Το 1993 ένα μικρό θαύμα συνέβη για τον τότε άσημο Irvine Welsh: το πρώτο του βιβλίο, το Trainspotting, κυκλοφορεί στα ράφια των βιβλιοπωλείων και γίνεται γρήγορα ανάρπαστο. Μερικά χρόνια μετά, το βιβλίο, το οποίο ‘’αξίζει να πουλήσει περισσότερα αντίτυπα και από την Βίβλο’’, μεταφέρεται και στον κινηματογράφο από τον Danny Boyle με τον Ewan McGregor σε πρωταγωνιστικό ρόλο και η επιτυχία του έργου αυξάνεται ακόμα περισσότερο. Βιβλίο και ταινία ταρακουνούν τον συντηρητισμό και συνεχίζουν να προκαλούν έντονα, μέχρι που περνούν μερικά χρόνια και βγαίνει η λογοτεχνική συνέχεια του Trainspotting, το Πορνό.
Στο δεύτερο μέρος της σειράς κύριος πρωταγωνιστής δεν είναι ο Mark Renton, όπως στο πρώτο, αλλά περισσότερο ο διεστραμμένος και εκμεταλλευτής φιλαράκος του, ο Sick Boy, ο οποίος αποφασίζει να γυρίσει μια πορνογραφική ταινία και παράλληλα να πάρει εκδίκηση από τον Renton, για την προδοσία δέκα χρόνια πριν. Στην υπόθεση θα εμπλακεί φυσικά και ο ίδιος ο Mark, ο οποίος έρχεται αντιμέτωπος με το παρελθόν του, η Nikki Fuller-Smith, μια φοιτήτρια κινηματογράφου που ερωτεύεται τον Sick Boy, ο Spud, που προσπαθεί να ξεκόψει από την ηρωίνη και να σώσει την σχέση του με την γυναίκα του, αλλά και ο Begbie, που ελευθερώνεται από την φυλακή πιο παράφρων και επικίνδυνος από ποτέ.
Κάθε καλό πράγμα τελειώνει κάποτε. Όταν ένα franchise βρίσκεται στην δύση του, καλύτερα να το αφήσεις να πεθάνει ένδοξα στην αίγλη του, παρά να το ξεχειλώνεις υπερβολικά. Αυτό μπορεί να ειπωθεί έως ένα βαθμό και για την σειρά του Trainspotting, της οποίας κανένα βιβλίο δεν καταφέρνει να φτάσει το αρχικό. Ας ξεκαθαρίσουμε, δηλαδή, από την αρχή, ότι το Πορνό δεν καταφέρνει να ξεπεράσει το Trainspotting, ότι δεν είναι καλύτερό του. Είναι, όμως, ένα καλό βιβλίο; Ναι. Όχι. Ναι και όχι.
Ο τρόπος γραφής του Welsh παραμένει ίδιος με αυτόν του πρώτου βιβλίου: κυριαρχεί η πρωτοπρόσωπη αφήγηση, ενώ παράλληλα υπάρχει πλούσια αργκό, με όλες τις ιδιότυπες λέξεις της, τις βρισιές και τα παρατσούκλια που είχαμε ήδη δει. Σε αντίθεση με το Trainspotting, όμως, το οποίο ουσιαστικά ήταν μια συλλογή ιστοριών που συνδέονταν ελαφρώς μεταξύ τους, το Πορνό έχει ενιαία πλοκή. Η δομή του είναι λιγότερο αφηρημένη, κάτι το οποίο, όμως, δεν δουλεύει υπέρ του. Μέρος της γοητείας του Trainspotting ήταν ότι τα κεφάλαιά του ήταν μικρά, είχε ποικιλία από πρόσωπα που αφηγούνταν την ιστορία και κάλυπτε περισσότερα θέματα από το sequel του, που έχει μεγαλύτερα κεφάλαια, μόνο πέντε αφηγητές και γενικά λιγότερα γεγονότα να εκτυλίσσονται στην πλοκή του. Μοιάζει λίγο σαν απρόσωπη επανάληψη του πρώτου, χωρίς να καταφέρνει να μαγέψει τον αναγνώστη και να προκαλέσει αντιδράσεις με την ίδια ευχέρεια που προκαλούσε το βιβλίο του ‘93. Αντιθέτως, εδώ όλα μοιάζουν λίγο πιο επιτηδευμένα, λίγο πιο ‘’στημένα’’ και περισσότερο άσκοπα.
Ακόμα ένα αρνητικό του βιβλίου είναι ότι ο κύριος πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ο Sick Boy, ο οποίος στην βάση του είναι εμπαθής, καιροσκόπος και γενικά πολύ αντιπαθητικός προς στον αναγνώστη. Στο πρώτο βιβλίο, ο Mark Renton, παρά τα πολλά ελαττώματα του και την τοξική του συμπεριφορά, ήταν πιο ‘’ευπρόσιτος’’ σαν χαρακτήρας: είχε πολλές ανασφάλειες, ένιωθε τύψεις για τα σφάλματά του και στην τελική, είχε καλή καρδιά. Το Trainspotting είχε πολύ λίγα κεφάλαια με αφηγητές τον Sick Boy και τον Begbie, τους δύο ‘’χειρότερους’’ τύπους της παρέας, ενώ επικεντρωνόταν πιο πολύ στον Renton και τον Spud, τους πιο ανθρώπινους. Το Πορνό χάνει λίγο την μπάλα με τον Sick Boy στο επίκεντρο. Ο αναγνώστης δεν μπορεί να τον συμπαθήσει εύκολα και καταλήγει απλώς να εύχεται την πτώση του (spoiler alert: κάτι που συμβαίνει στο τέλος).
Να σημειωθεί βέβαια ότι, παρά τις διάφορες αστοχίες του βιβλίου, η μετάφραση από τις εκδόσεις Οξύ είναι εξαιρετική και μεταφέρει άψογα τον ιδιότυπο τρόπο γραφής του Welsh στα ελληνικά. Το επίπεδο είναι πολύ υψηλό, όπως άλλωστε και στις υπόλοιπες μεταφράσεις (και για αυτό, απαιτούμε και την επανέκδοση του Skagboys, που έχει εξαντληθεί εδώ και καιρό από τα βιβλιοπωλεία και είναι ιδιαίτερα δυσεύρετο πια).
Αξίζει τον χρόνο σας το Πορνό, λοιπόν; Αν σας αρέσει γενικά το έργο του Welsh, θα το απολαύσετε σίγουρα έως έναν βαθμό, καθώς θυμίζει αρκετά το αριστουργηματικό πρώτο βιβλίο της σειράς και κρύβει ορισμένες νέες, ωραίες ιδέες. Απλώς, μην αρχίσετε να διαβάζετε με την ελπίδα ότι κρατάτε στα χέρια σας κάτι ισάξιο του Trainspotting, γιατί σίγουρα θα απογοητευτείτε.
Το Porno κυκλοφόρησε το 2002 στο Ηνωμένο Βασίλειο και το 2004 στα ελληνικά ως Πορνό από τις εκδόσεις Οξύ σε μετάφραση της Μαρίας Σκαμάγκα.
