Ταρτούφος -Ένας υποκριτής πάντα επίκαιρος…
Η παράσταση ‘’Ταρτούφος : Ή πίστευε και μη -Ερεύνα’’ ανοίγει την αυλαία της αυτή την Τετάρτη στις 30/06/ 2021 στο θέατρο ‘’Χυτήριο’’ με την θεατρική ομάδα ‘’ΝΟΚ-ΑΟΥΤ’’ σε σκηνοθεσία και κείμενο του Θοδωρή Τούμπανου.
Συνάντησα τον σκηνοθέτη μαζί με τον Γιάννη Ντάσιο, ο οποίος υποδύεται το ρόλο του Ταρτούφου στην παράσταση, ένα ζεστό μεσημέρι στο θέατρο ‘’Ελιάρτ’’, όπου γινόντουσαν οι πρόβες της παράστασης.
Ο Θοδωρής Τούμπανος μου σύστησε τον δικό του ‘’Ταρτούφο’’ ο οποίος είναι μεν βασισμένος στον κλασικό Ταρτούφο του Μολιέρου, αλλά είναι μάλλον ο σύγχρονος συγγενής του.
Δεν πρόκειται για διασκευή του κλασικού έργου, αλλά για ένα νέο κείμενο, το οποίο έγραψε εκείνος, κρατώντας τη βασική ιδέα του έργου και ήδη από την πρεμιέρα την περασμένη Τετάρτη 30/06/2021 άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις στο κοινό. Κάθε Τετάρτη μπορείτε να το δείτε στη δροσερή αυλή του Χυτήριου.
– Θα θέλατε να μου μιλήσετε για τον δικό σας Ταρτούφο ;
Θ.Τ: Ο θεατής δεν θα δει το κλασικό έργο του Μολιέρου . Θα δει ένα έργο σύγχρονο. Ο βασικός του πυρήνας παραμένει ο ίδιος όπως και στον Ταρτούφο του Μολιέρου αλλά είναι κάτι διαφορετικό. Υπάρχουν άλλα πρόσωπα, άλλες καταστάσεις και άλλες σχέσεις .
– Τι έχετε κρατήσει από τον ‘’Ταρτούφο’’ του Μολιέρου ;
Θ.Τ: Την βασική ιδέα πως ένα ψευτομοναχός έχει καταφέρει να μπει στο σπίτι ενός μικροαστού, ο οποίος τον ακολουθεί και τον πιστεύει τυφλά. Όλα τα άλλα πρόσωπα είναι διαφορετικά. Κάποιοι ρόλοι δεν υπάρχουν, ενώ μικροί ρόλοι στο κλασικό έργο του Μολιέρου έχουν μεγαλώσει, όπως π.χ η ακόλουθος του Ταρτούφου, που στο έργο μας παίζει σημαντικό ρόλο, το ίδιο και η κλητήρας που σε εμάς είναι γυναίκα.
– Θα μας κάνετε μια παρουσίαση των δικών σας χαρακτήρων στο έργο;
Θ.Τ: Κεντρικός ήρωας είναι ο Ορέστης, ο οποίος είναι το βασικό θύμα του Ταρτούφου. Αρκετά πιο δηκτικός σαν χαρακτήρας από τον Οργκόν του Μολιέρου. Ο ρόλος του Ταρτούφου είναι πιο σκοτεινός. Παραμένει υποκριτής, χειριστικός, μπερδεύει όλους και όλα επί σκηνής..Μια παρανοϊκή φιγούρα που για να πετύχει αυτό που επιθυμεί είναι ικανή για τα πάντα. Η σύζυγος του Ορέστη, η Ελβίρα είναι ένας ρόλος που προσομοιάζει με τον ρόλο της Ελμίρας στο κλασικό έργο αλλά με μια πιο ενεργή παρουσία επειδή μιλάμε για ένα σύγχρονο γυναικείο πρόσωπο. Η 16χρονη κόρη του Ορέστη, την οποία συνεχίζει στο έργο να επιθυμεί να την παντρέψει με τον Ταρτούφο. Ο αστυνομικός, η κλητήρας, η πιστή ακόλουθος του Ταρτούφου είναι πρόσωπα που έχουν μεγαλώσει οι ρόλοι τους στο έργο και δίνουν μια άλλη δυναμική σε αυτό.
– Αγγίζετε τις ίδιες θεματικές όπως το κλασικό έργο ;
Θ.Τ: Το κεντρικό θέμα παραμένει η θρησκοληψία και η υποκρισία. Ασκείται έντονη κριτική απέναντι στην εκκλησία χωρίς όμως να ονομάζει το έργο πρόσωπα και καταστάσεις της σύγχρονης ελληνικής επικαιρότητας.
– Σας φοβίζει πως αυτό θα μπορούσε να ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων από τους πιστούς;
Θ.Τ: Περιμένουμε σίγουρα κάποιες αντιδράσεις. Θα μας ήταν περίεργο αν δεν συμβεί. Κυρίως από τις γνωστές παραθρησκευτικές φιγούρες και όχι τόσο από την ίδια την Εκκλησία. Ο στόχος μας δεν είναι να καταφερθούμε εναντίον της πίστης ή της χριστιανικής θρησκείας, όπως και ο Μολιέρος δεν έκανε κάτι τέτοιο στο κλασικό του έργο, αλλά να μιλήσουμε για την υποκρισία που υπάρχει στον Κλήρο, όπως ακριβώς ήθελε και ο Μολιέρος.
Φυσικά το δικό μας έργο δεν μένει μόνο εκεί. Στηλιτεύουμε πολλά κοινωνικά φαινόμενα, όπως η αστυνομική βία ή η αυθαίρετη κρατική εξουσία που συνθλίβει τους πολίτες. Θέματα που στην εποχή του Μολιέρου λόγω συνθηκών δεν μπορούσε να τα αγγίξει ο ίδιος με την ίδια ελευθερία όπως, μάλλον, μπορούμε εμείς στο σήμερα… Ως τώρα τουλάχιστον…
– Θα μας μιλήσετε πιο ενδελεχώς για τον δικό σας ρόλο ως Ταρτούφου στην παράσταση;
Γ.Ν: Είναι αυτό που ενώ θέλεις πολύ να μιλήσεις για τον χαρακτήρα που ερμηνεύεις, από την άλλη θέλεις να διαφυλάξεις κάποια στοιχεία του, ώστε ο θεατής να τα ανακαλύψει επί σκηνής. Αν μπορούσα να κάνω μια σύγκριση μεταξύ του Ταρτούφου του Μολιέρου και του σύγχρονου Ταρτούφου, όπως τον έχει αποδώσει στο κείμενο του ο Θοδωρής, το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό είναι η λέξη ‘’συμφέρον’’ .
Ουσιαστικά, ο Ταρτούφος δεν είναι ο πρωταγωνιστής της παράστασης . Αυτό που πραγματικά πρωταγωνιστεί είναι αυτή η αίσθηση πως ο Ταρτούφος για το συμφέρον του δημιουργεί γύρω από τον Ορέστη και την οικογένεια του μια ολόκληρη πλεκτάνη. Κάθε του δράση, δημιουργεί μια αντίδραση στην ζωή του Ορέστη και κάθε φορά το ένα πράγμα κουμπώνει με το επόμενο, μέχρι πλέον ο Ορέστης να βρίσκεται εντελώς κυριαρχημένος από τον Ταρτούφο.
Συμβολικά απεικονίζεται ό,τι συμβαίνει στην κοινωνία μας σήμερα. Πως άνθρωποι με επιρροή κινούν τα γρανάζια της κοινωνίας και μέσα από αυτή την κίνηση καταφέρνουν, συνθλίβοντας τους ευκολόπιστους πολίτες, να καταφέρουν το δικό τους. Σημαντική παράμετρος ότι ο Ορέστης δε θεωρεί τον εαυτό του ευκολόπιστο, το αντίθετο, όπως και οι πολίτες δεν καταλαβαίνουν, παρά όταν είναι πολύ αργά, πως έχουν ξεγελαστεί. –
– Στο σήμερα ο Ταρτούφος σαν χαρακτήρας πού μπορεί να ανιχνευτεί ;
Γ.Ν: Αρχικά, στο κείμενο του Θοδωρή ο Ταρτούφος είναι σύγχρονός μας. Υποκρίνεται τον θεοσεβούμενο άρα, όπως είπε και ο Θοδωρής, ο Ταρτούφος μπορεί να ανιχνευτεί μέσα στην σημερινή Ορθόδοξη Εκκλησία αλλά και σε άλλους τομείς του δημόσιου βίου.
Καταφέρνει να κινήσει τα νήματα τόσων εξουσιών που θα μπορούσες να πεις πως είναι παντού χωρίς καν να φαίνεται. Μέσω της κωμωδίας αυτό μπορεί να φανεί αστείο στο θεατή, γιατί θα αναγνωρίσει ενδεχομένως και άτομα μέσα από το εργασιακό του χώρο ή την οικογένεια του που μπορεί να υποκρίνονται κάτι που δεν είναι, χωρίς να πρέπει αναγκαστικά να προβληματιστεί πιο βαθιά.. Αν δηλαδή, υπάρχει στην κυβέρνηση ή στην αστυνομία..Μπορεί να αναγνωρίσει Ταρτούφους σε πιο απλά πράγματα..ακόμα και στον διαχειριστή της πολυκατοικίας του.
–Σε σύγκριση με τον Ταρτούφο του Μολιέρου πόσο κοντά ή μακριά είναι σαν χαρακτήρες;
Γ.Ν: Είναι πιο σκοτεινός και βαθύς από τον παλιότερο χαρακτήρα. Ας μην ξεχνάμε πως και το θέατρο, το κοινό, η κοινωνική και πολιτική κατάσταση διαφέρουν στο σήμερα από το τότε. Ο Θοδωρής ήταν πιο ελεύθερος από το Μολιέρο να δώσει βάθος στον φαρισαϊσμό του χαρακτήρα του Ταρτούφου.
Δεν μπορώ να αποκαλύψω πόσο πολυμήχανο μυαλό και διαστρεβλωτής των πάντων είναι ο Ταρτούφος του Θοδωρή βλέπεις όμως πάνω στην σκηνή έναν τύπο χαιρέκακο. Ένα τύπο που ενδιαφέρεται μόνο για την ευχαρίστηση του και όχι για το κακό που κάνει στους άλλους. Για να μην πω πως όσο μεγαλύτερο κακό παθαίνουν, τόσο περισσότερο ευχαριστιέται. Δεν νιώθει καμία συναίσθηση ή συμπόνοια για τα θύματά του.
Θ.Τ: Ο Ταρτούφος είναι μια διαβολική φιγούρα στο έργο. Κάνει τα πάντα για να αλυσοδέσει στις δικές του επιθυμίες τους πρωταγωνιστές και τους μεταφέρει τις ευθύνες για ό,τι κακό παθαίνουν, παρότι εκείνος τους το έκανε. Μπόρεσε να τους το κάνει γιατί ουσιαστικά οι ίδιοι του έδωσαν εξ’αρχής κάτι πολύ βασικό: Την ελευθερία τους. Με το να τον υπακούν και να τον πιστεύουν τυφλά μπόρεσε να τους ανατρέψει όλη την ζωή. Υπάρχει μια ατάκα στο κείμενο που νομίζω αποδίδει εξαιρετικά την ψυχολογία του μικροαστού στο σήμερα. Λέει ο Ταρτούφος κάποια στιγμή πως ΄΄Στην ουσία ποτέ δεν ήθελες να είσαι ελεύθερος. Πάντα ήθελες κάποιον να ακολουθείς, κάποιος να σε διαφεντεύει και να έχει την ευθύνη’’. Τη βλέπουμε έντονα στην πολιτική σκηνή τα τελευταία χρόνια αυτή την δίψα που έχει το πλήθος να δώσει με ευκολία την ελευθερία του στον πρώτο ‘’σωτήρα’’ που θα βγει μπροστά του.
– Άρα το έργο ουσιαστικά κινείται στο χώρο, αν μιλήσουμε με όρους πολιτικούς, του αντι-εξουσιαστικού πέρα από το χώρο της Εκκλησίας ή της αστυνομίας ;
Θ.Τ: Δεν είναι σίγουρα μανιφέστο. Παραμένει μια λαϊκή κωμωδία, όπως και το κλασικό έργο του Ταρτούφου. Δεν έγραψα ένα πολιτικό έργο. Ο θεατής μπορεί να έρθει, να το δει, να γελάσει και να φύγει χωρίς να αγγίξει το μέσα του. Σε δεύτερη ανάγνωση κάποιος άλλος μπορεί να προβληματιστεί πάνω σε όλα αυτά.
Αυτό το έργο ήθελα να το ανεβάσω πριν από 4 χρόνια αλλά δεν υπήρχαν οι κατάλληλες συγκυρίες. Και τότε και τώρα παραμένει ένα σύγχρονο έργο, πάντα επίκαιρο παρότι οι συνθήκες πριν από 4 χρόνια ήταν εντελώς διαφορετικές από το σήμερα. Σήμερα τα πράγματα είναι χειρότερα από τότε..ωστόσο πιστεύω πως είτε τότε είτε τώρα ο θεατής ανεξαρτήτως ιδεολογικού προσανατολισμού ή πεποιθήσεων θα βρει κάτι που να κουμπώνει με την καθημερινότητά του και κάτι θα εισπράξει από το έργο, έστω και αν το δει σαν ανάλαφρη κωμωδιούλα.
–Μην θέλοντας να σας βάλω στην διαδικασία να μιλήσετε παραπάνω για το έργο και τους χαρακτήρες χαλώντας έτσι τις εκπλήξεις που περιμένουν το κοινό, μπορείτε να μου μιλήσετε για την θεατρική ομάδα ‘’Νοκ -Αουτ’’ με την οποία συνεργάζεστε και ανεβάζετε την παράσταση;
Θ.Τ: Η θεατρική ομάδα ‘’Νοκ-αουτ’’ συγκροτήθηκε το 2015. Στην αρχή, τον πρώτο χρόνο δημιουργίας της, ασχολήθηκε με το συμβολικό θέατρο γρήγορα όμως πέρασε σε πιο λαϊκό ρεπερτόριο. Κάποια μέλη είναι σταθερά όλα αυτά τα χρόνια, κάποια άλλα έρχονται -φεύγουν, μπαίνουν καινούργια πρόσωπα, πάντα όμως με όρεξη για δημιουργία.
Στην συγκεκριμένη παράσταση παίζουν ο Ηλίας Τσατσαρώνης,η Κωνσταντίνα Δαούτη, η Μυριόκαλη Κογιού, ο Γιώργος Ημέρης, η Στεφανία Καραγιάννη και ο Γιάννης Ντάσιος. Η μουσική είναι του Νίκου Παπανδρέου και οι φωτογραφίες του Γιάννη Κρίκου.
Αφίσα/γραφιστικά : Μαρί Κεφαλλωνίτη
Βοηθός παραγωγής: Γιώργος Παπανδρέου
Που: Θέατρο Χυτήριο , Ιερά Οδός 44, Κεραμεικός
Πότε: Τετάρτη 22:30
Εισητήρια: 10 € γενική είσοδος
Παραγωγή: Θεατρική ομάδα Νοκ-Άουτ
About the Authors
Ξανθή Χόβρη Γεννημένη στην Αθήνα. Γράφω για ταινίες, κινούμενα σχέδια και κάπου-κάπου για άγνωστα ιστορικά γεγονότα ( όχι εδώ αλλού ως Ματριόσκα η Κόκκινη γκουκλαρέ το ). Δεν έχω ξεπεράσει το γεγονός πως δεν μπόρεσα να μείνω για πάντα στο Παρίσι. Πρόδηλα δεν μπορώ να γράψω ένα βιογραφικό σημείωμα της προκοπής αλλά δεν πειράζει είμαστε στην εποχή της εικόνας.