα, με όσα έχουν αλλάξει γύρω μας, το μόνο που σώζει τη σειρά είναι η ακραία καλτ υπόσταση που έχει αποκτήσει (με το θρυλικό φυσικά τραγούδι της και τη μορφή του Adam West ως… όχι και τόσο σκοτεινού, τότε, ιππότη), αλλά και η ΟΝΤΩΣ πολύ καλή παρουσία του Caesar Romero ως Joker (πραγματικά, ένας Joker με μουστάκι), που είχε μεγάλη επιρροή και στις μετέπειτα εμφανίσεις του χαρακτήρα.

Όπως ήταν αναμενόμενο, όμως, η καπιταλιστική ευφορία κάποτε τελειώνει λόγω των οικονομικών κρίσεων κι όλα αλλάζουν, μαζί και η ποπ κουλτούρα και τα κόμιξ. Και η Ιστορία διάλεξε τον πιο κατάλληλο παραμυθά, για να φέρει τον Batman στα μέτρα του και στα μέτρα της νέας εποχής…

Διαβάστε το μέρος Β’ του αφιερώματος:

Ακούστε το SmassPodcasts #15 το οποίο βασίστηκε σε αυτό το αφιέρωμα:

Μοιραστείτε το Άρθρο
Μέλος εκείνης της γενιάς που κάποιοι φρόντισαν να μείνει πάντα στην ανεργία. Έτσι καταφεύγει πολύ στα κόμιξ, το Star Wars, την '80s κινηματογραφική καλτίλα και τη λογοτεχνία και την προοπτική αυτή η γενιά να μην αποδειχθεί τόσο χαμένη, όσο λένε.