Σωτήριο έτος 2014 και ακόμα ο Αγγλικός κινηματογράφος δεν έχει πάψει να αντλεί έμπνευση από την εποχή που λατρεύει να μισεί. Τα Θατσερικά χρόνια σημάδεψαν για πάντα την σύγχρονη αγγλική ιστορία αλλά και την σύγχρονη αγγλική κουλτούρα. Πάρα πολλές ταινίες, από τον Βilly Elliot μέχρι και το filth and fury (ντοκιμαντέρ για τους sex pistols), προσπάθησαν να περιγράψουν τις κοινωνικές συνθήκες κυρίως της δεύτερης περιόδου της Σιδηράς Κυρίας με πολλούς διαφορετικούς τρόπους .
Το pride έρχεται να προστεθεί στην λίστα των ταινιών που αφορούν εκείνη την περίοδο. Το pride δεν είναι ακόμα μια ταινία για τις απεργίες των ανθρακωρύχων .Δεν δείχνει τις μάχες στα εργοστάσια και στους δρόμους, δεν κινηματογραφεί την εξαγριωμένη νεολαία, δεν βλέπουμε τόσο έντονα την Θατσερική καταστολή. Το pride εστιάζει περισσότερο σε ένα συγκεκριμένο κομμάτι που υφίσταται την κοινωνική καταπίεση. Είναι μια ταινία απλά για την σύνδεση της lgbtq κοινότητας με ένα κομμάτι των απεργών ανθρακωρύχων.
Πριν ξεκινήσω να μιλάω για το pride θα ήθελα να κάνω μια ανασκόπηση στον Αγγλικό κινηματογράφο και τις επιρροές του. Αυτό ίσως γιατί θα ήθελα να δικαιολογήσω το απλό ύφος και την απλή δομή της συγκεκριμένης ταινίας και να την εντάξω στον Αγγλικό σοσιαλιστικό ρεαλισμό
Αν μπορούσαμε να μιλήσουμε απλά για τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό θα λέγαμε ότι είναι απαλλαγμένος από τον ελιτισμό όπως αυτός εκφράζεται στην τέχνη με την μορφή του φορμαλισμού. Η γλώσσα οπτική και σεναριακή είναι προσιτή προς όλους, χωρίς φαμφάρες .Σκοπός του είναι να κινητοποιεί τον λαό δείχνοντας ξεκάθαρα τα βάσανα που βιώνει και προβάλλοντας την εργατική τάξη ως κεντρικό ήρωα. Παίξτε τον κουλοχέρη Tome Of Madness στο Leon Casino
Παρόλα αυτά σοσιαλιστικός ρεαλισμός δεν μπόρεσε να ξεφύγει από τα γρανάζια της κομματικής γραφειοκρατίας της σοβιετικής ένωσης και μπήκε εύκολα στην παγίδα να μην εξυμνεί την εργατική τάξη αλλά ένα πεφωτισμένο ηγέτη και τα κατορθώματα του. Το πρόσωπο το Στάλιν σημάδεψε βαθύτατα τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό και έτσι ο μόνος τρόπος για να απενοχοποιηθεί σαν αφηγηματικό ύφος ήταν να μεταναστεύσει. Για να μας αφήσει την παρακαταθήκη του έπρεπε να ξεφύγει από το όνομα του, από την χώρα προέλευσης και να σπάσει τα όρια του χρόνου.
Κρατώντας ως βασικό θέμα τα βάσανα και τις προσπάθειες του προλεταριάτου ταξιδεύει στην γηραιά ήπειρο αλλάζει ονόματα και στυλ και εμφανίζεται το 1969 ξανά αυτούσιος ως σοσιαλιστικός ρεαλισμός στην Αγγλία με τον Κεν Λοουτς να αναλαμβάνει τον ρόλο του οργανικού διανοούμενου-σκηνοθέτη με το ΚΕS . Παρόλα αυτά το free cinema είχε αφήσει την βαθιά του επιρροή, όχι μόνο στον Κεν Λόουτς, αλλά σε όλο τον βρετανικό κινηματογράφο, μέχρι και σήμερα.
Όταν μιλάμε για free cinema (το nouvelle vague της Αγγλίας)μιλάμε για το κίνημα του ρεαλισμού που ξεπηδά στην Αγγλία με το κλασσικό μοτίβο εργατική τάξη και βιοπάλη σπάζοντας το αποστειρωμένο κλίμα του μικροαστικού βρετανικού κινηματογράφου ,προβάλλοντας την πραγματική ζωή ωμή και ανηλεή σε μικρά αριστουργήματα. Ο ίδιος ο πρωτεργάτης της Αγγλικού νέου ρεύματος Ο Λίντζει Άντερσον λέει: “όσο για μένα θέλω μια Μεγάλη Βρετανία οπού ο κινηματογράφος θα είναι σεβαστός και κατανοητός από όλο τον κόσμο, και θα συμμετέχει δημιουργικά στην δημιουργική ζωή της κοινότητας”.
Αυτό ήταν! ο Αγγλικός κινηματογράφος κράτησε για πάντα αυτά τα λόγια μέχρι και σήμερα . Απλός λιτός και απέριττος ο αγγλικός κινηματογράφος τρυπώνει στις φτωχογειτονιές και μας λέει πως περνάει το προλεταριάτο και το λούμπεν προλεταριάτο στο Λονδίνο και σε άλλες σκοτεινές βιομηχανικές περιοχές (This is England)
Κρατώντας αυτά τα συστατικά ο Μάθιου Γουόρτσους βάζει στον μεγεθυντικό φακό μια ξεχασμένη αληθινή ιστορία. Εκεί η εργατική τάξη και οι αγώνες της συναντιούνται με την προσπάθεια των καταπεσμένων ομοφυλόφιλων να αντιμετωπίσουν μαζί τον κοινό εχθρό, το κράτος. Το μόνο που θα μπορούσε να σπάσει τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που είχαν οι εργαζόμενοι των ορυχείων απέναντι στην περιθωριοποιημένη ομάδα των ομοφυλόφιλων ,δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η ανάπτυξη συντροφικών δεσμών και αλληλεγγύης. Πως αλλιώς θα μπορούσαν να αναμετρηθούν με έναν αντίπαλο που εξαπολύει μια επίθεση κατά μέτωπο ιδιωτικοποιώντας τα εργοστάσια, στοχεύοντας στην εξαθλίωση ενός μεγάλου κομματιού της εργατικής τάξης. Με έναν αντίπαλο που έχει φροντίσει να να απομονώσει κάθε τι που θεωρεί μη φυσιολογικό εγγράφοντας στο DNA της κοινωνίας έναν βαθύ συντηρητισμό. Και όλα αυτά στο όνομα του κοινού καλού, της κανονικότητας ,της ομαλής συνέχειας των κοινωνικών στερεότυπων, της ηθικής.
Το ερώτημα βέβαια είναι ποια ηθική, ποιο κοινό καλό, ποια κανονικότητα σε ένα κράτος που κηρύττει πόλεμο εναντίον της εργατικής τάξης , σε ένα κράτος που έχει εκτοξεύσει τα ποσοστά της ανεργίας και που βυθίζει τη νέα γενιά στην απόγνωση. Μπορεί όπως είπαμε ο σκηνοθέτης να μην περιγράφει γλαφυρά τους τις κοινωνικές συνθήκες και τους αγώνες της εποχής και να δίνει έναν φεστιβαλικό τόνο από την αρχή μέχρι το τέλος σε έναν πόλεμο που ήταν σκληρός. Είναι όμως αυτή η φράση “Τα εργοστάσια στους εργάτες” που σου γρατζουνάει το μυαλό εκεί που η lgbtq κοινότητα αποχτά μάλλον μια ανώτερη συνείδηση για την καταπίεση, εκεί που μπορούν μάλλον να αντιληφθούν έστω και πρωτόλεια ένα διαφορετικό οικονομικό και πολιτικό σύστημα οπού η ηθική ,το κοινό καλό και η κανονικότητα θα αποκτούσαν ένα πολύ διαφορετικό νόημα, ή καλύτερα τότε θα αποκτούσαν νόημα.
Πολύ κακό για το τίποτα δημιουργήθηκε για το pride ,διχασμένες κριτικές, άτοπες κριτικές. Μια ταινία πάντα πρέπει να εξετάζεται στο πρίσμα της εποχής και της χώρας που ανήκει. Ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός αυτή τη στιγμή στην Αγγλία τόσο μπορεί να δώσει. Το κοινωνικό μούδιασμα της Αγγλικής κοινωνίας μπορεί να μην αφήνει χώρο στο σοσιαλιστικό ρεαλισμό να δώσει ένα έργο ολοκληρωμένο, βαθύ και πολυεπίπεδο, πραγματικά πρωτοποριακό και επαναστατικό. Όμως ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός δεν ξανακάνει τα ίδια λάθη. Σκοπός δεν ήταν να δομηθεί ένας ισχυρός χαρακτήρας σαν άξονας της ταινίας. Η προσωπολατρία δεν συγχωρείται σήμερα στο συγκεκριμένο αφηγηματικό ύφος. Σκοπός είναι να εξιστορηθεί ένα γεγονός και να κινηματογραφηθούν δύο διαφορετικές συλλογικότητες και ο τρόπος που αλληλεπιδρούν σε ένα συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο, η μάχη που έδωσαν μαζί με σκοπό να μας εμπνεύσει και να μας κινητοποιήσει για το πώς μπορεί να ενωθεί χωρίς να επαναληφθούν τα ίδια λάθη η κοινωνική πρωτοπορία.
Δεν ξέρω αν πρέπει να συγχωρέσουμε τον Γουόρτους που δεν ανέφερε ότι ο Μάρκ Άστον (όχι μόνο πρωταγωνιστής της ταινίας αλλά και πρωταγωνιστής των γεγονότων) ήταν κομμουνιστής ,πάντως σίγουρα πρέπει να τον συγχωρέσουμε που δεν ανταποκρίθηκε στην μιζέρια και στην σοβαροφάνεια που αρμόζει στον σοσιαλιστικό ρεαλισμό και στην ταξική πάλη . Ο Ριζοσπάστης μάλλον ακόμα δεν μπορεί να αντιληφθεί τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό αποκομμένο από το ύφος της Σοβιετικής Ένωσης, την επαναστατική τέχνη να μεταβάλλεται συνέχεια στον χώρο και στον χρόνο και το επαναστατικό υποκείμενο απαλλαγμένο από το προφίλ του Οσιομάρτυρα. Σίγουρα το pride δεν ήταν το ανώτερο δείγμα επαναστατικής τέχνης αλλά ήταν μια ευχάριστη ταινία νέου τύπου σοσιαλιστικού ρεαλισμού και ας ελπίσουμε ότι θα ακολουθήσουν και άλλες επιτρέποντας την εξέλιξη αυτού του διαχρονικού αφηγηματικού είδους.
και ο ρίζο που δεν του άρεσε η ταινία…
