Πολλά αστικά κέντρα του κόσμου έχουν ζήσει στιγμές μεγαλείου και δόξας μέσα από τις τέχνες. Η Νέα Υόρκη μοιάζει με το κέντρο του κόσμου στη μαζική κουλτούρα, αφού για παράδειγμα σχεδόν σε όλες τις ταινίες καταστροφής ή επιθέσεων εξωγήινων στη Γη, το κέντρο της καταστροφής είναι πάντα η μεγαλούπολη των ΗΠΑ. Αντίστοιχα και άλλες μεγάλες πόλεις έχουν ζήσει το δικό τους καλλιτεχνικό μύθο, όπως το Λονδίνο σε αμέτρητες βρετανικές κινηματογραφικές παραγωγές (ας αναφέρουμε μόνο την σειρά ταινιών James Bond), το Βερολίνο άλλαξε ριζικά στα μάτια του κόσμου μετά τα «Φτερά του έρωτα» του Βιμ Βέντερς, ενώ τι να πει κανείς για εμβληματικές πόλεις όπως το Παρίσι, η Αλεξάνδρεια και η Ρώμη.
Ανάμεσα στα μεγάλα αστικά κέντρα του κόσμου, με τα οποία αξίζει να ασχοληθεί η τέχνη, συμπεριλαμβάνεται σίγουρα και η Αθήνα, όχι μόνο από πλευράς της αρχαίας πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία την διακοσμεί, αλλά και ως μια σύγχρονη μεγαλούπολη, στην οποία ενυπάρχουν όλες οι αντιφάσεις των σύγχρονων καπιταλιστικών μητροπόλεων. Η Αθήνα έχει την καλή και την κακή της πλευρά. Είναι μια πρωτεύουσα, η οποία στεγάζει αμέτρητες πηγές παραγωγής πολιτισμού, από θέατρα και κινηματογράφους, μέχρι τα γραφεία εκδοτικών οίκων, αλλά και αυτοοργανωμένες πολιτιστικές ομάδες, που ανεβάζουν παραστάσεις, στους δρόμους, σε μισοεγκαταλελειμμένα και όπου αλλού μπορεί να φανταστεί κανείς. Στην Αθήνα το εργατικό και νεολαιίστικο κίνημα έχουν κάνει κατά καιρούς αισθητή την παρουσία τους, όπως στην νεολαιίστικη εξέγερση του Δεκέμβρη του 2008 ή στις πλατείες του 2011-2012, αλλά και σε τόσους άλλους μικρούς ή μεγάλους κινηματικούς αγώνες. Επιπλέον η Αθήνα είναι μια πόλη που φιλοξενεί ντόπιους κατοίκους από κοινού με μετανάστες και πρόσφυγες, οι οποίοι δίνουν το δικό τους πολυπολιτισμικό τόνο σε πολλές γειτονιές. Όμως, από την άλλη η Αθηνα είναι και μια πόλη που κυριαρχεί το εμπόρευμα, το κέρδος και η αγορά. Σ’ αυτή την πόλη ο φασισμός έχει βγει ξανά απ’ την τρύπα του και έχει επιτεθεί με δολοφονικό τρόπο σε ντόπιους και μετανάστες. Με τόσες και άλλες τόσες αντιφάσεις η Αθήνα, είναι η πόλη στην οποία ζούμε εκατομμύρια άνθρωποι, σ’ αυτήν έχουμε μεγαλώσει και σε αυτήν παλεύουμε καθημερινά για να επιβιώσουμε.
Η ATAthens μέσα απ’ τα 2 comics της σειράς Athens: The comic book επιχειρεί να μας ξεναγήσει στην πόλη της Αθήνας, μέσα από τις ιστορίες comics ελλήνων και ξένων σχεδιαστών, οι οποίες έχουν ως κέντρο τους την Αθήνα. Οι σχεδιαστές των 2 comics αναπτύσσουν ο καθένας με το δικό του τρόπο τις ιστορίες του. Άλλες εστιάζουν στην καθημερινότητα στην πόλη, άλλες σε κοινωνικά φαινόμενα όπως η ανεργία και ο φασισμός, άλλες επικεντρώνονται σε πολιτικά σχόλια για το κεντρικό πολιτικό σκηνικό, ενώ άλλες επιλέγουν εντελώς διαφορετικά μοτίβα, όπως μια post-apocalyptic εικόνα της μελλοντικής Αθήνας. Κάθε καλλιτέχνης που συμμετέχει στην προσπάθεια της ATAthens αποτυπώνει τη δική του οπτική για τη «δική του» Αθήνα, άλλες φορές περισσότερο κι άλλες λιγότερο επιτυχημένα και γι’ αυτό κάθε ιστορία έχει τη δική της ξεχωριστή αξία.
Πάντως, αν κάτι ενώνει τις διάφορες comic ιστορίες των 2 τευχών, πέρα από την πόλη της Αθήνας, αυτό είναι ότι οι καλλιτέχνες επιλέγουν να μιλήσουν πάντα πολιτικά. Όπως επισημαίνει η Εύη Σαμπανίκου στον πρόλογο του 2ου τεύχους, οι ιστορίες είναι «κάποιες φορές ρεαλιστικές, κάποτε φουτουριστικές – σουρεαλιστικές, αλλά εξ ορισμού πάντα πολιτικές, καθώς η καθεμιά αναπαριστά το ιδεολογικό στίγμα και την οπτική γωνία του δημιουργού της. Επιπλέον, υπάρχει πάντα το ιδεολογικό στίγμα της εποχής, το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο εντός του οποίου υλοποιείται κάθε έργο που οδηγεί κάποιες φορές σε αφηρημένες ουτοπίες ή, πιο συχνά, σε δυστοπικές αφηγήσεις, όπως συμβαίνει συνήθως στα κόμικς και τα γκράφικ νόβελς». Αυτό είναι και το σημαντικότερο σημείο, το οποίο διαχωρίζει το comic από μια απλή ξενάγηση στους δρόμους της Αθήνας και το καθιστά ένα πολιτικό σχόλιο για την πόλη και τους ανθρώπους της.
Στη συνέχεια ακολουθεί η συνέντευξη που μας παραχώρησαν μέλη της ομάδας ATAthens, παρουσιάζοντάς μας με το δικό τους τρόπο τα έργα και τους σκοπούς τους:
Smassing: Πείτε μας λίγα λόγια για την ATAthens. Πώς προέκυψε η ιδέα να μαζευτούν τόσοι σχεδιαστές και να αφηγηθούν ιστορίες για την Αθήνα;
ATA: Από το 2012 η ομάδα ATAthens είναι μια ποικιλόμορφη και μεταβαλλόμενη ομάδα ανθρώπων που έχουν ως κοινό παρανομαστή την αγάπη για την Αθήνα και την ανάγκη προώθησης της σύγχρονης πλευράς της πόλης. Το πρώτο τεύχος ξεκίνησε από το πάθος για το κόμικ, και την έλλειψη ανάδειξης της Αθήνας ως χώρου δράσεων. Η Αθήνα είναι μια πόλη που σφύζει από ζωή, όμως δεν επιλέγεται εύκολα ως σκηνικό αφήγησης. Έγιναν 2 καλέσματα, ένα στο comicdom και ένα στο Ελεύθερο Αυτοδιαχειριζόμενο θέατρο Εμπρός, τον Ιανουάριο του 2015 στα πλαίσια μιας έκθεσης για την πόλη και το κόμιξ. Έτσι 16 καλλιτέχνες ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα για την ομαδική έκδοση που ακολούθησε.
Smassing: Γιατί επιλέξατε την Αθήνα; Κατά τη γνώμη σας, τι είναι αυτό που ιντρίγκαρε τόσους έλληνες και ξένους σχεδιαστές να ασχοληθούν με αυτή την πόλη;
ATA: H Aθήνα είναι μία πόλη χαοτική, όμορφη και άσχημη συνάμα, με φοβερή ζωντάνια, ανθρωπιά αλλά και σκληρότητα. Αλλά πάνω από όλα είναι η δική μας πόλη ό,τι και αν σημαίνει αυτό, για καλό ή για κακό. Δημιουργούμε πρώτα από όλα για πράγματα που είναι πιο κοντά μας.
Ήταν τα τελευταία χρόνια το επίκεντρο πολλών δύσκολων αλλά και συναρπαστικών καταστάσεων και αλλαγών. Η κρίση έφερε μία δημιουργικότητα καλλιτεχνική και με πολιτικό περιεχόμενο. Ομάδες δημιουργήθηκαν, γειτονιές ενεργοποιήθηκαν. Το ενδιαφέρον ξένων καλλιτεχνών δεν είναι μόνο για το βιβλίο μας αλλά για την ίδια την πόλη γενικότερα. Πολλοί ξένοι καλλιτέχνες επίσης έρχονται στην Αθήνα γιατί τα ενοίκια ήταν χαμηλά, υπήρχε χώρος για οτιδήποτε. Και η δημιουργικότητα σαν αντίδραση ακολουθούσε την κατάθλιψη που επίσης βιώνει μεγάλο μέρος των Αθηναίων. Όλο αυτό είναι μια κατάσταση η οποία πράγματι ιντριγκάρει και δημιουργεί ενδιαφέρον, και αλληλοτροφοδοτείται. Αλλά η κατάσταση έχει αλλάξει αρκετά με τα χρόνια από την στιγμή που ο χώρος γίνεται πιο δυσεύρετος και τα ενοίκια αυξάνονται.
Smassing: Στο κέντρο όλων των comic ιστοριών βρίσκεται η κοινωνική και πολιτική ματιά. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το κυρίαρχο εμπορικό πνεύμα της μαζικής κουλτούρας, όπου η πολιτική συνήθως αποφεύγεται, ενώ προβάλλεται ό,τι πουλάει. Η ATAthens υπερασπίζεται μέσα απ’ τα έργα της την ύπαρξη του πολιτικού comic;
ATA: Όσον αφορά το πρώτο τεύχος αυτό που αναφέρατε πραγματοποιήθηκε αυθόρμητα παρόλο που υπήρχε από το κάλεσμα απόλυτη ελευθερία στο θέμα της ιστορία, αρκεί να έχει να κάνει με κάποιο τρόπο με την Αθήνα. Η κοινωνική ματιά εκφράστηκε πιο συνειδητοποιημένα στο δεύτερο τεύχος που η παραγωγή του βιβλίου ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2017 και υπήρχε εισαγωγικό κείμενο στην πρόσκληση για τον τόνο του βιβλίου. Η κοινωνικο-πολιτική κατάσταση σε Ελλάδα αλλά και Ευρώπη ήταν πολύ διαφορετική, και θέλαμε αυτό να αποτυπωθεί με κάποιον τρόπο στις ιστορίες που θα δημιουργόντουσαν. Στείλαμε προσκλήσεις σε όλους τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν στο πρώτο βιβλίο καθώς και σε πολλούς άλλους πρωτοεμφανιζόμενους και καθιερωμένους. Το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα είναι που θέλουμε να μας ικανοποιεί . Η εμπορικότητα δεν είναι από τα πρώτα ζητούμενα όταν κάναμε το κάλεσμα. Δεν μας απασχολεί τόσο αυτό όταν επιλέγουμε το θέμα. Θέλουμε να εκφράζει το τώρα.
Smassing: Στην post-apocalyptic ιστορία «The last tree» του Νίκου Παπαμιχαήλ, οι τελευταίοι άνθρωποι που έχουν επιβιώσει στην Αθήνα, κάνουν αλυσίδες για να προστατέψουν το τελευταίο της δέντρο. Ποια είναι κατά τη γνώμη σας αυτά τα τελευταία δέντρα που υπάρχουν σήμερα στην πόλη μας και πρέπει να τα προστατεύσουμε;
ATA: «Δέντρα» αλλά και με μία αλληγορική έννοια, κρυμμένα όμορφα σημεία στην πόλη μπορεί να βρει ο καθένας με την προσωπική του ματιά και αξίζει να παλέψει γι αυτά. Μπορεί να είναι ένα στέκι, μία ωραία θέα, ένας ωραίος δρόμος, μία ωραία στιγμή. Ένα παλιό ξενοδοχείο στην ιστορία της Αλεξιας Λουγκιάκη, μια ομάδα Τζαζ στην ιστορία του Θ.Πέτρου, ενδιαφέρουσες πόρτες (Κατερίνα Σταμάτη), μια βραδιά με sushi (Έφη και Θεώνη), άδεια όμορφα νεοκλασσικά (Εvan), Τα ίδια τα σκουπίδια (Kristel), Η ίδια η ακεραιότητα και ανυποταξία (Wild Drawing). Ένα μπουκάλι νερό (Malk), μια ευγενής παγαποντιά (Τέτυ Σώλου), λεπτομέρειες από την εικόνα της πόλης (Manolo), η κρυμμένη πηγή Καλλιροής του Ιλισού που θάφτηκε και έγινε δρόμος (Γιώργος Τσαρδανίδης). Μπορεί να είναι όλο το χαοτικό άλλα πολυποίκιλα ενδιαφέρον και όμορφο πνεύμα της Αθήνα που εκφράζεται από την εικονογράφηση του εξώφυλλου του (Daniel Egneus).
Smassing: Το Athens: The comic book #1 κυκλοφόρησε το 2015, ενώ το #2 το 2017 στα ελληνικά και το 2018 στα αγγλικά. Να περιμένουμε και #3;
ATA: Το #3 θα εξαρτηθεί πλήρως από την δυναμική του #2 και την διάθεση του κοινού και των καλλιτεχνών καθώς δεν είναι καθόλου εύκολο να οργανωθεί ένα τέτοιο συλλογικό, με σχεδόν μηδαμινό οικονομικό αντικρίσμα , ειδικά σε τέτοιους καιρούς. Από την άλλη έχει αποδειχθεί ότι υπάρχουν ανεξάντλητες ιστορίες για την Αθήνα και όσο υπάρχει ένταση και η ανάγκη να εκφραστεί κάτι συλλογικά για την πόλη θα υπάρχουν και επόμενα βιβλία
Smassing: Ευχαριστούμε
