Αποχαιρετούμε κι εμείς με ευγνωμοσύνη έναν μεγάλο σκηνοθέτη εκφράζοντας τα συλλυπητήριά μας στους οικείους του. Η κηδεία του θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο στις 12 στο Α Νεκροταφείο με δημόσια δαπάνη και η οικογένεια του προτείνει δωρεές στην «Κιβωτό του Κόσμου» και στο «Χαμόγελο του Παιδιού» αντί στεφάνων.
Ο Νίκος Κούνδουρος κατάφερε να είναι ανάμεσα στους πρωτοπόρους της τέχνης του εκφράζοντας και την εποχή του: «Δεν κάνω κινηματογράφο για την αφεντιά μου. Οι άλλοι με νοιάζουν. Των άλλων τα ντέρτια, οι καημοί, οι δυστυχίες, οι έρωτες, οι θάνατοι.» Ήταν παιδί μεγαλοαστικής οικογένειας και παρόλ’ αυτά πήρε το μέρος των καταπιεσμένων με πολλούς τρόπους. Κατάφερε να αποτυπώσει στις ταινίες του την ανάσα των καταπιεσμένων προτείνοντας ταυτόχρονα στον κινηματογράφο νέα μονοπάτια.
Για να καταλάβουμε πώς το κατάφερε αυτό, ίσως πρέπει να δούμε πώς ξεκίνησε: «Η δύναμη του λόγου ήταν αυτό που με τράβηξε (στον κινηματογράφο)», είπε σε μια συνέντευξη στο magazen.gr τον Γενάρη του 2013. Κι αυτή τη δύναμη την ανακάλυψε στην εξορία της Μακρονήσου, όπου πέρασε 4 χρόνια, αφού νωρίτερα είχε καταταχθεί στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. «Εκεί (στη Μακρόνησο) έμαθα για το θέατρο και για τη δύναμη του λόγου», λέει στην ίδια συνέντευξη. (Κάντε κλικ εδώ για να δείτε όλη τη συνέντευξη.)
Εκεί ξεκίνησε και η φιλία του με το Θανάση Βέγγο, που έπαιξε στην πρώτη του ταινία, τη Μαγική Πόλη. Κι αυτή η πρώτη ταινία του ήταν ταινία σταθμός για τον ελληνικό κινηματογράφο! Συνομίλησε με τον ιταλικό νεορεαλισμό αλλά και με τη σύγχρονη Ελλάδα προτείνοντας κάτι νέο. Και βέβαια μετά… ήρθε ο Δράκος, η ταινία που αρχικά, το 1956, δέχθηκε την ντόπια αρνητική κριτική ακόμα και από την Αριστερά αν και στο εξωτερικό αναγνωρίστηκε γρήγορα, ενώ η συζήτηση αναθερμάνθηκε το 2010 με το σχετικό μυθιστόρημα «Ελευθερία» του Jonathan Franzen. Στην Ελλάδα η δικαίωση γι’ αυτή την ταινία ήρθε στο τέλος της Δικτατορίας, όταν εξέφρασε την οργή των καταπιεσμένων Ελλήνων.
Βέβαια όταν λέμε Δικτατορία αυτό που μας έρχεται στο νου είναι τα Τραγούδια της φωτιάς που ως ντοκιμαντέρ, με έναν διαφορετικό τρόπο καταγγέλλουν τα βασανιστήρια και αποτυπώνουν τη διάθεση του κόσμου.
Μέχρι τότε οι Μικρές Αφροδίτες είχαν ήδη βραβευτεί. Μεταξύ άλλων βραβείων πήραν την Αργυρή Άρκτο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου. Η αναγνώριση του Νίκου Κούνδουρου είναι πια αδιαμφισβήτητη και διεθνής. Σήμερα βρίσκουμε αντίγραφα των ταινιών του στο Ευρωπαϊκό Μουσείο Κινηματογράφου, στη Γαλλική Ταινιοθήκη καθώς και στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης.
Θα θυμόμαστε τον Νίκο Κούνδουρο, κινηματογραφιστή αλλά και θεατρικό σκηνοθέτη και συγγραφέα γι αυτό το σημαντικό έργο του και την πολιτική του θέση, η οποία πότισε τις ταινίες του, δεν άλλαξε ποτέ και το 2011 έφερε το «Ένα πλοίο για την Παλαιστίνη». Αυτή η στάση του όμως δεν εκφράστηκε μόνο μέσω των ταινιών του. Στο δημοψήφισμα του 2015 είπε ΟΧΙ στον εκβιασμό και στην εξάρτηση. «Αδέρφια όλου του κόσμου, ενωμένοι θα νικήσουμε.»
Η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών λέει για την απώλεια αυτή:
«Ο τελευταίος μεγάλος των πρωτεργατών του Ελληνικού Κινηματογράφου και του Ελληνικού Πολιτισμού έφυγε από κοντά μας σήμερα Τετάρτη 22 ΦΕβρουαρόυ του 2017.
Άνοιξε δρόμους στο εξωτερικό για τον Ελληνικό Κινηματογράφο, στήριξε με πάθος τους νέους ανθρώπους και υπήρξε ο δημιουργός του σωματείου μας, Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών.
Ο Νίκος Κούνδουρος υπήρξε εγγύηση για την ταυτότητα της Ελλάδας.»
Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης:
«Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και οι άνθρωποί του, αποχαιρετούν τον Νίκο Κούνδουρο, τον φίλο Νίκο, τον σπουδαίο κινηματογραφιστή. Ένα μεγάλο κεφάλαιο στον ελληνικό κινηματογράφο κλείνει. Θα μας λείψει η αρχοντιά του, η τόλμη του, η πληθωρική του προσωπικότητα.
Πίσω του αφήνει ένα έργο πλούσιο που αγαπήθηκε: Τον ανεπανάληπτο «Δράκο» του, τη «Μαγική πόλη», το «Ποτάμι», τις «Μικρές Αφροδίτες». Και τόσες άλλες ταινίες, που ζυμώθηκαν με την ελληνική πραγματικότητα και την εξέφρασαν με ένταση και το πάθος που χαρακτήριζε τον Νίκο.
Κλέβουμε τα δικά του λόγια που αφιέρωσε στον φίλο του Μάνο Χατζιδάκι για να τον αποχαιρετήσουμε. «Αχόρταγος ο ίδιος, ακτινοβολούσε εκείνη τη λαιμαργία για τη ζωή που ήτανε κολλητική και για τους άλλους, τους πιο συμμαζεμένους».
Στη Σωτηρία και τα παιδιά του, εκφράζουμε τα ειλικρινή συλλυπητήριά μας.»
Στη συνέντευξη στο magazen.gr ρωτάει η Ευαγγελία Κλειδάκη: «Όταν φύγετε από τη ζωή τι θα θέλατε να θυμούνται οι άνθρωποι από εσάς;» Κι ο Νίκος Κούνδουρος απαντά: «Το ότι η ταινία μου “O Δράκος” έφτασε στην Αμερική και ήταν αιτία για να γράψει ένας Αμερικανός, ο Jonathan Franzen, το βιβλίο “Freedom” που έχει γίνει “best seller” εκεί σήμερα. Μετά από 60 χρόνια η ταινία μου ζει. Δεν θέλω να θυμούνται από εμένα κάτι πιο συγκεκριμένο, θέλω να θυμούνται ότι εγώ δεν πέρασα από τον κόσμο ως συμβολαιογράφος, ή ως δικηγόρος. Οι ταινίες μου θα ζήσουν, ο κινηματογράφος είναι αθάνατος.»
Τα κατάφερε. Έτσι θα γίνει. Δεν είναι όλος ο κινηματογράφος αθάνατος, αλλά ο κινηματογράφος του Νίκου Κούνδουρου είναι.
