Η επανέκδοση του Ιkiru (το να ζεις ή όπως έγινε γνωστό στην Ελλάδα Ο Kαταδικασμένος) είναι ένας καλός λόγος να πάει κάποιος σινεμά. Η μετάπλαση του έργου του Τολστόι από τον Akira Κurosawa αποτελεί ίσως μία από τις καλύτερες ταινίες του.
Το Ikiru μιλάει για τον θάνατο, αλλά είναι μια ταινία για τη ζωή. Τα θέματά του είναι γνήσια και σύγχρονα, παρά τα 70 σχεδόν χρόνια που τα βαραίνουν. Ο Κurosawa μεταχειρίζεται τις συνιστώσες με εκπληκτική άνεση. Το σύνολο που δημιουργείται είναι ενιαίο, παρά τα διαφορετικά και συχνά αντιθετικά του στοιχεία. Κανένα θέμα δεν ορίζεται ως κύριο, όλα υποτάσσονται και αναδομούνται.
Αφηγείται την ιστορία ενός γέρου δημοσίου υπαλλήλου, του Sanji Watanabe, ο οποίος πάσχει από καρκίνο και προσπαθεί, έστω και την ύστατη στιγμή, να ζήσει, παρόλο που έχει ξεχάσει πως. Όλα όμως τον εμποδίζουν. Από την αλλοτρίωση της γραφειοκρατίας, τη μετατροπή των εργαζομένων σε ζωντανούς νεκρούς, μέχρι την αποξένωση που επέρχεται, ακόμα και με την οικογένεια. Η απομάκρυνση από τους οικείους ακολουθείται από την αποκτήνωση μιας άνευ ορίων διασκέδασης στην απόπειρα του να χορτάσει τις τελευταίες του μέρες. Ούτε αυτό όμως δεν είναι που του λείπει. Τέλος ανακαλύπτεται κάτι που ο Watanabe είχε χάσει πριν χρόνια, τη δημιουργικότητα, μέσα από μια φιλία με μια κοπέλα. Βάζει στόχους αποκτά επιμονή, δε φοβάται ούτε να ενοχλήσει, ούτε ακόμα και να ταπεινωθεί. Και μέσα στη δημιουργία και τον αγώνα, βρίσκει τη χαρά, λίγο πριν το τέλος.
Όμως η ταινία δε σταματά εδώ. Υπερβαίνοντας τους ήρωες, χωρίς όμως να τους υποβιβάζει σε απλά σύμβολα, ο σκηνοθέτης τροποποιεί τόσο το χρόνο όσο και την οπτική γωνία, τεχνική ήδη γνωστή από το «Rashomon». Οι συνάδελφοι του Watanabe παίρνουν τη σκυτάλη, νιώθοντας και αυτοί το ίδιο κενό. Ανώτεροι και κατώτεροι γραφειοκράτες τον κρίνουν, τον αναπολούν, τον ζηλεύουν και υπόσχονται να τον μιμηθούν στις τελευταίες στιγμές της ζωή του. Και την επόμενη μέρα όλα λειτουργούν όπως πριν. Οι υπάλληλοι συνεχίζουν να υπογράφουν χαρτιά, οι πολίτες να παραπονιούνται και να ταλαιπωρούνται από γραφείο σε γραφείο. Και οι μέρες περνούν, εκείνες οι απαράλλακτες μέρες που έγιναν η θηλιά του Watanabe.
Όλα αυτά είναι δοσμένα με υπέροχη τέχνη και τεχνική. Κινούμενος με απόλυτη ελευθερία ανάμεσα στον ιταλικό νεορεαλισμό, το αμερικάνικο φιλμ-νουάρ, τον εξπρεσιονισμό, το ντοκιμαντέρ, το όνειρο και τη πραγματικότητα, το αντικειμενικό και το υποκειμενικό, δημιουργεί ένα ύφος τόσο δικό του, ώστε όλα το επιμέρους ρεύματα χάνονται και παραμένει μονάχα αυτό που θέλει ο Kurosawa. Σαν όλα αυτά να αποτελούσαν εξαρχής ένα και μόνο είδος, το οποίο μόνο αυτός μπορεί να μεταχειριστεί.
Όπως είπαμε παραπάνω, το Ιkiru είναι μια ταινία που δείχνει τη ζωή. Πολύπλοκη, χωρίς δασκαλίστικα κηρύγματα. Μια γνήσια μαρτυρία, που παρά τη πρώτη θέαση, δεν είναι απαισιόδοξη. Η δυναμική αυτής της ταινίας μπορεί να δοθεί και στο θεατή. Ένα δράμα αυτού του επιπέδου έχει εφαρμογές σε καταστάσεις καθημερινές, ανθρώπινες. Αυτό ακριβώς αποτελεί και το λόγο που ο Kurosawa είναι τόσο δημοφιλής. Είναι ο αγαπημένος παππούς στον οποίο καταφεύγουμε για να μας δώσει κουράγιο, με ανθρωπιά και κατανόηση.
