Υπάρχουν πολλά είδη comics, όπως άλλωστε συμβαίνει και σε κάθε μορφή τέχνης. Έτσι λοιπόν στα comics (όπως και στις ταινίες για παράδειγμα) υπάρχουν αυτά που θα σε κάνουν να γελάσεις, αυτά που θα σε γεμίσουν αδρεναλίνη με την αδιάκοπη δράση τους, αυτά που θα σε κάνουν να τρομάξεις και να μην θες να σβήσεις το φως το βράδυ, αλλά και αυτά που θα σε στενοχωρήσουν με μια δραματική ιστορία.
Το Born to Die της Ευγενίας Κουμάκη ανήκει σε αυτή την τελευταία κατηγορία, αλλά και στην ευρύτερη κατηγορία εκείνων των comics που στοχεύουν να προβληματίσουν τον αναγνώστη για επείγοντα ζητήματα της κοινωνικής μας πραγματικότητας, όπως είναι η εφηβική κατάθλιψη και οι τάσεις αυτοκτονίας κάποιων παιδιών που βρίσκονται λίγο πριν την ενηλικίωση.
Η Ευγενία Κουμάκη καταπιάνεται με ένα δύσκολο κοινωνικό θέμα, το οποίο μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ακόμα και σήμερα παραμένει ταμπού. Οι “μεγάλοι” αυτής της κοινωνίας θέλουν να θυμούνται τα παιδικά τους χρόνια με χαρά και νοσταλγία και γι’ αυτό αναπολούν κυρίως την παιδική αθωότητα και την ανεμελιά εκείνων των χρόνων. Έτσι όμως ξεχνούν τόσες άλλες λιγότερο χαρούμενες πλευρές της ζωής σε αυτή την ηλικία, όπως είναι το άγχος για το μέλλον, η πίεση απ’ τους γονείς και το σχολείο, η καθημερινή ρουτίνα των μαθημάτων και των εξωσχολικών δραστηριοτήτων, οι ερωτικές απογοητεύσεις, η μοναξιά παιδιών χωρίς φίλους, ακόμα και το bullying απ’ τους “δυνατούς” της τάξης. Θέματα σκληρά, που συχνά αποφεύγουμε να αναμετρηθούμε μαζί τους, αλλά που η σιωπή πάντα τα κάνει χειρότερα και ποτέ δεν τα εξαφανίζει όπως πολλές φορές ελπίζουμε. Και δυστυχώς όσο περνούν τα χρόνια τέτοια φαινόμενα αυξάνονται αντί να μειώνονται, αφού οι σύγχρονες κοινωνίες ενισχύουν την πίεση, το άγχος, την ανταγωνιστικότητα και τον κοινωνικό αποκλεισμό πολλών εφήβων. Έτσι η παιδική “αθωότητα” χάνεται γρήγορα για πολλά παιδιά στο σύγχρονο δυτικό κόσμο και τη θέση της καλύπτουν συχνά η κατάθλιψη και η αναζήτηση διεξόδου (άλλες φορές θετικής, άλλες αρνητικής).
Στο Born to Die πρωταγωνίστρια είναι η Ζωή, ένα κορίτσι στην εφηβεία, η οποία έχει αποφασίσει να αυτοκτονήσει. Οι αιτίες είναι πολλές και προέρχονται από διαφορετικές πηγές (αλλά όχι τόσο ασυνήθιστες). Η πίεση απ’ τον πατέρα της να διαβάζει για να δουλέψει μαζί του ως δικηγόρος, η μοναξιά στο σχολείο που συνοδεύεται με bullying απ’ τους συμμαθητές που στοχεύουν στην αδυναμία της, ακόμα και το μαύρο χρώμα του δέρματός της είναι παράγοντες που της έχουν δημιουργήσει το αίσθημα του αδιεξόδου. Η ίδια πιστεύει ότι δεν μπορεί να την βοηθήσει κανείς, οπότε επιλέγει να αυτοκτονήσει, πιστεύοντας ότι έτσι θα απαλλαχτεί η ίδια και θα απαλλάξει και τους γύρω της απ’ την ύπαρξή της.
Προφανώς το ζήτημα της κατάθλιψης, του άγχους και των ψυχικών παθήσεων δεν ταλανίζουν μόνο τους εφήβους, αλλά όσο περνούν τα χρόνια τόσο εντείνονται για πολλούς ανθρώπους, ιδιαίτερα στην σημερινή περίοδο της οικονομικής κρίσης. Η ίδια η Κουμάκη δεν αποστασιοποιείται απ’ το ζήτημα, αλλά γράφει -εν είδει υστερογράφου- ότι και η ίδια έχει περάσει τέτοιες δύσκολες φάσεις στη ζωή της. Έτσι προσπαθεί να δώσει δύναμη σε όποιον αναγνώστη αναγνωρίζει πλευρές του εαυτού του σε αυτές τις σελίδες, ώστε να μην τα παρατήσει, αλλά να προσπαθήσει να ξεπεράσει τα προσωπικά του προβλήματα με προσωπική προσπάθεια, αλλά και με τη βοήθεια ειδικών.
Στις σελίδες αυτού του comic θα διαβάσουμε μια ιστορία που μπορεί σε πρώτη ανάγνωση να στενοχωρεί με τη δραματική του ιστορία, η οποία όμως είναι ικανή να προβληματίσει τον αναγνώστη για ένα θέμα ταμπού. Μπορεί σε κάποιους να θυμίσει το θέμα του και το 13 Reasons Why, το οποίο άνοιξε το ζήτημα της εφηβικής κατάθλιψης και των τάσεων αυτοκτονίας σε μαζική κλίμακα διεθνώς και προβλημάτισε (τουλάχιστον όσους δεν το κατηγόρησαν ότι ευθύνεται το ίδιο για την άνοδο των αποπειρών αυτοκτονίας, προσπαθώντας να κρυφτούν απ’ το πραγματικό πρόβλημα).
Φυσικά τα comics της Ευγενίας Κουμάκη τα έχουμε ξεχωρίσει και στο παρελθόν. Το Hubris της πρόσφερε ένα ιδανικό ντεμπούτο στη μορφή του πολυσέλιδου comic με μια δυστοπική ιστορία επιστημονικής φαντασίας που ξεχώρισε τόσο για το σενάριο όσο και για το σχέδιο της δημιουργού του. Στη συνέχεια, με το Butterfly Effect επέστρεψε (σε σενάριο του Σταύρου Νομπιλάκη) στη μορφή του fanzine (σε ένα είδος που έχει σκιτσάρει και παλιότερα) με ένα πολιτικό σχόλιο για το προσφυγικό ζήτημα και το σύγχρονο καπιταλιστικό σύστημα.
Τώρα με το Born to Die επιστρέφει σε ένα αποκλειστικά δικό της comic σε μορφή αυτοέκδοσης με ένα κοινωνικοπολιτικό θέμα, που μέσα σε λίγες σελίδες συγκινεί και προβληματίζει με το σενάριό του, ενώ γρήγορα ξεχωρίζει και για το τεχνικά άρτιο ασπρόμαυρο σχέδιό του, που μας βυθίζει στη δύσκολη σχολική καθημερινότητα της Ζωής.
