Mπορούμε, εκτός από τις ίδιες τις ταινίες, να δούμε και ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον σχόλιο για την νοσταλγική φύση των αγαπημένων μας ταινιών από τον Fredric Jameson, ένας από τους πιο έγκριτους λογοτεχνικούς κριτικούς και πολιτικούς αναλυτές των ΗΠΑ, και το βιβλίο του The Cultural Turn: Selected Writings on the Postmodern, 1983-1998 (εκδόσεις Verso, σελ. 8), στο οποίο μας δείχνει τον λόγο για τον οποίο το Star Wars είναι τελικά μια ταινία νοσταλγίας για το παρελθόν, παρόλο που αναφέρεται στο μέλλον!
Ας υποθέσουμε ότι πρότεινα ότι το Star Wars είναι επίσης μια ταινία νοσταλγίας. Τι θα μπορούσε να σημαίνει κάτι τέτοιο; Υποθέτω ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι δεν πρόκειται για μια ιστορική ταινία για το διαγαλαξιακό μας παρελθόν. Ας το θέσω κάπως διαφορετικά: μια από τις πιο σημαντικές πολιτιστικές εμπειρίες των γενιών που μεγάλωσαν από το 1930 ως το 1950 ήταν η σειρά των απογευμάτων του Σαββάτου γύρω από τον Buck Rogers – εξωγήινοι εγκληματίες, αληθινοί Αμερικάνοι ήρωες, ηρωίδες σε κίνδυνο, ακτίνες θανάτου ή Ημέρες της Κρίσης, και η δραματική στιγμή στο τέλος, η εντυπωσιακή επίλυση της οποίας επρόκειτο να ακολουθήσει το επόμενο Σάββατο. Το Star Wars επανεφεύρει αυτή την εμπειρία με τη μορφή της μίμησης: ήτοι, μια παρωδία τέτοιων σειρών δεν έχει πλέον κανένα νόημα, καθώς αυτές έχουν εδώ και καιρό εξαφανιστεί. Το Star Wars, πολύ μακρυά από το να είναι μια άσκοπη σάτιρα τέτοιων νεκρών μορφών, ικανοποιεί μια βαθιά (θα μπορούσα ίσως να πω ακόμα και απωθημένη;) λαχτάρα να τις βιώσουμε ξανά: πρόκειται για ένα σύνθετο αντικείμενο, στο οποίο τα παιδιά και οι έφηβοι μπορούν σε κάποιο πρώτο επίπεδο να προσλάβουν τις περιπέτειες άμεσα, ενώ το ενήλικο κοινό μπορεί να ικανοποιήσει μια βαθύτερη και πιο καθαρά νοσταλγική επιθυμία επιστροφής σε εκείνη την παλιότερη περίοδο και να ζήσει τα περίεργα, παλιά, αισθητικά τεχνουργήματα της ακόμα μια φορά.
Αυτή η ταινία είναι λοιπόν μετωνυμικά μια ιστορική ταινία ή ταινία νοσταλγίας: σε αντίθεση με το American Graffiti, δεν επανεφεύρει και απεικονίζει το παρελθόν στην βιωμένη του ολότητα: αντίθετα, επανεφευρίσκοντας την αίσθηση και το σχήμα χαρακτηριστικών αντικειμένων τέχνης μιας παλιότερης περιόδου (τις σειρές), επιδιώκει να αφυπνίσει μια αίσθηση του παρελθόντος που συνδέεται με τα αντικείμενα αυτά. Οι Κυνηγοί της Χαμένης Κιβωτού [Raiders of the Lost Ark] από την άλλη, καταλαμβάνουν μια ενδιάμεση θέση εδώ: σε κάποιο επίπεδο, είναι για τις δεκαετίες του 1930 και 1940, αλλά στην πραγματικότητα μεταβιβάζουν μετωνυμικά εκείνη την περίοδο μέσα από τις δικές τους χαρακτηριστικές ιστορίες περιπέτειας (που δεν είναι πλέον δικές μας).
Βασισμένο στους “Ελέφαντες” του Σαλβαντόρ ΝταλίΒασισμένο στους “Ελέφαντες” του Σαλβαντόρ Νταλί
Κι επειδή το Star Wars έχει πυροδοτήσει ως γνωστόν μια τεράστια συζήτηση με πολιτικές, ψυχολογικές, πολιτιστικές και άλλες προεκτάσεις, στις δύο παρακάτω σελίδες μπορούν να βρεθούν διάσημοι πίνακες ζωγραφικής, επαν-εμπνευσμένοι με βάση το Star Wars δηλαδή εδώ και εδώ (αξίζει να τα δείτε, είναι απίστευτα!)
“Και αν η τέχνη είχε ζωγραφιστεί κάποτε, σε ένα γαλαξία πολύ, πολύ μακρυά; Σκέφτηκα την ερώτηση αρκετά και εδώ η απάντησή μου – διάσημοι πίνακες όπως τους ξανα-φαντάστηκα για τους καιρούς της Γαλαξιακής Αυτοκρατορίας. Μάλλον δεν είμαι ο μεγαλύτερος λάτρης της τέχνης, αλλά είμαι μεγάλος λάτρης του Star Wars από το καλοκαίρι του 1977. Η ιδέα ξεκίνησε κάπως ως αστείο, αλλά γρήγορα μετατράπηκε σε εκπαιδευτική διαδικασία για μένα. Δε μου πήρε πολύ για να καταλήξω να βρίσκω περισσότερα στοιχεία για τους πίνακες που βεβήλωνα και τους καλλιτέχνες που τους ζωγράφισαν. Έμαθα πολλά και τώρα πια μπορώ να καταλάβω έναν Warhol όταν τον δω.
Μια μικρή απολογία σε όλους/ες όσους/ες νιώθουν θανάσιμα προσβεβλημένοι/ες από τα ψηφιακά μου άσκοπα σχέδια. Στο κοινό που εκτιμά την τέχνη, ζητώ συγγνώμη. Αλλά πάλι, ανακάλυψα ότι ακόμη και μερικοί/ες από αυτούς/ες τους καλλιτέχνες χρησιμοποίησαν τη δουλειά άλλων ανθρώπων ως βάση για τη δική τους. Ναι, πράγματι. Και σε όλους εσάς τους Jedi εκεί έξω, απλά σκεφτείτε αυτές τις “Ειδικές Εκδόσεις” [“Special Editions”]. Ξέρω πόσο πολύ τις εκτιμάτε.”
Μετάφραση: Ειρήνη Γαϊτάνου
πηγή κειμένου: k- lab
