DC και Vertigo…
Το 1993 δημιουργήθηκε η Vertigo, ένα ενήλικο παρακλάδι της DC Comics με περιεχόμενο που δύσκολα έβρισκε θέση στα mainstream comics, όπως το sex, οι πολιτικές και πολεμικές ωμότητες, η δυστοπία και άλλα θέματα. Η Karen Berger και η παρέα της φυσικά είχαν θέσει ως στόχο μεταξύ άλλων το να διαπεράσουν το φράγμα του Comics Code Authority και να δώσουν ελευθερία στου δημιουργούς μακριά από τη λογοκρισία αλλά και μακριά από τον κίνδυνο του να χάσουν τα δικαιώματα για το έργο τους.
Οι ήρωες μας λοιπόν έφυγαν από το αψεγάδιαστο που τους πλαισίωνε και τους περιόριζε δημιουργώντας σε εμάς τους αναγνώστες πολλές απορίες για το τι ρεαλιστικά πρεσβεύουν πίσω από τα κουτάκια του άσπρου και του μαύρου και είδαμε χαρακτήρες ακόμα πιο κοντά σε εμάς όπως τον John Constantine που παρά τις γερές δόσεις ατομικισμού και τις αδυναμίες όπως το μαινώδες κάπνισμα -κάτι που ποτέ δε θα βλέπαμε να τις έχει ο Batman ή ο Green Lantern- δεν έπαψε ποτέ του να αγαπάει την ανθρωπότητα και να νιώθει ενοχές όταν η μάχη του οδηγούσε σε ήττα. Ο σκληρός μπάσταρδος επίσης ήταν πολύ επιρρεπής και στα δακρυα δύο δεκαετίες πριν δούμε το Batman στην ίδια θέση -ας είναι καλά ο Scott Snyder.
Φυσικά δεν υπάρχει κανένα παραμύθι χωρίς το άσχημο κομμάτι του και η Vertigo δε θα μπορούσε να αποτελεί την εξαίρεση σε αυτό τον κανόνα. Υπάρχουν κάποιες σκιερές στιγμές στην ιστορία 26 χρόνων που φέτος ολοκληρώνεται με αποκορύφωμα βεβαίως την απόλυση της Karen Berger το 2013. Δύο στιγμές θα ξεχωρίσουμε εμείς εδώ, μια γνωστή και μια που ξεχάστηκε στο χρόνο…
Από τη μία, η πρώτη μιλάει για το Swamp Thing Meets Jesus, ξεκινώντας αμέσως μετά την ολοκλήρωση του αξεπέραστου Saga Of the Swamp Thing από τον Alan Moore, όπου ο επιστήμονας Alec Holland έφθασε στη θέωση. Το δύσκολο έργο της συνέχειας αναλαμβάνει ο Rick Veitch ενώ υπάρχει μια συμφωνία να πλαισιώνεται από τους Neil Gaiman και Jamie Delano για κάποια τεύχη κάθε χρόνο.
Ο Neil Gaiman έμελλε να γράψει μόνο για ένα τεύχος του Swamp Thing τελικά αφού η ιστορία που είχε στα σκαριά ο Rick Veitch με τον Swampie να συναντά τον Ιησού Χριστό λογοκρίνεται από τα αποδυτήρια από πλευράς DC Comics και ο Veitch θαρραλέα αποχωρεί. Οι Delano και Gaiman τον ακολουθούν. Οι εντάσεις των δύο μεριωνήταν φαινόμενο που υπήρχε από την αρχή και το 2013 η Berger δήλωσε ότι το σχίσμα αυτό ήταν κάτι που αχνοφαινοταν σχεδόν από το ξεκίνημα. Γιατι να στερηθούμε μιας τόσο ενδιαφέρουσας ιστορίας όπου ένας θεάνθρωπος συναντά έναν άλλο; Και γιατί από μια κολεκτίβα δημιουργών που αντιπροσωπευε αυτή τη φιλοσοφία που σκότωνε τέτοια «γιατί»; Όπως πολύ σωστά είχε πει και ο ίδιος ο Gaiman στην ιστορία του Sandman: Season of Mists, «όλα χρειάζονται τη σκιά και την αντανάκλαση τους για να έχει νόημα η ύπαρξη τους»…
Από την άλλη, η δεύτερη μιλάει για το Scarab, μια βαθιά ξεχασμένη στο χρόνο ιστορία, που ξεκίνησε παίρνοντας έναν ήρωα που θεωρητικά είχε αποσυρθεί από τη golden age και τον φέρνει πίσω στην ενεργό δράση. Εδώ το background και τα what if είναι απίστευτα. Ένα imprint δομημένο στην προστασία και τη στήριξη των δημιουργών και των δικαιωμάτων τους αναγκάζει το δημιουργό να κόψει και να ράψει ξαφνικά την ιστορία από ongoing σε 8 τευχη, ενώ επίσης θέτει πως πρέπει να εντάξει είτε το επιθυμεί είτε όχι τον Phantom Stranger σε ένα από τα τεύχη της ιστορίας. Σε μια περίοδο που η DC Comics αρχίζει και πιέζει τη Vertigo να περιορίσει τα πολλά πειράματα για λόγους όπως η ξαφνική αύξηση κόστους του χαρτιού και των εκτυπώσεων μας στερεί όχι μόνο την ευκαιρία να απολαύσουμε μια πολύ καλή ιστορία -όπως στην παραπάνω περίπτωση-, αλλά και σκότωσε την καριέρα του δημιουργού John Smith.
Το σημείο κλιμάκωσης; Είναι 2016 και μετράμε ήδη τρία χρόνια από τη στιγμή της αποχώρησης της Karen και κάπου εκεί ήρθε ένα original graphic novel -παρακαταθήκη σε ό,τι καλύτερο και αληθινό πρέσβευε η Vertigo για πολλά χρόνια μακριά από το cc authority και κοντά σε όλους εμάς που θέλαμε να ταυτιστούμε με χαρακτήρες οι οποίοι αν και είχαν πάντα κάτι το μεταφυσικό, είχε ποτίσει παράλληλα το πετσί τους από δυνατές πινελιές της καθημερινότητας (μας). Το σκληροδετο κόμικ φέρει τον τίτλο Dark Night- A True Batman Story με συγγραφέα του φαινομένου Batman – The Animated Series.
Εξιστορώντας την εμμονή του με τις ιστορίες από μικρός και τους φανταστικούς φίλους του, τη γνωριμία του με τον «αφελή» Batman, ένα πνευματικο τέκνο του cc authority σε μεγάλο βαθμό, την επιτυχία που τον οδήγησε από ένα ανέκαθεν κλειστό παιδί σε ένα επιτηδευμένο celebrity lifestyle και την ανώμαλη προσγείωση όταν έμεινε κατάκοιτος για μεγάλο χρονικό διάστημα έπειτα από επίθεση ληστών. Εκεί το φάντασμα των ηρώων που κατοικούν στο κεφάλι του αρχίζει να παρελαύνει μέσα σε αυτό. «You are unrealistic, a child’s power fantasy»,«DC will just my ass if I make do this» του παρατηρεί ο Batman καθώς αγοράζει όπλο και κάνει σκοποβολή, αντίστοιχα.
Τελικά αποφασίζει ότι μπορεί να έχει το κουράγιο του Batman χωρίς να είναι φτιαγμένος από ατσάλι και αλάνθαστος. Νωρίτερα στην παιδική του ηλικία τον πήγαν οι γονείς του σε ψυχοθεραπευτή για να εξεταστεί η εμμονή του με τις ιστορίες και τους ήρωες τους… Σας θυμίζει κάτι; Ένας ψυχίατρος ή ψυχολόγος που σέβεται τον εαυτό του θα σας πει ότι δε θα γίνετε ποτέ αψεγάδιαστοι γιατί πολύ απλά είστε άνθρωποι και όχι ρομπότ,δε θα σας πει πόσο κακό σας κάνει το περιεχόμενο των κόμικς που αγαπάτε. Μέσα από την περιπέτεια του μας εξιστορεί μια μικρή ιστορία όπου ο Bats συναντά τη Death και τον Morpheus οι οποίοι του δίνουν την επιλογή να πεθάνει ή να συνεχίσει.
Είμαστε τυχεροί που είδαμε στο χαρτί με τη συμβολή του Rossi ένα δείγμα έστω μιας ιστορίας, η οποία -επειδή ήταν πολύ μεταφυσική- λογοκρίθηκε!Το συγκεκριμένο κόμικ για πολλούς ήταν μια φλύαρη δραματοποίηση βιωμάτων του δημιουργού του -για εμάς μια άψογη τοποθέτηση του πόσο κακή κληρονομιά άφησε ο cc authority και πως η φιλοσοφία της Vertigo -όταν εκείνη ήταν υγιής- έδειξε μια ουσιαστική αντίσταση σε αυτο.
Marvel Knights a.k.a. «Κάνε Το Όπως Η Vertigo»
Το 1998 που η Marvel ένιωθε την ανάσα της χρεοκοπίας καυτή στο σβέρκο της αφενός πούλησε τα δικαιώματα του κινηματογραφικού Spider-Man στη Sony και αφετέρου προσέλαβε τον Joe Quesada σε ρόλο Μεσσία για να φέρει μαζί του τις γνωριμίες του και να δώσει μια νέα ενήλικη πνοή σε αγαπημένους αλλά και νέους χαρακτήρες και να σημάνει την ανάσταση των πωλήσεων. Bendis, Ennis ,Dillon, Maleev, Jay Lee και πολλοί ακόμα σήκωσαν το βάρος στους ώμους τους.
Μια από τις περιπτώσεις που δικαίωσαν τη Marvel ήταν ο Daredevil, ο τίτλος σημαία του imprint, και η πρώτη αδιαμφισβήτητα χρυσή περίοδος μετά την επανάσταση του Frank Miller στα 80ς. Το κλίμα και οι χαρακτήρες ήταν επιτέλους όσο street level ρεαλιστικά έπρεπε να είναι. Φόβος,τρόμος και η πιο άγρια γειτονιά μιας μητρόπολης που με μια εξίσου άγρια ομορφιά σε έβαζε στο πετσί της αφού ένιωθες τον πανικό τους, καθώς σε κάθε στενό τους περίμενε ένα μαχαίρι συστημένο για εκείνους και τους αγαπημένους τους.Βέβαια, ακόμα και επί Miller υπήρχε ένας υποχρεωτικα παιδικός τόνος με ατάκες τύπου «I am a super hero!», σε καταστάσεις που δεν ταίριαζαν καθόλου.Όλο το σεβασμιο street level έγινε αυτό που πραγματικά του αξιζε με σειρές όπως το Alias και το Cage (Max Comics,18+).
Άλλη μια περίπτωση αποτελεί οι Inhumans, μια πλειάδα πλασμάτων ισχυρότερων από τους ανθρώπους με απίστευτες δυνατότητες. Προσθέτοντας πολιτικές σκοπιμότητες που έφεραν τον πόλεμο στο κατώφλι τους και τη σύγκρουση με τους ανθρώπους, κάνοντας την ιστορία όχι ένα ακόμα πολύχρωμο πάρτι υπερφυσικών όντων, άλλα ένα από τα σημαντικότερα μαθήματα του πως να δίνεις σε χαρακτήρες την υπόσταση που τους αξίζει,πράγμα που δύσκολα θα περνούσε από το cc authority.
Και τέλος, έχουμε τον Sentry. Το 1961 ο Stan Lee δημιουργεί έναν ήρωα με πορτοκάλι και μπλε στολή γεμάτη θετική ενέργεια και ακτινοβολία, με μια κάπα και ένα «S» στη στολή του. Η κοσμική ενέργεια που αποκτά τον καθιστά ανίκητο και ικανό να χειριστεί μέχρι και τον Ήλιο. Ο ήρωας μένει στο συρτάρι πριν καν εμφανιστεί αφού δεν υπήρχε χώρος για έναν Σούπερμαν δια χειρός Marvel . Τέσσερεις δεκαετίες μετά κάνει την πρώτη του εμφάνιση υπό την ετικέτα της Marvel Knights, παρουσιάζοντας τον κακογερασμένο, αλκοολικό, ζώντας μια απόλυτα ήσυχη ζωή με τη σύζυγό του σε μια μονοκατοικία σε απόμερο σημείο, καθώς υποφέρει από αγοραφοβία. Το ξυπνητήρι στο κεφάλι του σημαίνει αφύπνιση και θυμάται ότι ήταν σούπερ ήρωας και αναζητεί τον καλύτερο του φίλο, Reed Richards, για να πάρει βοηθεια στο να μάθει τι συνέβη κάποτε και γιατί.Επικοι μαύροι διάλογοι σε μια ατμόσφαιρα πολλές φορές καφκική, με τους Fantastic Four, το Doctor Strange, τον Spider-Man και το Hulk και πολλές σοκαριστικές αποκαλύψεις. Σκηνές βίας: 0. Αθυροστομία: 0.Σεξ: 0. «Δυσάρεστες» Πολιτικές τοποθετήσεις: 0.
Ποιο είναι το μεγάλο έμμεσο μήνυμα; Τι είναι αυτό που ίσως δεν βλέπαμε ποτέ μέσα από το φιλτρο του cc authority εδώ; Πέρα από έναν παιδικό ήρωα που τελικά παρουσιάστηκε ως κάποιος στα όρια της θέωσης, έχουμε την τσαλακωμενη εικόνα ενός τέτοιου χαρακτηρα μέσα από τις καταχρήσεις και το σκοτεινό του alter ego. Δε θα βλέπαμε ποτέ το Superman σε ανάλογη θέση.Ούτε στο Kingdom come, ούτε στο Batman Beyond, πουθενά!
Τι συμβαίνει σήμερα;
Το Batman Damned του DC Black Label λογοκρίθηκε επειδή φαίνεται σε ενα καρέ το ανδρικό μόριο του Batman. Η Vertigo μετά το τέλος του 2019, ανακοινώθηκε πως θα είναι νεκρή. Πριν ανακοινωθεί αυτό, 2 πολλά υποσχόμενες νέες σειρές, το Safe Sex και το Second Coming δεν εκδόθηκαν ποτέ λόγω ακραίου περιεχομένου και βρήκαν το δρόμο τους ευτυχώς σε indie labels.
Φημες λένε ότι μετά το περιστατικό με το πρώτο τεύχος του Batman Damned, ο πουριτανισμος τρώει τα σωθικά της DC τόσο με ιστορίες όπως το The Other History Of The DC Universe και Superman Year One ξαναγραφτηκαν από την αρχή ενώ ο «suggested for mature readers» χαρακτήρας του black label πήγε περίπατο. Το φάντασμα του cc authority έστω και χωρίς να πλαισιώνεται από το λογότυπο σε σχήμα γραμματοσήμου, ίσως είναι πιο δυνατό από ποτέ στις μεγάλες εταιρίες κόμικς αυτή τη στιγμή, με όαση στο άνυδρο τοπίο το imprint Karen Burger Books της Dark Horse Comics και φυσικά την IDW και αλλες indie εκδοτικές. Δεν ξέρουμε απλά από ποιο σημείο και μετά παύουν να φταίνε οι εταιρείες και αν περιστατικά όπως τα παραπάνω είναι προφανές ότι τη μετά-Trump εποχή, αυξήθηκαν κατά πολύ και οι συνέπειες τους έγιναν ακόμα πιο έντονες…
Κείμενα: Γιώργος Σαφελάς / Πρώτη δημοσίευση: Comic Cultura #05
