Εισαγωγικά...
Η Άννα και ο Τομ είναι ένα ζευγάρι ψηφιακών νομαδων που μένουν στο αστικό και πολυεθνικό Βερολίνο. Έχουν μία «τέλεια» ζωή. Ένα όμορφο διαμέρισμα, σταθερό εισόδημα, ταξίδια, μικρές καθημερινές απολαύσεις- μία ρουτίνα που θα τη ζήλευε ο καθένας. Περνούν τις ώρες τους, δουλεύοντας, μαγειρεύοντας, αγοράζοντας φυτά και κάνοντας ό,τι θα έκανε ένα οποιοδήποτε φυσιολογικό ζευγάρι. Κι όμως όσο τα χρόνια περνούν, η καθημερινότητα μένει στάσιμη και αυτή η φαινομενικά υπέροχη ζωή δείχνει να έχει μία ρωγμή: είναι αφόρητα βαρετή.
Η Άννα και ο Τομ προσπαθούν να γεμίσουν αυτή τη βαρεμάρα με καινούργιες δραστηριότητες, όμως τίποτα δε φαίνεται να αλλάζει αυτή την κατάσταση. Το βιβλίο του Vincenzo Latronico με τον κυνικά ειρωνικό τίτλο Η Τελειότητα είναι το βιβλίο που διάβασαν όλοι το περασμένο καλοκαίρι- και δικαίως. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο μυθιστόρημα που σκιαγραφεί με οξυδέρκεια τη σύγχρονη πραγματικότητα των millenials, μιας γενιάς που έχει πια περάσει τα 30 κι έρχεται αντιμέτωπη με τη σκληρή αλήθεια: ότι ο κόσμος είναι χάλια και χωρίς νόημα. Εντάξει όχι ακριβώς- αλλά ταυτόχρονα ναι.
Ο Τομ και η Άννα (με ονόματα τόσο κοινότοπα που θα μπορούσαν να είναι ο καθένας μας) ζουν όλη την υπαρξιακή κρίση των σημερινών τριαντάρηδων, προσπαθώντας απεγνωσμένα να δώσουν ένα νόημα στην πλήξη που προσφέρει η αστική κοινωνία. Πειραματίζονται στο σεξ, αγοράζουν πράγματα που δεν τα χρειάζονται απλά για να υπάρχουν στο χαοτικά κομψό διαμέρισμά τους και προσπαθούν να αναπτύξουν σχέσεις με άλλους ανθρώπους “της φάσης τους” αφού η πόλη στην οποία βρίσκονται τους είναι χαοτική και ξένη. Πρόκειται για ένα βιβλίο όπου δε γίνεται απολύτως τίποτα. Διάλογοι δεν υπάρχουν, ό,τι μαθαίνουμε για τη ζωή του ζευγαριού το μαθαίνουμε από τη φωνή ενός απρόσωπου αφηγητή, ο οποίος επιδίδεται σε μία εξαντλητικά λεπτομερή περιγραφή των αντικειμένων, των δραστηριοτήτων και της καθημερινότητας των ηρώων. H ιστορία χωρίζεται σε τέσσερα μέρη- Ενεστώτας, Παρατατικός, Αόριστος και Μέλλοντας– όπου το κάθε ένα συμβολίζει και μία διαφορετική φάση της ζωής των χαρακτήρων. O χρόνος της ιστορίας όμως είναι ακίνητος παγιδεύοντας τους ήρωες μας σε μία στασιμότητα. Αυτό δεν επιλέγεται μόνο ως αισθητική επιλογή από τον συγγραφέα, αλλά χρησιμοποιείται και ως τρόπος για να αναπαραστήσει την παράλυση που νιώθουν οι ήρωες, σε μία συνθήκη όπου κάθε τους κίνηση είναι επανάληψη. Ο ρυθμός του κειμένο μετατρέπεται στον ρυθμό της απελπισίας και ο αναγνώστης τοποθετείτε στη θέση του παρατηρητή: παρακολουθεί εξονυχιστικά την πορεία των δύο ηρώων και ανεπαίσθητα βλέπει τον ίδιο -ή πτυχές του εαυτού του- στην απελπισμένη προσπάθεια τους να δημιουργήσουν ένα νόημα μέσα σε έναν κόσμο που αυτό μοιάζει όλο και πιο ακατόρθωτο.
ΚΑΝΕΙΣ ΔΕ ΒΑΡΙΕΤΑΙ, ΑΠΛΩΣ ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΒΑΡΕΤΑ
Το παραπάνω απόφθεγμα του Mark Fischer (Η Ακύρωση του Μέλλοντος, Εκδόσεις Αντίποδες μτφρ. Αλέξανδρος Παπαγεωργίου) ήταν αυτό που τριγύριζε στο μυαλό μου καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης του συγκεκριμένου βιβλίου. Και πράγματι η βαρεμάρα είναι κάτι που το χαρακτηρίζει. Ο αφηγητής ξεκινάει περιγράφοντας για πέντε ολόκληρες σελίδες τα αντικείμενα ενός διαμερίσματος και η κατάσταση δε βελτιώνεται στη συνέχεια. Η μικρή φαινομενικά έκταση του βιβλίου κατακλύζεται από εικόνες και περιγραφές που προκαλούν στον αναγνώστη μία παράξενη δυσφορία και κούραση- κάτι σαν την ίδια την καθημερινότητα. Ο Vincenzo Latronico (που έχει ήδη προσελκύσει το ενδιαφέρον της διεθνούς λογοτεχνικής σκηνής με τη συγκεκριμένη ιστορία) ανήκει στη γενιά που ενηλικιώθηκε στη δεκαετία των μεγάλων ευρωπαϊκών αλλαγών και των αλλεπάλληλων κοινωνικών κρίσεων. Τη γενιά που ξεκίνησε ως «γενιά της ελπίδας» και κατέληξε η «γενιά της κόπωσης». Και αυτό είναι κάτι που αποτυπώνεται έντονα στη σύγχρονη τέχνη.Τα τελευταία χρόνια, ιδίως στη μετα-covid εποχή, παρατηρείται μια επίμονη ανάγκη των δημιουργών να παρουσιάζουν την πραγματικότητα μέσα από μια νιχιλιστική οπτική. Μια τάση που ξεκίνησε ήδη με έργα όπως το Black Mirror, όπου το κοντινό μέλλον παρουσιάζεται ως αβίωτο, ή με σειρές όπως το Rick and Morty και το BoJack Horseman, που, καθεμία με τον τρόπο της, ανέδειξε το παράλογο και τη δυσκολία των ανθρώπινων σχέσεων. Ο νιχιλισμός αυτός όχι μόνο δεν ξεπεράστηκε, αλλά έχει πλέον περάσει σε επόμενο στάδιο: η τέχνη μοιάζει να απολαμβάνει να υπενθυμίζει στο κοινό της πόσο κενή είναι η σύγχρονη ζωή και εμείς είμαστε εντάξει με αυτό. Βασικά το επιζητούμε κιόλας. Βλέποντας τη δικιά μας ανία να παίρνει σάρκα και οστά νιώθουμε μία δυσφορία αλλά ταυτόχρονα και “ανακούφιση”. Σειρές όπως το Severance μας τρίβουν στα μούτρα ότι η εργασία δεν έχει καμία αξία χωρίς προσωπική ικανοποίηση, ενώ βιβλία όπως Η Tελειότητα δείχνουν πως ό,τι θεωρούσαμε πηγή ευτυχίας ίσως να μην είναι παρά ψεύτικες εικόνες — στιγμιότυπα ενός κενού νοήματος, έτοιμα να χαθούν μέσα στον αλγοριθμικό ωκεανό των stories και των likes. Η απεγνωσμένη αναζήτηση της ευτυχίας είναι και το κύριο θέμα της ιστορίας. Ήδη από τον βαθύτατα ειρωνικό τίτλο του βιβλίου μπορεί κανείς να εντοπίσει την παθολογία της αυτο-βελτίωσης που χαρακτηρίζει έντονα τον δυτικό κόσμο. Απευθύνεται σε μία γενιά ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούν μανιωδώς να γίνουν η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους κυνηγώντας κάτι το οποίο δεν ξέρουν τι είναι. Πως όμως φτάσαμε σε αυτό το σημείο; Γιατί οι millennials δείχνουν να βρίσκουν παρηγοριά σε ιστορίες που τους υπενθυμίζουν πόσο χάλια είναι η ζωή τους; Και γιατί αυτή η διάθεση φαίνεται να έχει μετατραπεί σε μια νέα μορφή αφήγησης;
I WANNA LIVE LIKE COMMON PEOPLE
Το πιο συγκλονιστικό στοιχείο του βιβλίου είναι η ταύτιση που πιθανότατα βιώνει ο αναγνώστης με τους ήρωές του. Η ανιαρή οδύσσεια της Άννας και του Τομ — η προσπάθειά τους να βρουν το νόημα ή, μάλλον, την τελειότητα — συνοψίζει το υπαρξιακό άγχος μιας γενιάς που έχει γνωρίσει την απογοήτευση της ύστερης καπιταλιστικής κοινωνίας.
Στα πρόσωπά τους καθρεφτίζοναι οι αγωνίες του μέσου Ευρωπαίου (προνομιούχου) ανθρώπου: εκείνου που γνωρίζει πόσο τυχερός είναι που δεν ζει μέσα σε πόλεμο ή φτώχεια, αλλά παρ’ όλα αυτά αδυνατεί να νιώσει ευγνωμοσύνη ή πληρότητα. Έτσι, προσπαθεί να γεμίσει το κενό με εφήμερες απολαύσεις που προσφέρει η εποχή — χωρίς ποτέ να φτάνει στην πραγματική αυτοπραγμάτωση. Το βιβλίο του Latronico είναι μια διεισδυτική παρατήρηση πάνω στον σύγχρονο άνθρωπο· μια ιστορία αφιερωμένη σε μια γενιά που έχει διαβάσει όλες τις ιστορίες. Αν και σύντομο, δεν είναι καθόλου εύκολο: η εξαντλητική του αφήγηση και η έλλειψη πλοκής απαιτούν υπομονή. Όμως, ανταμείβει τον αναγνώστη με μια ειλικρινή, σχεδόν καθαρτική ματιά πάνω στην καθημερινή πλήξη — σε εκείνη την ατέρμονη μάχη του ανθρώπου να βρει ένα νόημα στη ζωή του. Και, αν δεν το βρει, τουλάχιστον να προσπαθήσει να το εφεύρει.
“I wanna live like common people
I wanna do whatever common people do
Wanna sleep with common people
I wanna sleep with common people like you…”
Well, what else could I do?
I said, “I’ll see what I can do.
