Μετά το Σκορποχώρι, το Übermensch και την Δημοκρατία, το αφιέρωμα μας στα υποψήφια κόμικ για το μεγάλο βραβείο Κόμικ της Χρονιάς από τα Ελληνικά Βραβεία Κόμικ πλησιάζει στο τέλος του, όχι όμως προτού δούμε μια ιδιαίτερη υποψηφιότητα. Η διασκευή κειμένων της νεοελληνικής λογοτεχνίας σε κόμικ είναι μια ιδέα που πάντα θα μας συναρπάζει. Από την Πάππισα Ιωάννα, του Λευτέρη Παπαθανάση, μέχρι το «Παραρλάμα» του Δημοσθένη Βουτυρά και το «Γιούσουρι», βασισμένο σε διηγήματα των Καβάφη, Καρυωτάκη, Παπαδιαμάντη από τους Δημήτρη Βανέλλης(σενάρια) και Θανάση Πέτρου (σχέδια). Σήμερα, οι δύο αυτοί καλλιτέχνες επιστρέφουν με το «Η Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη», από τις Εκδόσεις Τόπος, το οποίο βασίζεται σε ένα σατυρικό και βαθιά ανθρώπινο (όπως οφείλει να είναι η πραγματική σάτιρα) διήγημα του Μ. Καραγάτση...
Το «Η Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη» ως τίτλος είναι και κυριολεκτικός και όχι. Η ιστορία επικεντρώνεται σε έναν χρήστη ναρκωτικών και μια αλλιώτικη Μεγάλη Βδομάδα του Πάσχα, όπου μαζί με τον Χριστό, βασανίζεται και αυτός, και στην πορεία καταδεικνύονται και όλη η κοινωνιοπολιτική κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα του 1930, οι βάσεις της οποίας μας επηρεάζουν έως και σήμερα. Ο πρωταγωνιστής πρεζάκης, ο Χρήστος Νεζερίτης, ακολουθεί ημερολογιακά και ψυχολογικά τα μαρτύρια του Χριστού και μας δείχνει από κοντά την περιθωριοποίηση των ναρκομανών, την διπλή εκμετάλλευση τους από την αστυνομία, μία ως αποδιοπομπαίους τράγους, την άλλη ως αγοραστές, την υποτίμηση τους τόσο από την (μίκρο-, μέσαιο-, μέγαλο-)αστική τάξη, όσο και την παγερή αδιαφορία που επιδείκνυε (και συνεχίζει να επιδεικνύει) η οργανωμένη αριστερά, τουλάχιστον στη παραδοσιακή της μορφή για μια μερίδα ανθρώπων που μονάχα ως θύμα μπορεί να θεωρηθεί. Παρόλα αυτά, ο τόνος του Καραγάτση, του αιρετικού αυτού συγγραφέα που πάντα ήταν κοντά στους ανθρώπους του περιθωρίου δεν είναι ούτε μηδενιστικό, ούτε απάνθρωπο. Ο συγγραφέας αγαπάει τον ήρωα του, και κλείνει την ιστορία με ένα τόνο αισιόδοξο, λυτρωτικό, που ταυτόχρονα όμως αποτελεί ένα πολύ ιδιαίτερο μήνυμα, ειδικά στην εποχή μας: για την δυναμική της εργασίας, τον σκοπό και την ορμή που δίνει στην ψυχολογία ενός ανθρώπου που έχει συνηθίσει να τον καταπατούν. Όταν βέβαια αναλογίζεται κανείς τις σημερινές συνθήκες, όπου η ανεργία και η επισφάλεια κυριαρχούν, το μήνυμα του Καραγάτση αποκτά μια γλυκόπικρη γεύση…
«Η ωραία μυθολογία της Μεγάλης Εβδομάδας αξιοποιείται στο έπακρο εδώ», σημειώνει στον πρόλογο του graphic novel ο Άρης Μαραγκόπουλος, «με την έννοια ότι η “σταύρωση” και η “ανάσταση” του ήρωα, καθώς παραπέμπει στο δραματικό μαρτύριο του Ιησού, επιτρέπει το διάβασμα της ιστορίας υπό διαφορετικές οπτικές γωνίες. Έτσι, το μαρτύριο του περιθωριακού πρεζάκη σε σύγκριση με το μαρτύριο του θεϊκού προτύπου μπορεί να θεωρηθεί ακόμα και ασεβές από τον δογματικό πιστό/αναγνώστη (…) Από μια αντίθετη, όμως, γωνία το ίδιο αυτό μαρτύριο του “ταπεινού και καταφρονεμένου”, στεφανωμένο από τη θεία άλω της αλληγορίας, διαβάζεται ως λυτρωτική διέξοδος, ως ρεαλιστική πιθανότητα στην καθημερινή τρέλα που συνοδεύει το ταξίδι της ζωής».
Και πράγματι αυτή η αντιπαράθεση μεταξύ του “θείου” και του ανθρώπινου, του Χριστού και του Χρήστου, βαθαίνει την ιστορία, καταφέρνει να τηw προσδώσει μια διάσταση αλληγορική, μακριά από τους ψευτοδιδακτισμούς και τα κενά κηρύγματα που έχουμε συνηθίσει να συνοδεύουν την Μεγάλη Βδομάδα. Μαζί με το γενικό πλαίσιο, το κόμικ καταφέρνει να πιάσει πολύ καλά και το ειδικό: εκείνες τις λεπτές συναισθηματικές και ψυχολογικές αποχρώσεις των ανθρώπων που είναι εξαρτημένοι από ουσίες, τους λόγους που μπορεί να τους οδήγησαν σε μια τέτοια αυτοκαταστροφική συνήθεια και συμπεριφορά: η απόρριψη, η απογοήτευση και ο πόνος είναι έκδηλα τόσο στο πρόσωπο όσο και στα λόγια του πρεζάκη, σε σημείο μάλιστα να αναρωτιόμαστε σε τι ύψη μπορεί να φτάσει η σάτιρα του κειμένου: καυτηριάζει χωρίς να γελοιοποιεί, αναδεικνύει χωρίς να κοροϊδεύει, με έναν τρόπο που μονάχα η γνήσια λογοτεχνική σάτιρα μπορεί. Ανάμεσα σε σελίδες όπου το αστείο πρυτανεύει, ο αναγνώστης βρίσκει σκηνές που αναδίδουν συγκίνηση, που μας κάνουν να σταθούμε με σεμνότητα στα πάθη του πρεζάκη.
Παράλληλα, αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στον Θανάση Πέτρου για το εικαστικό τμήμα του «Η Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη». Στο σχέδιο πρόσωπα, καταστάσεις, ατμόσφαιρες, έως και η χωροταξία αποτυπώνονται άρτια και συμβάλλον τα μέγιστα προκειμένου ο αναγνώστης να αναδομήσει στο μυαλό του το κλίμα της εποχής. Το σκίτσο του αποτυπώνει τη βαθύτητα των προσώπων – με πρώτο του Πρεζάκη –, αλλά και των συνθηκών. Ταυτόχρονα όμως αξίζει την προσοχή μας για την επιλογή να κάνει αυτή την προσέγγιση όχι νατουραλιστικά, αλλά πολύ περισσότερο αισθητικά, αναπαράγοντας και εμβαθύνοντας το ύφος καλλιτεχνών και ζωγράφων της περιόδου. Καρέ του «Η Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη», βαθιά ριζωμένα στον ρεαλισμό μαρτυρούν ξεκάθαρα την επιρροή ζωγράφων όπως ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Σπύρος Βασιλείου,και ο Διαμαντής Διαμαντόπουλος, ενώ οι ονειρικές και πνευματικές σκηνές απηχούν κάτι από την πνευματικότητα του μεγάλου Νίκου Εγγονόπουλου, συνδέοντας έτσι, για μια ακόμα φορά, την τέχνη του κόμικ με την ζωγραφική και αποκαθιστώντας τις σχέσεις τους…
Το «Η Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη» είναι μια προσπάθεια που σίγουρα αξίζει την προσοχή και την στήριξη. Η σχέση της ελληνικής λογοτεχνίας και των κόμικ έχει να δώσει πολλά ακόμα..
