Με διάφορες αφορμές στο παρελθόν έχουμε μιλήσει για τα Μικρά Γοτθικά, αυτή τη σειρά λογοτεχνίας τρόμου τσέπης των εκδόσεων Ars Nocturna. Πρόκειται για μια σειρά βιβλίων που μας γνωρίζουν μικρά λογοτεχνικά διαμαντάκια σημαντικών συγγραφέων, όπως ο Lovecraft, ο Guy de Maupassant, ο Edgar Allan Poe, ο Robert Louis Stevenson και διαφόρων άλλων, τα οποία διαβαζονται απνευστί από κάθε λάτρη του λογοτεχνικού τρόμου.
Δύο νέα έργα προστέθηκαν πρόσφατα σε αυτή την μικρή σειρα, το Στοιχειωμένο Κουκλόσπιτο και άλλες δύο ιστορίες και τα Κινέζικα Φαντάσματα, που είναι βέβαια αρκετά διαφορετικά μεταξυ τους, αλλά έχουν το κοινό στοιχείο ότι πρόκειται για μικρά διηγήματα τρόμου κλασσικών συγγραφέων.
M. R. James – Το Στοιχειωμένο Κουκλόσπιτο και άλλες δύο ιστορίες
Ο M.R. James, γεννημένος το 1862 στην Αγγλία, είναι ένας κλασσικός συγγραφέας τρόμου, ο οποίος έχει αναγνωριστεί κυρίως από τις ιστορίες του με φαντάσματα. Παρ’ όλη όμως τη σημασία της λογοτεχνικής του συμβολής στο είδος του τρόμου, πρόκειται για έναν λιγότερο γνωστό συγγραφέα, ειδικά στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, το οποίο άργησε γύρω στον έναν αιώνα να έρθει σε επαφή με τα έργα του, αφού δεν έχουν εκδοθεί παρά δύο συλλογές διηγηματων του, την πρωτοβουλία των οποίων πήρε και στις δύο περιπτώσεις η Ars Nocturna.
Η συλλογή διηγημάτων του «Το στοιχειωμένο κουκλόσπιτο» είναι μια εξαιρετική πρώτη επαφή με τον τρόπο γραφής του συγγραφέα, ο οποίος δεν διστάζει να πειραματίζεται με διαφορετικές αφηγηματικές φόρμες, προκειμένου να αποδώσει με διαφορετικούς τρόπους τον λογοτεχνικό τρόμο της εποχής του. Διαβάζοντας τα διηγήματά του ο σύγχρονος αναγνώστης μπορεί να εντοπίσει μοτίβα που έχει ξανασυναντήσει σε σύγχρονες ταινίες ή βιβλία, αλλά κατανοεί ότι για την εποχή τους επρόκειτο για πολύ πρωτότυπες ιδέες, οι οποίες έδωσαν ώθηση συνολικά στο συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος.
Ο παρατηρητικός αναγνώστης διαβάζοντας τα τρία διηγήματα της ανθολογίας γρήγορα θα εντοπίσει τις διαφορές του ύφους των ιστοριών από τα σύγχρονα θρίλερ. Στις ιστορίες του M. R. James ο τρόμος δεν βασίζεται στον εντυπωσιασμό των jumpscares ή σε splatter σκηνές που στόχο έχουν να σε τρομάζουν και να σε αηδιάζουν ταυτόχρονα, αλλά αντίθετα ο τρόμος που προκαλούν αυτές οι ιστορίες κλιμακώνεται μέσα από την καταβύθιση του αναγνώστη στην ιστορία.
Μάλιστα μία απ’ τις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης ανθολογίας είναι ότι τα διηγήματα που περιλαμβάνονται σε αυτήν είναι αρκετά διαφορετικά μεταξύ τους, ώστε πετυχαίνουν να διαπραγματευτούν το είδος με ποικιλία μορφών. Χαρακτηριστικότερη είναι η τρίτη ιστορία της ανθολογίας, με τίτλο «Περί μιας Εξαφάνισης και μιας Εμφάνισης», η οποία αποτελείται αποκλειστικά από τηλεγραφήματα που στέλνει ο πρωταγωνιστής στον αδερφό του τις ημέρες των Χριστουγέννων, όπου έχει πάει να ερευνήσει τη μυστηριώδη εξαφάνιση του θείου τους.
Μπορεί λοιπόν να μην πρόκειται για ιστορίες που θα κρατήσουν τον αναγνώστη τους ξύπνιο μέχρι το πρωί απ’ το φόβο, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν χάνουν το ενδιαφέρον τους, ιδιαίτερα για τους λάτρεις του τρόμου οι οποίοι μπορούν να εντοπίσουν στην ανθολογία αυτή τις απαρχές της σύγχρονης λογοτεχνίας τρόμου, αλλά και κάπως ακατέργαστες ακόμα ιδέες και μορφές που με την πάροδο των ετών ενέπνευσαν και άλλους καλλιτέχνες του είδους.
Lafcadio Hearn – Κινέζικα
φαντάσματα
Με αυτή την ανθολογία διηγημάτων κάνουμε ένα μακρύ ταξίδι στα βάθη της Ανατολής, εκεί που ταξίδεψε (πριν από εμάς) ο γεννημένος στην Λευκάδα (εξ ου και το όνομα) Lafcadio Hearn, όπου και τιμήθηκε απ’ την Ιαπωνία με τον τίτλο του εθνικού της λογοτέχνη.
Σε αντίθεση με τον M. R. James, ο Lafcadio Hearn χαίρει ιδιαίτερης δημοφιλίας ακόμα και σήμερα, ειδικά στις ασιατικές χώρες, αλλά και στην Ευρώπη και την Αμερική, όπου τα έργα του διαβάστηκαν πολύ (κυρίως) τον 20ο αιώνα. Θεωρείται μάλιστα ότι είναι ο βασικός λογοτέχνης που εισήγαγε τη Δύση στην κουλτούρα και την λογοτεχνία της Ιαπωνίας. Στη γλώσσα μας έχουν μεταφραστεί αρκετά έργα του, ενώ λόγω και της γέννησής του στη Λευκάδα, ο τοπικός Δήμος τίμησε τον διεθνούς φήμης συγγραφέα ιρλανδοελληνικής καταγωγής με την ίδρυση του Ιστορικού Κέντρου Λευκαδίου Χερν, στο οποίο εκτίθενται χειρόγραφα, πρώτες εκδόσεις, καθώς και προσωπικά του αντικείμενα από τα ταξίδια του στην Ευρώπη, την Ιαπωνία και αλλού.
Οι εκδόσεις Ars Nocturna, αφού μετέφρασαν το κλασσικό του έργο «Ιστορίες φαντασμάτων απ’ την Ιαπωνία», τώρα επανέρχονται με ένα άλλο έργο του συγγραφέα, τα «Κινέζικα φαντάσματα», που είναι μια ανθολογία διηγημάτων η οποία συνδυάζει την ανάδειξη των παραδόσεων, των φιλοσοφικών στοχασμών και της κουλτούρας της Κίνας με τον λογοτεχνικό τρόμο των ιστοριών του με φαντάσματα.
Στις σελίδες των «Κινέζικων Φαντασμάτων» δεν θα βρούμε απλά κάποιες τρομακτικές ιστορίες, αλλά κάτι πολύ πιο ενδιαφέρον. Θα διαβάσουμε ιστορίες που διαδραματίζονται στην Κίνα, η οποία πρωταγωνιστεί μέσα από την κουλτούρα της, τις παραδόσεις της και τους ανθρώπους της. Έτσι ο Hearn μας επιφυλάσσει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και ασυνήθιστο ταξίδι, το οποίο αν μη τι άλλο δεν κάνουμε συχνά με αφορμή ιστορίες τρόμου. Σε αυτά τα τέσσερα διηγήματα μπορούμε να ανακαλύψουμε πώς ο τρόμος μπορεί να αλλάζει μορφές ανάλογα με τον εκάστοτε χώρο και το ιστορικό του πλαίσιο προσφέροντάς μας πρωτότυπες εμπειρίες ανάγνωσης, που διατηρούν την αξία τους ακόμη κι αν έχουν γραφτεί κάτι παραπάνω από έναν αιώνα πριν.
Άξια αναφοράς είναι και η δουλειά που έχει κάνει για το βιβλίο ο Νικόλας Γκόγκος, ο οποίος όχι μόνο μετέφρασε τα διηγήματα, αλλά και τα ποιήματα που με τη λυρικότητά τους δίνουν ένα συνεχόμενο μουσικό ρυθμό στο κείμενο. Επίσης αξιοσημείωτες είναι και οι διαφωτιστικές του σημειώσεις, οι οποίες κατατοπίζουν τον αναγνώστη στις παραδόσεις, τα φιλοσοφικά ρεύματα και την ιστορία της Κίνας, που για τη μεγάλη πλειοψηφία των αναγνωστών είναι εν πολλοίς ένα άγνωστο πεδίο.
