Ο
Neil Gaiman, ένας από τους πιο δημοφιλείς και παραγωγικούς συγγραφείς των ημερών μας, δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Ούτε η σκανδιναβική μυθολογία, η οποία σήμερα βιώνει μια δεύτερη νιότη χάρη στην επαφή της με την μαζική κουλτούρα. Ο συνδυασμός όμως αυτών των δύο δυνατοτήτων, όπως εκδηλώνεται στο Σκανδιναβική Μυθολογία, το νέο βιβλίο του Neil Gaiman (στα ελληνικά από τις εκδόσεις SEΛΙΝΙ) είναι σίγουρα κάτι που αξίζει δυο σκέψεις.
Έχει πράγματι κάτι το μαγευτικό η σκανδιναβική μυθολογία. Κάτι που της επέτρεψε όχι μόνο να αντέξει την έλευση του χριστιανισμού, κρυμμένη στα παραμύθια και τις ιστορίες που έλεγαν οι βόρειοι γύρω από την φωτιά, αλλά και να ανθίσει όταν ήρθε σε επαφή με νέους τρόπους έκφρασης, όπως τα κόμικ του Jack Kirby και του Stan Lee, τα οποία και γνώρισαν του χαρακτήρες στον συγγραφέα. Άλλα, πολύ πιο οργανωμένα συστήματα, όπως η τρομερή εξειδικευμένη θεολογία των Ρωμαίων, ή ακόμα και οι αποκρυφιστικοί μύθοι των Αιγυπτίων, δεν επέδειξαν την ίδια ανθεκτικότητα. Ίσως ακριβώς αυτή η πλαστικότητα και η ελευθερία να ήταν το μυστικό των κατοίκων της Ασγκαρντ. Λέει πολλά για μια μυθολογία όταν το η μορφή των ιστοριών της, μπορεί να λάβει εντελώς διαφορετικά σημαίνοντα. Από τις μυστικιστικές γιορτές των Βίκινκς, μέχρι τα κόμικς της Marvel, οι θεοί αυτοί ποτέ δεν άφησαν την συλλογική μνήμη, όσο διαφορετικά και αν τους αντιλαμβανόμαστε. Αυτό φυσικά έχει σχέση με τις ιδιαίτερες δυνάμεις της μαζικής κουλτούρας να επανοηματοδοτεί σύμβολα άλλων εποχών και να τα εντάσσει στην παραγωγή, πρέπει όμως και το ίδιο το σύμβολο να έχει ανοικτή επικοινωνία με το περιβάλλον του. Οι σκανδιναβικοί μύθοι, με την υπερβατική χρονικότητα τους, η οποία παραμένει αναγνωρίσιμη, είναι πολύ κοντά στην μοντέρνα, καθησυχαστική συνάφεια των κόμικς, και γενικότερα της pop culture, με την σημερινή πραγματικότητα. Κατά μία έννοια λοιπόν, οι δύο μορφές, αν και δεν είναι συμπληρωματικές, σίγουρα παρουσιάζουν ομοιότητες.
Ταυτόχρονα, οι Βάνιρ και οι Αέζιρ έχουν και μια άλλη, γοητευτική ιδιότητα- είναι πολύ πιο κοντά στον άνθρωπο από τους περισσότερους θεούς του αρχαίου κόσμου: γερνάνε και πεθαίνουν, μισούν και αγαπούν, μακριά τόσο από την μακαριότητα και την αταραξία όσο το απόλυτο πάθος. Είναι περισσότερο άνθρωποι με τεράστιες δυνάμεις παρά πανίσχυρες οντότητες της φύσης. Την ίδια στιγμή αυτή η εγγύτητα είναι που τους κάνει και επικίνδυνους: οι ίδιοι οι λαοί που τους λάτρευαν ήξεραν πως δεν συγχωρούν εύκολα, αλλά και ούτε ενδιαφέρονται τόσο πολύ για αυτούς. Η συνύπαρξη τους ήταν γεμάτη παράξενα θαύματα, όσο παράξενη ήταν η ίδια η ζωή.
Όλα αυτά τα στοιχεία είναι παρόντα στο βιβλίο του Βρετανού συγγραφέα, δοσμένα με την γνωστή αμεσότητα και τον μαγνητισμό που διαθέτει η αφήγηση του. Θα ήταν πολύ εύκολο για τον Gaiman να βάλει τους ήρωες και τους θεούς της Ασγκαρντ σε μια δική του ιστορία, όπως άλλωστε έχει κάνει και στο παρελθόν. Ωστόσο, το Σκανδιναβική Μυθολογία δεν είναι μία ιστορία του Gaiman, ή μάλλον, όχι μόνο. Αντίθετα, ο συγγραφέας επιλέγει να επαναφηγηθεί τους μύθους αυτούς με τον δικό του τρόπο, διατηρώντας το περιεχόμενο, αλλά αλλάζοντας και επικαιροποιώντας την φόρμα τους. Η αχρονική, παραμυθένια τους χροιά συναντά το πνεύμα και την σπιρτάδα του Gaiman , που μπορεί να αφιερώνει τον ίδιο χώρο σε έναν φόνο και έναν κοσμικό σκίουρο (τον σκανδαλιάρη Ρατατόσκ) με ένα τρομερά απολαυστικό αποτέλεσμα.Το χιούμορ του συγγραφέα αποκαλύπτει, με έναν εντελώς φυσικό τρόπο, πλευρές των μύθων απόλυτα υπερβατικές, που ενέχουν τις έννοιες της σεξουαλικότητας και της έμφυλης κίνησης.
Συγχρόνως, ο δημιουργός φέρεται με πολύ σεβασμό στους ήρωες του, θέλει να τους γνωρίσουμε από την αρχή, χωρίς φτασίδια. Ο Θωρ δεν είναι πλέον ο ανιδιοτελής ήρωας, ούτε ο Λόκι ο γοητευτικός villain. Παίρνουν τις αρχικές, πολύπλευρες μορφές τους, με όλα τα ελαττώματα, τις απερισκεψίες και το θυμικό που είχαν οι αλλιώτικοι αυτοί θεοί. Ωστόσο, οι ίδιοι αυτοί μύθοι πολλές φορές αλληλοσυγκρούονται και αλληλοδιαψεύδονται, όντας προϊόντα μιας πολύχρονης προφορικής κυρίως παράδοσης. Κάθε εκδοχή γεννά με την σειράς της νέες πλευρές, καθιστώντας τις ιστορίες αυτές σαν πολύβουο πηγάδι, όπου οι κυματισμοί δεν σταματούν ποτέ.
Επιπλέoν, η γλώσσα είναι ένα ιδιαίτερο πεδίο στο βιβλίο. Δεδομένου ότι δεν είναι αγγλικές λέξεις ή έστω εύκολα προφερόμενες, καταστάσεις όπως τα Ουτγκαρνταλόκι, Σβαντλφάρι, Υγκντραζιλ και άλλες ίσως δυσκολέψουν πολλούς. Ωστόσο, στο υπόλοιπο κομμάτι της μετάφρασης, ο Θωμάς Μαστακούρης κατάφερε να αποδώσει τον μυθικό λόγο αλλά και την ζωντάνια του Gaiman με πολύ καλό τρόπο. Παράλληλα, το γλωσσάρι στο τέλος σίγουρα βοηθά και εκτιμάται. Σε κάθε περίπτωση, είτε είστε φανς του Gaiman, του Θωρ και του Όντιν είτε απλά σας ενδιαφέρει η μυθολογία, το Σκανδιναβική Μυθολογία είναι για δυνατή επιλογή.
