Το The Witcher και γενικότερα οι περιπέτειες του Γητευτή Gerald από τον Πολώνο συγγραφέα Andrzej Sapkowski αποτελεί μία από τις πιο δυνατές στιγμές του σύγχρονου fantasy. Μια δυνατή, grim dark και ηθικά γκρίζα ιστορία που δεν μπορεί κανείς εύκολα να αγνοήσει, είτε λογοτεχνικά είτε όσον αφορά τα βραβευμένα βιντεοπαιχνίδια (αλλά οκ, μπορεί να την αγνοήσει στη Netflix τηλεοπτική της διασκευή).
Το Η Κυρά της Λίμνης, το νέο βιβλίο της σειράς από τις εκδόσεις Selini (σε μετάφραση απευθείας από τα Πολωνικά της Ιουστίνας Σλόβικ) αποτελεί και τον επίλογο της βασικής πενταλογίας του Witcher. Το βιβλίο συνεχίζει και τελικά οδηγεί σε έναν ιδιότυπο κρεσέντο την ιδιαίτερη και ερμηνευτικά πυκνή γραφή που καθόρισε τη σειρά και επιχειρεί να κλείσει θεματικά και αφηγηματικά τα νήματα που ξεκίνησαν ήδη από τα πρώτα έργα. Πρόκειται για ένα έργο που απαιτεί προσοχή και προσήλωση, ανταμείβοντας τον αναγνώστη περισσότερο μέσα από τους χαρακτήρες, το ύφος και τις ιδέες του, παρά μέσω κάποιας αφηγηματικής κορύφωσης.
Η γραφή του Sapkowski στο συγκεκριμένο βιβλίο ακολουθεί τον ίδιο πλούσιο και στοχαστικό ρυθμό που συναντάμε και στα προηγούμενα μέρη της σειράς. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί συχνά γλώσσα με διακυμάνσεις – από την καθημερινή, λαϊκή και σχεδόν χιουμοριστική επικοινωνία, μέχρι τις λυρικές περιγραφές και τις φιλοσοφικές αναφορές. Το ύφος του δεν είναι πάντα απλό και απαιτεί ένα είδος λογοτεχνικής εγρήγορσης, κυρίως όταν μπλέκει τις τεχνικές του, χρησιμοποιώντας μια διακειμενική ειρωνεία ή ακόμα και μορφές έμμεσης αφήγησης.
Ο Sapkowski συχνά παίζει με το κείμενο – ενσωματώνει αποσπάσματα από υποτιθέμενα ιστορικά αρχεία, αφηγηματικά «σχόλια» από τρίτους ή αναφορές σε άλλα λογοτεχνικά είδη. Αυτή η πολυμορφία εμπλουτίζει τη γλώσσα, αλλά μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για όσους αναζητούν πιο ευθύγραμμες και παραδοσιακές αφηγήσεις. Δεν πρόκειται για ένα απλό fantasy, αλλά για μια σύνθεση που δανείζεται στοιχεία από ιστορικό, φιλοσοφικό και πολιτικό μυθιστόρημα.
Η δομή του έργου δεν είναι γραμμική. Η αφήγηση εκτείνεται σε πολλαπλά επίπεδα χρόνου και χώρου, με συνεχή άλματα, μεταβάσεις και αλλαγές στην οπτική γωνία. Αυτή η τεχνική –την οποία ο Sapkowski χρησιμοποιεί σε όλη τη σειρά– φτάνει εδώ στο απόγειό της. Στο Η Κυρά της Λίμνης, ο χρόνος λειτουργεί όχι μόνο ως μέσο αφήγησης, αλλά και ως θεματικό εργαλείο που ενισχύει τις έννοιες της μνήμης, της ιστορίας και της αβεβαιότητας.
Ορισμένοι αναγνώστες μπορεί να θεωρήσουν ότι αυτή η προσέγγιση δυσκολεύει την παρακολούθηση της αφήγησης, ειδικά σε στιγμές όπου η δράση αναπτύσσεται παράλληλα σε διαφορετικά επίπεδα. Παρ’ όλα αυτά, η αποσπασματικότητα δεν είναι αποτέλεσμα αδυναμίας, αλλά επιλογή: ο συγγραφέας επιδιώκει να δείξει ότι η ιστορία δεν είναι ποτέ μια ενιαία, απόλυτη αλήθεια, αλλά κατακερματισμένη, υποκειμενική και συχνά αμφισβητούμενη.
Οι χαρακτήρες είναι ίσως το πιο ισχυρό στοιχείο του βιβλίου. Στο τελευταίο αυτό μέρος της σειράς, παρουσιάζονται πιο ώριμοι, πιο πολύπλοκοι και πιο ανθρώπινοι. Ο Sapkowski δεν δημιουργεί μονοδιάστατους ήρωες και δεν εξιδανικεύει τις πράξεις τους. Οι χαρακτήρες του λειτουργούν συχνά με αντιφάσεις και εσωτερικές συγκρούσεις, και οι αποφάσεις τους σπάνια είναι ξεκάθαρα “σωστές” ή “λάθος”.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι οι γυναικείοι χαρακτήρες στο έργο έχουν ενεργό και καθοριστικό ρόλο. Δεν αποτελούν απλώς σύμβολα ή δευτερεύουσες παρουσίες, αλλά δρώντα υποκείμενα με αυτόνομη σκέψη, επιθυμίες και στόχους. Ο Sapkowski δίνει βάρος στις σχέσεις τους, στις συγκρούσεις τους με την εξουσία, στην κοινωνική τους θέση, αλλά και στη διαμόρφωση της προσωπικής τους ταυτότητας.
Το Η Κυρά της Λίμνης δεν είναι ένα κλασικό φανταστικό έργο που περιορίζεται σε μαγικές μάχες και εξωτικές τοποθεσίες, χωρίς αυτές να λείπουν. Αντίθετα, το βιβλίο εξερευνά ευρύτερα θέματα όπως η εξουσία, η ιστορική μνήμη, ο πόλεμος και η πολιτική χειραγώγηση. Ιδιαίτερη θέση κατέχει η έννοια της μοίρας και η αμφισβήτηση του κατά πόσο οι χαρακτήρες έχουν τη δυνατότητα να ξεφύγουν από προδιαγεγραμμένες πορείες.
Ο συγγραφέας δεν προσφέρει εύκολες απαντήσεις. Επιλέγει να διατηρήσει την πολυπλοκότητα των ηθικών και υπαρξιακών ζητημάτων, δίνοντας χώρο στον αναγνώστη να σκεφτεί και να κρίνει μόνος του. Αυτή η στάση προσθέτει βάθος, αλλά απαιτεί και μια διαφορετική προσέγγιση από το κοινό που έχει συνηθίσει σε πιο ξεκάθαρες αφηγηματικές λύσεις.
Επιπλέον, το βιβλίο λειτουργεί ως σχολιασμός πάνω στην ίδια τη διαδικασία αφήγησης και στη λειτουργία των μύθων μέσα στην κοινωνία. Ο Sapkowski δείχνει πώς οι ιστορίες που λέμε –και κυρίως, πώς τις λέμε– καθορίζουν όχι μόνο το πώς θυμόμαστε το παρελθόν αλλά και το πώς ερμηνεύουμε το παρόν.
Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο τόσο του βιβλίου όσο και γενικά της σειράς είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Sapkowski ενσωματώνει πολιτιστικά και ιστορικά στοιχεία από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Παρόλο που το φανταστικό σύμπαν του Witcher δεν είναι ευθέως αντιστοιχία με κάποιον πραγματικό κόσμο, είναι εμφανής η επίδραση ιστορικών φαινομένων όπως η εθνική καταπίεση, η απολυταρχία και η σύγκρουση ιδεολογιών. Αυτό δίνει στη σειρά μια ιδιαίτερη “ευρωπαϊκή” ταυτότητα, μακριά από το πιο αγγλοκεντρικό fantasy ρεύμα.
Επιλογικά, το Η Κυρά της Λίμνης είναι ένα πολυεπίπεδο και απαιτητικό έργο που ολοκληρώνει με συνέπεια μια ήδη σύνθετη λογοτεχνική διαδρομή. Δεν επιχειρεί να εντυπωσιάσει με εύκολα μέσα ούτε να επιβάλει τεχνητή δραματικότητα. Αντίθετα, προσπαθεί να δώσει έναν όσο το δυνατόν πιο συνεπή επίλογο στη θεματολογία που έχει χτίσει από την αρχή της σειράς.
Αυτό το βιβλίο δεν ενδείκνυται για περιστασιακή ανάγνωση. Απευθύνεται κυρίως σε όσους έχουν ακολουθήσει τη σειρά και είναι πρόθυμοι να εμβαθύνουν σε πιο σύνθετες μορφές αφήγησης και σκέψης. Η προσέγγιση του Sapkowski στη φαντασία είναι περισσότερο υπαρξιακή και πολιτική παρά θεαματική – και γι’ αυτό ξεχωρίζει.
.
Το Η Κυρά της Λίμνης δεν είναι μόνο το κλείσιμο μιας ιστορίας, αλλά και μια υπενθύμιση ότι η λογοτεχνία του φανταστικού μπορεί να μιλήσει για την πραγματικότητα με σοβαρότητα, στοχασμό και αξιοπρέπεια. Ταυτόχρονα, το η Κυρά της Λίμνης είναι ένα απαραίτητο διάβασμα για τους φανς του Γητευτή γιατί από αυτό το σημείο και μετά ξεκινούν οι RPG περιπέτειες του Gerald…
