Στο φετινό Comicdom–Con Athens, η συνεργασία μας με το SpoilerAlert.gr μας έδωσε την ευκαιρία να μιλήσουμε με καλλιτέχνες και συντελεστές του φεστιβάλ για κόμικς, για τις εκθέσεις του φεστιβάλ, για την εγχώρια και διεθνή κόμικ κοινότητα και για πολλά ακόμη! Χαρήκαμε όλες αυτές τις συζητήσεις καθεμία ξεχωριστά, όμως η συνομιλήτρια η οποία μας παγίδευσε με τον χειμαρρώδη λόγο της και τον αξιαγάπητο χαρακτήρα της, ήταν η Κορίννα Μέι Βεροπούλου, η οποία ήταν η φετινή τιμώμενη καλλιτέχνιδα του Comicdom Con Athens.
Η Κορίννα, με καταγωγή από Ελλάδα και Σιγκαπούρη, προέρχεται από τα σπλάχνα της indie κόμικ κοινότητας, έχοντας αφιερωθεί για χρόνια στις αυτοεκδόσεις. Ξεκινώντας τα πρώτα της καλλιτεχνικά της βήματα το 2015 από το Λονδίνο, έχει βρεθεί σε μεγάλα φεστιβάλ της Αγγλίας, της Σουηδίας και του Καναδά, ενώ πρόσφατα δημοσιεύτηκε δικό της έργο –reboot των Harlem Heroes– στο θρυλικό βρετανικό περιοδικό 2000AD. Η τελευταία της κυκλοφορία ονομάζεται «Hacker & Chunky» και είναι ένα συνεργατικό κόμικ με την Ευγενία Βερελή, το οποίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στο Comicdom Con Athens 2024 απ’ το Relax Comics, το κομιξικό της στέκι στην Αθήνα.
Τα πρώτα της βήματα στα κόμικς
«Ξεκίνησα με τα κόμικ λίγο μέσω Λαμίας! Ήθελα από πολύ μικρή ηλικία, δηλαδή από την εφηβεία μου, να ασχοληθώ κι ενώ προσπαθούσα για πάρα πολλά χρόνια, δεν μπορούσα να φτιάξω κάτι και να το τελειώσω. Άρχισα να το παίρνω πραγματικά σοβαρά μετά το πανεπιστήμιο. Οπότε, το πρώτο μου κόμικ νομίζω το τελείωσα σε ηλικία 23-24. Ήταν μια αυτοέκδοση πολύ μικρή, ένα horror comic 8 σελίδων, που ήταν χωρίς διάλογο, χωρίς χρώμα, έτσι ώστε να είμαι σίγουρη ότι θα τελειώσω. Το τελείωσα, το τύπωσα, το πήγα στο πρώτο μου φεστιβάλ και λέω «ααα τέλεια! Μπορώ να το κάνω αυτό! Το ‘χω». Και από τότε δεν σταμάτησα ουσιαστικά!»
Από τις αυτοεκδόσεις στο 2000AD
«Πήγαινα σε πολλά φεστιβάλ όσο έμενα στο Λονδίνο, οπότε άρχισα να γνωρίζω τη σκηνή της Αγγλίας. Άρχισα να κάνω τα κονέ μου, άρχισα να παίρνω κι άλλες δουλειές, ενώ παράλληλα έκανα αυτοεκδόσεις συνέχεια. Στη συνέχεια, άρχισα να μπαίνω σε μερικά ανθολόγια και να βρίσκω ευκαιρίες τέτοιου στυλ με εκδοτικούς οίκους. Η πρώτη δουλειά που έκανα με εκδοτικό οίκο ήταν για το ανθολόγιο της Comic Book Slumber Party στην Αγγλία, που εκδόθηκε από την Avery Hill, έναν εκδοτικό οίκο που εκδίδει κυρίως ανεξάρτητα κόμικς στην Αγγλία. Και μετά από αυτό, η άλλη μεγαλύτερη δουλειά μου ήταν το reboot των Harlem Heroes από την 2000AD που για εμένα ήταν συναρπαστική εμπειρία και ταυτόχρονα τιμή, γιατί πρόκειται για έναν τίτλο αγαπημένο από το κοινό και με μεγάλο legacy.»
Την ρωτήσαμε αν ένιωσε άγχος που στις σελίδες του 2000AD θα διαβαζόταν η δουλειά της από πάρα πολύ κόσμο και μας απάντησε: «Η αλήθεια είναι ότι δεν το σκέφτηκα καθόλου! Δεν το σκεφτόμουν καθόλου επειδή απλά ψηνόμουν τόσο πολύ για το project που σκεφτόμουν ότι «εγώ θα δώσω πόνο και αν τους αρέσει, τους άρεσε. Αν δεν τους αρέσει εντάξει, εγώ τουλάχιστον είμαι ευχαριστημένη με αυτό που έγινε!» Και μάλλον επειδή -κακά τα ψέματα- πριν μου έρθει αυτό το project, δεν είχα διαβάσει ποτέ Harlem Heroes…»
Στη συνέχεια μας εξιστόρησε πώς βρέθηκε στις σελίδες του 2000AD και το ενδιαφέρον είναι ότι κατέληξε εκεί λόγω της πολύχρονης δουλειάς της με τις αυτοεκδόσεις και τις συμμετοχές στα φεστιβάλ κόμικς: «Βέβαια, και το πώς προέκυψε το project ήταν εντελώς τυχαίο κιόλας. Βασικά, όχι, δεν ήταν καθόλου τυχαίο! Ο συγγραφέας μου o Ramzee με πρότεινε στην ομάδα. Με τον Ramzee γνωριζόμασταν μέσα από τα φεστιβάλ πολλά χρόνια πριν. Είναι και εκείνος και συγγραφέας και comic artist και illustrator και μέσα από πολλές συζητήσεις ανακαλύψαμε ότι είχαμε πολύ κοινό καλλιτεχνικό DNA, με την έννοια ότι μεγαλώσαμε και μας άρεσαν ακριβώς τα ίδια πράγματα, μας ενέπνεαν τα ίδια πράγματα! Και όταν του ζητήθηκε να γράψει το reboot των Harlem Heroes, ήταν η πρώτη φορά που άφησαν την επιλογή καλλιτέχνη πάνω σε αυτόν και αυτός τους είπε κατευθείαν “Κορίννα, θέλω την Κορίννα”. Και με σκέφτηκε γιατί ήταν ένα πολύπλοκο project: έπρεπε να είναι sci-fi, με all black team που το θέλανε να είναι και cool και fashionable και exciting και με δράση και τέτοια! Οπότε ήμουνα η τέλεια επιλογή, the perfect choice! Και ουσιαστικά το σενάριο το έγραψε για μένα και τελικά το συγγράψαμε μαζί κιόλας. Υπήρχε βέβαια ένα baseline πλοκής που είχε συζητηθεί με την 2000AD που είχαν συμφωνήσει πάνω – κάτω την εξέλιξη της ιστορίας. Αλλά το design των χαρακτήρων και της ομάδας το άφησαν εντελώς πάνω μας. Και ο Ramzee μου έστειλε μεν μερικές ιδέες δικές του, κάποια αρχέτυπα που είχε στο μυαλό του, όμως μου έδωσε την ελευθερία να κάνω ό,τι θέλω. Και τελικά, βγήκε πολύ συνεργατικά με αυτόν τον τρόπο, έτσι ώστε και εγώ να είχα αρκετή ελευθερία να το χαρώ, αλλά να έχω και έναν οδηγό για να μην νιώθω εντελώς χαωμένη, να ξέρω πάνω – κάτω πώς πρέπει να βγει ο κάθε χαρακτήρας. Και πέρασα φανταστικά γιατί και ο Ramzee και η Olivia, η editor, μου ήταν φανταστικοί, πάρα πολύ ψημένοι και πολύ ενθαρρυντικοί Γενικά ήταν μια πάρα πολύ ωραία εμπειρία! Και γενικά η 2000AD σαν εταιρεία, φανταστική! Είμαι πάρα πολύ χαρούμενη γενικά για το ότι η πρώτη μου μεγάλη δουλειά ήταν με την 2000AD. Επειδή σαν εταιρία είχε ένα παραπάνω edgyness, ένα λίγο πιο punk και aeshtetic ήθος. Και πάρα πολλοί καλλιτέχνες που θαυμάζω ξεκίνησαν με την 2000AD, που υπάρχει εδώ και δεκαετίες. Οπότε για μένα ήταν πολύ μεγάλο milestone όλο αυτό.»
Η εμπειρία του Λονδίνου
Η Κορίννα Μέι Βεροπούλου έκανε τα πρώτα της βήματα στην σκηνή κόμικς του Λονδίνου και την ρωτήσαμε για αυτή της την εμπειρία, αλλά και για τις προκλήσεις που συνάντησε στο δρόμο της αναγνώρισης σε μία ξένη σκηνή κόμικς: «Οι προκλήσεις είναι νομίζω οι συνηθισμένες προκλήσεις που περνάνε όλοι όσοι αποφασίζουν να ξενιτευτούν, να πάνε να μείνουν στο εξωτερικό: είναι δύσκολο τα πρώτα χρόνια να ενταχθείς στην κουλτούρα, να βρεις παρέες, να βρεις τη δουλειά σου, να βρεις τα πατήματά σου. Στην αρχή προσπαθούσα απλώς να συνηθίσω τη ζωή σε μια πόλη σαν το Λονδίνο. Παρόλο που μεγάλωσα στην Αθήνα, το Λονδίνο είναι τεράστιο. Είναι ΤΕΡΑΣΤΙΟ! Και έχει πάρα πολύ κόσμο, πάρα πολλές κουλτούρες, πάρα πολλά πράγματα, μουσεία, εκθέσεις, συναυλίες, τα πάντα. Όλο αυτό όταν ήμουν μικρότερη μου φάνηκε συναρπαστικό -κι ακόμα έτσι μου φαίνεται- δηλαδή το γεγονός ότι έβλεπα άτομα τα οποία είχαν διαφορετικά χρώματα, προέρχονταν από διαφορετικές κουλτούρες, είχαν εμφανίσεις όλων των ειδών. Και αυτό είναι που μου άρεσε και με τράβηξε και με κράτησε τελικά στο Λονδίνο. Το γεγονός ότι μπορείς να είσαι όποιος θέλεις, ό,τι θέλεις και τελικά θα βρεις το κοινό σου, θα βρεις κάποιους να σε αποδεχτούν. Γιατί εκεί ακόμα και να βγεις με τις πυτζάμες σου στο δρόμο, κανένας δεν θα γυρίσει να σε κοιτάξει περίεργα, τα έχουμε δει όλα. Και αυτό κάπως με βοήθησε να βρω και εγώ τον εαυτό μου και να μπορώ να εκφράσω και εγώ περισσότερο τον εαυτό μου, έτσι ώστε να βρω και τα άτομα που μου ταιριάζουν εν τέλει. Θεωρώ ότι ήμουν τυχερή, γιατί ήθελα πολύ να φύγω από την Ελλάδα και να ζήσω την εμπειρία μόνη μου στο εξωτερικό. Στο Λονδίνο, τελικά, έμεινα δώδεκα χρόνια. Τα τέσσερα πρώτα σπούδαζα ενώ τα υπόλοιπα οχτώ χρόνια δούλευα. Και σε αυτά υπήρχε μεγάλος φόρτος εργασίας! Πολλή δουλειά για όχι τόσα πολλά λεφτά, επειδή κιόλας τα λεφτά που έβγαζα από τις δουλειές μου ξαναπήγαιναν πίσω, προκειμένου να αυτοεκδώσω τα κόμικς μου και να πηγαίνω στα φεστιβάλ. Οπότε η ζωή στο Λονδίνο ήταν βιοπάλη. Όμως το έκανα με χαρά, μέχρι που ήρθε η πανδημία, έπαθα burnout και λέω «γεια σας! Πάω πίσω στον ήλιο λιγάκι να κάνω διακοπές».
«Αγαπάω την τέχνη, αλλά συνεχίζω να το κάνω για την κοινότητα»
«Στην αρχή στο Λονδίνο ταλαιπωρήθηκα να βρω τις παρέες μου, τα άτομα που πραγματικά μου ταιριάζουν, αλλά σιγά – σιγά, όσο άρχισα να πηγαίνω σε πιο πολλά φεστιβάλ κόμικς γνώρισα τα παιδιά από την indie κόμικ σκηνή στην Αγγλία και λέω εδώ είμαστε! Για ένα διάστημα, μάλιστα, πήγαινα σε τουλάχιστον 3-4, καμιά φορά και σε 5-6 φεστιβάλ κόμικς τον χρόνο, σε διάφορες πόλεις στην Αγγλία. Είχα πάει και σε μερικά φεστιβάλ στη Σουηδία και μια χρονιά και στο Toronto Comics & Art Festival στον Καναδά που πέρασα φανταστικά. Για μένα τα φεστιβάλ κόμικς είναι ένα μεγάλο κομμάτι της εμπειρίας μου στο εξωτερικό. Ήταν αυτή η δυνατότητα μέσω των κόμικς να ταξιδέψω και να γνωρίσω καινούργια άτομα. Η αλήθεια είναι ότι, όσο και να αγαπάω την τέχνη μας που την κάνω επειδή πραγματικά θέλω να το κάνω και με εκφράζει, ένας μεγάλος λόγος που συνεχίζω και το κάνω είναι η κοινότητα και τα φεστιβάλ. Επειδή, η ζωή του comic artist είναι αρκετά μοναχική, ουσιαστικά είναι σαν δουλειά γραφείου. Είσαι μέσα σε ένα γραφείο όλη μέρα, πάνω από μια οθόνη σε ένα τραπέζι και ζωγραφίζεις. Οπότε, για μένα ήταν και παραμένει ακόμα σημαντικό να πηγαίνω στα φεστιβάλ, έτσι ώστε να βλέπω τους φίλους μου και να κάνουμε motivate ο ένας τον άλλον, να ανταλλάζουμε ιδέες, να μιλάμε για δουλειές και να εμπνεόμαστε όλοι μαζί κάπως. Αυτό είναι ένα κομμάτι που μου λείπει πάρα πολύ από το Λονδίνο, το γεγονός ότι πλέον είναι πιο δύσκολο να πεταχτώ στην Αγγλία και να και να δω τους φίλους μου.»
Ακούγοντας για την εμπειρία της στα φεστιβάλ της Αγγλίας, την ρωτήσαμε περισσότερες λεπτομέρειες και να μας πει σε τι διαφέρουν απ’ τα ελληνικά φεστιβάλ κόμικς: «Έχουν διαφορά τα φεστιβάλ στην Ελλάδα και στην Αγγλία. Εμείς εδώ προφανώς έχουμε το Comicdom που είναι ένα φεστιβάλ για όλους, δηλαδή γι’ αυτούς που τους αρέσουν τα anime, γι’ αυτούς που τους αρέσουν υπερήρωες, gaming, οτιδήποτε. Ενώ στην Αγγλία επειδή υπάρχει και πολύ μεγαλύτερος πληθυσμός, υπάρχει κάπως ένα φεστιβάλ για κάθε κοινό. Τα μεγαλύτερα αντίστοιχα ComicDom ας πούμε, μπορούν να είναι τα MCM Comicons, που γίνονται σε όλη την Αγγλία. Eκεί πέρα έρχονται εκατοντάδες χιλιάδες άτομα. Όμως αυτά τα φεστιβάλ δεν είναι πραγματικά για τα κόμικς! Σε μέγεθος είναι σαν της Αμερικής αλλά δεν εστιάζουν τόσο στα κόμικς. Εστιάζουν περισσότερο στο gaming, στο cosplay, στα manga και στα anime, στο merch. Το κοινό εκεί θέλει ψιψιψώνια. Θέλει pins, αυτοκόλλητα, αφισούλες. Κόμικς; Όχι τόσο. Μερικοί πάνε, βέβαια, συγκεκριμένα για τα κόμικς, αλλά γενικά στην Αγγλία δεν είναι τόσο ψημένοι για κόμικς όσο είμαστε εδώ, επειδή κιόλας στην Αγγλία αρκετοί -που αυτό μου έκανε εντύπωση- δεν έχουν μεγαλώσει με κόμικς. Γι’ αυτούς ήταν πάντα κάτι πιο nerding. Δηλαδή, δεν θα μπορούσες να πας σε ένα μίνι μάρκετ και να βρεις κόμικς τόσο εύκολα, όσο βρίσκαμε εμείς εδώ, σε κάθε γωνιά, σε κάθε περίπτερο. Οπότε δεν είναι τόσο διαδεδομένο στην κοινότητα γενικά να μεγαλώσεις διαβάζοντας κόμικς, ενώ εδώ πέρα γίνεται χαμός. Αυτό είναι και ένα από τα πράγματα που με έκανε να θέλω να γυρίσω στην Ελλάδα, δηλαδή ότι το κοινό εδώ πέρα ψήνεται συγκεκριμένα για κόμικς. Άμα βγάλεις καινούργιο βιβλίο και το πουλήσεις εδώ πέρα, δεν θα πουλήσει τίποτα άλλο, μόνο το βιβλίο! Επειδή ο κόσμος θέλει βιβλία. Και αυτό είναι ίσως που χαίρομαι πιο πολύ από όλα στην κοινότητα την ελληνική είναι ότι υπάρχει πολύ αγάπη γι’ αυτό το παρεξηγημένο μέσο, ενώ στην Αγγλία επικρατεί πολύ αυτό το mindset του “μικυμάου”, δηλαδή ότι τα κόμικς είναι για παιδιά και για nerds ουσιαστικά.
Θηλυκότητες στα κόμικς
Την ρωτήσαμε εάν από την εμπειρία της είναι δύσκολο για μία γυναίκα να κάνει τα πρώτα της βήματα στην κόμικ σκηνή και μας απάντησε πολύ αισιόδοξα: «Το ότι είμαι γυναίκα δεν υπήρξε εμπόδιο για να μπω στην σκηνή των κόμικς, αντίθετα υπήρχε ο ενθουσιασμός ότι “ουάου, είσαι γυναίκα και κάνεις κόμικς, τέλεια”. Δηλαδή ένιωσα πάρα πολύ τη στήριξη και από την queer σκηνή και γενικά από τις γυναίκες στον χώρο. Έχει αυξηθεί εξάλλου πάρα πολύ το ποσοστό γυναικών και το ποσοστό ατόμων ΛΟΑΤΚΙ στα κόμικς. Επειδή πλέον είμαστε τόσες πολλές και τόσα πολλά που εύκολα κάνουμε μια ομαδούλα, βγάζουμε ένα ανθολόγιο και το βλέπει ο κόσμος και φαινόμαστε κι εμείς. Οπότε, δεν μπορώ να πω ότι υπήρξε κάποιος εμπόδιο που με κράτησε πίσω. Αντίθετα, με βοήθησε να βρω την κοινότητά μου πολύ πιο εύκολα. Ας πούμε, το Comic Book Slumber Party είναι ουσιαστικά μία κολεκτίβα φεμινιστική, όπου όλα τα άτομα που εμπλέκονται σε αυτό το ανθολόγιο είναι ουσιαστικά, είτε γυναίκες, είτε non binary άτομα ή trans άτομα. Παρόμοιο ανθολόγιο όπου συμμετέχουν μόνο θηλυκότητες είναι και το Τσοντοκόμικ που έχει κάνει θραύση γενικά στην Αθήνα. Παλιότερα οκ, μπορεί να μην δινόντουσαν τόσες πολλές ευκαιρίες στις γυναίκες καλλιτέχνιδες κυρίως από τους μεγάλους εκδοτικούς οίκους, που ίσως ακόμα και σήμερεα το ποσοστό τους είναι χαμηλό, αλλά ανεβαίνει. Αλλά στην ίδια την κόμικ σκηνή, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα! Αντίθετα με βοήθησε πάρα πολύ και χαίρομαι πάρα πολύ που υπάρχει κι αυτή η συντροφικότητα και θέλουμε να δουλεύουμε όλα μαζί και να ανεβάζουμε το ένα το άλλο.»
Από το Witch στην αφίσα του Comicdom-Con Athens 2024
Θα παρατηρήσατε τους δύο μάγους στην αφίσα του φετινού Comicdom–Con Athens. Αυτό που όμως, ίσως δεν θα ξέρετε, είναι ότι αυτές οι φιγούρες βρέθηκαν εκεί, επειδή κάποια στιγμή στην παιδική της ηλικία η Κορίννα έπιασε ένα κόμικ, το Witch: «Από τότε που με θυμάμαι πάντα διάβαζα κόμικς. Δηλαδή ξεκίνησα κλασσικά, όπως ξεκινάμε και οι περισσότεροι με τα Αστερίξ και Οβελίξ του πατέρα μου που τα είχε εκείνος από μικρός. Συνέχισα με Ντόναλντ Ντακ, Μίκυ Μάους, οτιδήποτε μπορούσα να βρω στα περίπτερα. Όμως εκεί που έγινε το κλικ ήταν με το Witch. Δεν ξέρω αν το θυμάστε. Ήταν ένα κόμικ το οποίο έβγαινε κάθε μήνα με πρωταγωνίστριες πέντε κοπέλες που μεταμορφώνονταν σε μάγισσες. Εκεί ξεκίνησε και η εμμονή μου με τη μαγεία γενικά! Θυμάμαι όταν είχε πρωτοβγεί και το διάβασα, πρέπει να πήγαινα ακόμα Δημοτικό, αλλά μου άλλαξε τη χημεία του εγκεφάλου μου! Έπαθα εμμονή με το στυλ, με την ιστορία και με την αίσθηση του «girl power». Και το σχέδιο προσέγγιζε κάπως τα manga, αλλά ήταν και ψιλο-ευρωπαϊκό. Και το εβρισκα συναρπαστικό! Και λέω, «αυτό είναι. Εδώ είμαστε! Αυτό θέλω να κάνω». Εντάξει, στη συνέχεια διάβασα ό,τι manga υπήρχε, σιγά – σιγά από την εφηβεία στο πανεπιστήμιο άρχισα να ανοίγομαι και στα ευρωπαϊκά και στα αμερικάνικα κόμικς, όμως όλα ξεκίνησαν από τα κόμικς της Disney και από το Witch, ουσιαστικά.»
Και από το Witch που αγόραζε μικρή έφτασε να ζωγραφίζει μάγους και μάγισσες για την αφίσα του Comicdom–Con Athens 2024: «Ήθελα απλά να κάνω κάτι fan, που να μπορεί να λειτουργήσει σε όλο το merch του φεστιβάλ (μπλουζάκια, κούπες, αφίσα), αλλά και να είναι και ωραίο. Να τραβάει το μάτι και να το θέλει ο κόσμος ας πούμε να το κρεμάσει στον τοίχο. Εντάξει, θυμίζει και λίγο την Τεχνόπολη, μιας και μου το ζήτησαν τα παιδιά από την οργάνωση, οπότε μου άρεσε γενικά αυτή η ιδέα του μοντέρνου και του παραδοσιακού και μου αρέσει πολύ και η μαγεία σαν θέμα. Οπότε λέω να το!»
Hacker & Chucky
Η νέα της δουλειά με τίτλο «Hacker & Chucky», είναι μία συνεργατική δουλειά με την Ευγενία Βερελή: «Είναι μια ιστορία Θέλμα και Λουίζ, αλλά πιο metal ουσιαστικά. Η κάθε μία μας πήρε μία χαρακτήρα. Η Ευγενία πήρε την Hacker και εγώ πήρα την Chucky και κάναμε δύο ξεχωριστές ιστορίες για αυτές τις δύο κοπέλες που είναι και καλύτερες φίλες, οι οποίες κάπως τα καταφέραμε και συμπίπτουν. Δηλαδή έχουν πολλά κοινά και σαν θεματική και σαν πλοκή. Εντάξει, έχουμε διαφορετικά στυλ μεν, αλλά τελικά φαίνεται ότι είναι κομμάτι του ίδιου βιβλίου. Είναι η καινούργια μας δουλειά! 100κάτι σελίδες, το πιο μεγάλο βιβλίο που έχω κάνει μέχρι στιγμής και το εκδώσαμε μέσω του Relax Comics.»
