Ζούμε σε μία χώρα που μας μαθαίνει από πολύ μικρούς/-ες να θαυμάζουμε τον «αρχαίο ελληνικό πολιτισμό», χωρίς όμως να ενδιαφέρεται να μας διδάξει ουσιαστικά την ιστορία και τη φιλοσοφία που συνδέονται με το ιστορικο-κοινωνικό πλαίσιο της αρχαίας Ελλάδας. Στο νου μας η αρχαία Ελλάδα κατά κανόνα μοιάζει οπτικά με το εθνικό μας κιτς, την μεγαλοϊδεατικού ύφους προγονολατρεία που εκ πρώτης όψεως αποτελεί τουριστική ατραξιόν, όμως διαχρονικά χρησιμοποιείται ως ιδεολογικό εργαλείο για την νομιμοποίηση εθνικιστικών επιδιώξεων (από την μικρασιατική εκστρατεία και τις περιώνυμες δημόσιες γιορτές της Χούντας, μέχρι τα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό σε ρυθμούς «μην παραχαράσσετε την ιστορία»). Πρόκειται για μία εδραιωμένη Αρχαιοπολιτική, με την λειτουργία της οποίας καταπιάστηκε ο καθηγητής Δημήτρης Πλάντζος στην πρόσφατη ομώνυμη μονογραφία του, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων:
«Την ίδια στιγμή, δηλαδή, που το έθνος, διά της βιοπολιτικής, σχεδιάζει το παρόν και το μέλλον του οργανώνοντας τα σώματα όσων ανήκουν, αλλά και τα σώματα όσων δεν ανήκουν σε αυτό, χρησιμοποιεί παράλληλα την αρχαιοπολιτική για να εθνικοποιήσει ορισμένα από τα σώματα αυτά ή εκ των προτέρων να απο-εθνικοποιησει άλλα. Εργαλειοποιώντας την κλασική αρχαιότητα ως βιοπρότυπο, η καταστατική αρχαιοφιλία του έθνους εγγράφει τις πολιτικές επιλογές της εξουσίας στους βιοπολιτικά διαθέσιμους πληθυσμούς που υπάγονται σε αυτήν. Κατασκευάζεται έτσι μια «μεγάλη μάζα» (une masse globale, με τα λόγια του Φουκό), που οργανώνεται γύρω από την πεποίθηση ότι η κλασική αρχαιότητα συνιστά (το μόνο) πρότυπο για την παρούσα συνθήκη. Ένα αρχέτυπο, με άλλα λόγια, που βεβαιώνει το δικαίωμα του ηγεμόνα να επιτρέψει τη ζωή (de faire vivre) ορισμένων, όσο και τον θάνατο άλλων (de laisser mourir)».
Στον αντίποδα της προγονολατρείας και της κενής περιεχομένου σχετικής βιβλιογραφίας, διεκδικούν θέση στο δημόσιο λόγο αξιόλογοι (νεαροί) επιστήμονες, όπως ο Κωνσταντίνος Λουκόπουλος, γνωστότερος ως The Mythologist, ο οποίος ως κλασσικός αρχαιολόγος έχει χτίσει το προσωπικό του project εκλαϊκευμένης επιστήμης με σκοπό να γνωρίσει στο ευρύ κοινό την αρχαιότητα με τον δικό του τρόπο. Τα πρώτα του βήματα τα έκανε στο Youtube, στο οποίο πλέον διαθέτει ένα απ’ τα δημοφιλέστερα ελληνικά κανάλια με επιστημονική θεματολογία, διατηρώντας ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τους συνδαιτημόνες του στο μέσο, όπως τους δημιουργούς των καναλιών The Skeptic Theory και Astronio. Παράλληλα στα podcasts του αφηγείται και σχολιάζει με το δικό του ύφος την Ιλιάδα και -αυτή τη σεζόν- την Οδύσσεια, ενώ πέραν των κλασσικών social media, στα οποία κάνει συχνά stories ποικίλλου ενδιαφέροντος, έχει ξεκινήσει σχετικά πρόσφατα και το προσωπικό του Patreon, μέσω του οποίου μπορεί ο καθένας και η καθεμία να στηρίξει άμεσα το project του (και να ανταμειφθεί με special υλικό).
Στην έντονη και πολυμεσική δραστηριότητα του Mythologist ξεχωρίζει -ιδίως για το πιο παραδοσιακό κοινό αλλά μάλλον και για τον ίδιο- η έκδοση του βιβλίου του, του Για Όλα Υπάρχει Ένας Μύθος, το οποίο κυκλοφόρησε απ’ τις -ειδικευμένες στην αρχαία ελληνική γραμματεία- εκδόσεις Κάκτος και μάλιστα ετοιμάζεται σύντομα να κυκλοφορήσει και σε μορφή audiobook με αφήγηση του ίδιου. Η φιλοδοξία του για το βιβλίο φαίνεται να ήταν να το καταστήσει ένα προσιτό starter pack απευθυνόμενο σε οποιονδήποτε αναγνώστη ή οποιαδήποτε αναγνώστρια επιθυμεί να περιηγηθεί στην αρχαία ελληνική μυθολογία και είναι βέβαιο ότι δείχνει να τα καταφέρνει, λαμβάνοντας υπόψιν τη μέχρι στιγμής εκδοτική του επιτυχία. Εξάλλου η ανάγνωση του βιβλίου δεν απαιτεί καμία προγενέστερη ειδική γνώση για την αρχαία ελληνική μυθολογία και ιστορία και ως εκ τούτου απευθύνεται σε κάθε αναγνώστη και αναγνώστρια, ανεξαρτήτως ηλικίας. Γι’ αυτό το λόγο στο βιβλίο εμπεριέχονται και αφηγήσεις ιστοριών που είναι περισσότερο γνωστές από άλλες, ενώ όσο μεγαλύτερη είναι η ενασχόληση του εκάστοτε αναγνώστη ή αναγνώστριας με την αρχαία ελληνική μυθολογία, τόσο πληθαίνουν οι γνωστοί σε αυτόν/-ην μύθοι. Όμως είναι βέβαιο ότι ακόμα και οι απαιτητικότεροι/-ρες αναγνώστες/-τριες θα ανακαλύψουν ιστορίες και μύθους που δεν είχαν ξανακούσει πριν από την ανάγνωση του βιβλίου, ενώ θα έρθουν σε επαφή και με ενδιαφέρουσες ερμηνείες καθώς και εναλλακτικές εκδοχές πολλών -περισσότερο ή λιγότερο γνωστών- μύθων, τις οποίες ο συγγραφέας διαπλέκει στην αφήγησή του, αξιοποιώντας δημιουργικά τις πηγές του. Έτσι ο Όμηρος, ο Ηρόδοτος, ο Οβίδιος και όλοι οι άλλοι σπουδαίοι αρχαίοι συγγραφείς τροφοδοτούν συνεχώς την αφήγηση του βιβλίου, ενώ απ’ τα ερμηνευτικά σχόλια και τις παρατηρήσεις του συγγραφέα είναι προφανής η από πλευράς του επαρκής εποπτεία της σχετικής με το πεδίο μελέτης του σύγχρονης βιβλιογραφίας.
Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε ενότητες που αναδεικνύουν διαχρονικές αντιθέσεις του βίου, όπως η Φιλία και η Έχθρα ή η Ειρήνη και ο Πόλεμος. Για κάθε μία από τις αντίθετες θεματικές ο Mythologist καταπιάνεται με μύθους που την αφορούν, καθώς κεντρικός στόχος του βιβλίου του είναι να μας πείσει ότι «για όλα υπάρχει ένας μύθος». Αναφερόμενος στη δομή του βιβλίου του υπογραμμίζει:
«Το γεγονός ότι το βιβλίο αυτό χωρίζεται σε αντιθέσεις, δεν είναι σκοπός του να υποστηρίξει ότι τα πάντα στη ζωή είναι άσπρο ή μαύρο. Τα άκρα υπάρχουν και θέτουν όρια, ενώ παράλληλα στη μέση αυτής της νοητής γραμμής που δημιουργούν βρίσκεται το μέτρο»
Με γραφή προσιτή, διαλογική (απευθυνόμενη προς τον αναγνώστη) και με έντονη προφορικότητα, αξιοποιώντας την πολυετή εμπειρία του στο Youtube, ο Λουκόπουλος αποφεύγει την στριφνότητα που χαρακτηρίζει συχνά τον επιστημονικό λόγο, επιχειρώντας να ισορροπήσει την απλότητα της διήγησης με έναν δοκιμιακής μορφής στοχασμό. Χάριν της εκλαΐκευσης, επέλεξε επιπλέον να παραδώσει στο κοινό το κείμενό του χωρίς ούτε υποσημειώσεις, ούτε βιβλιογραφικό πίνακα, αναφέροντας κατ’ επιλογήν σε ορισμένα σημεία του σώματος του ίδιου του κειμένου κάποιες από τις πηγές που χρησιμοποίησε. Αυτή η πρακτική είναι βέβαιο ότι συμβάλλει στην ευκολότερη ροή της αφήγησης, όμως από την άλλη λειτουργεί και αντίστροφα στερώντας απ’ τους αναγνώστες/-τριες έναν επιπλέον συγκροτημένο χρήσιμο οδηγό αξιοποιήσιμο για την εμβάθυνση στο πεδίο της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας και γραμματείας. Αντιθέτως, την αφήγηση διανθίζουν οι συνοδευτικές εικόνες -κατά βάση διάσημοι ζωγραφικοί πίνακες- που οπτικοποιούν (δυστυχώς μονάχα σε ασπρόμαυρες απεικονίσεις) τα θέματα του βιβλίου και προσφέρουν αφορμές για σχολιασμό, στοχασμό και αναζήτηση.
Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα επιλογικά σημειώματα των κεφαλαίων, στα οποία ο Λουκόπουλος συμπυκνώνει, σχολιάζει και στοχάζεται, συχνά συνδέοντας το μύθο με το δικό μας (ευρύτερο ιστορικό) παρόν. Επιπλέον, οι συχνές αναφορές στην ποπ κουλτούρα γίνονται εύκολα αντιληπτές και μαρτυρούν τις πολιτιστικές αναφορές και τα καλλιτεχνικά γούστα του ίδιου του Mythologist, που έχουν αναδειχθεί και στο παρελθόν με διάφορες αφορμές και στα videos του στο Youtube. Όμως πέρα από ταινίες και σειρές που έχουν διαμορφώσει την αίσθησή μας για την αρχαιότητα, όπως ο Ηρακλής της Disney, ο Mythologist βρίσκει μυθολογικές αφορμές για εύστοχα κοινωνικοπολιτικά σχόλια. Για τον επίλογο του κειμένου, αξίζει να παραθέσουμε το εύστοχο σχόλιο του συγγραφέα για τα reality shows με αφορμή το μύθο της Έριδας, της θεάς της διχόνοιας:
«Οι γνωστότεροι ήρωες της ελληνικής μυθολογίας ανδρώθηκαν και δοξάστηκαν έξω από τα πανύψηλα τείχη της Τροίας, είτε νικώντας είτε πέφτοντας στο πεδίο της μάχης. Κι όλα αυτά μέσα από έναν διαγωνισμό ομορφιάς που έστω και σε ένα μικρό βαθμό, μας φέρνει στο μυαλό τα γνωστά ριάλιτι των ημερών μας. Εκεί όπου στη θέση του Πάρη βρίσκονται οι επαγγελματίες κριτές και σε εκείνες των τριών θεών οι διαγωνιζόμενοι, με τη θεά Έριδα να πλανιέται ακόμα ύποπτα στον αέρα. Αυτή τη φορά δεν την φαντάζομαι να ψάχνει εκδίκηση, αλλά σίγουρα παίζει κομβικό ρόλο στην αύξηση της τηλεθέασης, ειδικά από τη στιγμή που το εκάστοτε έπαθλο θυμίζει αρκετά το χρυσό μήλο του μύθου»
