Με την ευκαιρία ενός ταξιδιού στο Βουκουρέστι, η ανάγνωση ενός ρουμάνικου μυθιστορήματος φάνταζε ιδανική. Τον ρόλο αυτό πήρε Το Στιλέτο του Bogdan Teodorescu το οποίο κυκλοφόρησε αρχικά το 2009 στη Ρουμανία και τον Νοέμβριο του 2018 από τις εκδόσεις Πόλις στην Ελλάδα, σε μετάφραση του Μιχάλη Μητσού, με την έκδοση αυτή να αποτελεί και το μόνο του βιβλίο στα ελληνικά μέχρι σήμερα.
Η ιστορία λαμβάνει χώρα στη ρουμανική πρωτεύουσα όπου συμβαίνουν πολλές και συνεχόμενες δολοφονίες μελών της πολυπληθούς κοινότητας των Ρομά, οι οποίοι είχαν ποινικό παρελθόν. Οι δολοφονίες πραγματοποιούνται όλες από ένα άτομο και με τον ίδιο τρόπο πάντα, από όπου παίρνει και το όνομά του ο δολοφόνος ως Στιλέτο. Πέρα από τον δολοφόνο, ο οποίος στην ουσία δεν αποκτά φυσική υπόσταση, δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος πρωταγωνιστής και η ιστορία είναι δομημένη με διαλόγους μεταξύ, ως επί το πλείστον, των πολιτικών και δημοσιογραφικών προσωπικοτήτων της Ρουμανίας, σχολιάζοντας τα καθέκαστα της υπόθεσης αλλά και όσα συμβαίνουν στην ρουμανική επικράτεια λόγω αυτού. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό αυξάνονται σχεδόν αμέσως οι ήδη υπάρχουσες φυλετικές συγκρούσεις μεταξύ των Ρουμάνων και των Ρομά, οι οποίοι αποτελούν κάτι παραπάνω από το 3% του πληθυσμού της χώρας, αν και υπάρχουν πολλοί περισσότεροι πολίτες που η καταγωγή τους βρίσκεται σε αυτή τη φυλή.
Από τη μια έχουμε τους Ρουμάνους οι οποίοι βρίσκουν τον εύκολο στόχο ως προς τις κακές οικονομικές συνθήκες που ζουν, ο οποίος δεν είναι άλλος από τους Ρομά (γκούχου γκούχου), και ως κοινωνία επικροτούν τις δράσεις του Στιλέτου. Από την άλλη οι Ρόμα μετά τις συνεχείς δολοφονίες που έχουν σαφή φυλετικό προσανατολισμό αρχίζουν να εξεγείρονται με τις συγκρούσεις μεταξύ των να είναι αναπόφευκτες. Την ίδια ώρα αυξάνεται η δύναμη του ακροδεξιού κόμματος (γκούχου γκούχου) της Ρουμανίας που χρησιμοποιεί μια πολύ οικεία ρητορική για τα ελληνικά δεδομένα, όπως παραδείγματος χάριν “αυτά τα χέρια είναι καθαρά“, “οι Ρουμάνοι να πάρουν πίσω την χώρα τους“, “αν δεν συμπεριφέρονται σωστά οι τσιγγάνοι, θα έχουν την κατάληξη που τους αξίζει” και λοιπές ομορφιές.
Λογοτεχνικά μιλώντας, το κείμενο δεν είναι τόσο δυνατό όσο ίσως θα όφειλε, και είναι γεγονός πως σε αρκετά σημεία πραγματοποιούνται κοιλιές ή επαναλήψεις. Από την άλλη όμως, ο Bogdan Teodorescu παρουσιάζει μέσα από ένα πολιτικό θρίλερ, την ρουμανική κοινωνία, κυρίως εντός αλλά και εκτός Βουκουρεστίου, καθώς και τις κοινωνικές και φυλετικές διαφορές που είναι πολύ βολικό να συντηρούνται. Σε αυτό το σημείο, τονίζεται η δύναμη της περιγραφής των γεγονότων από πολιτικούς και δημοσιογράφους, καθώς παρουσιάζονται με πολύ ρεαλιστικό τρόπο οι διάφορες συναντήσεις των προσωπικοτήτων αυτών, και τα συμφέροντά τους που μεταβάλλονται συνεχώς, παραμένοντας όμως πάντα συμφέροντα εις βάρος των χαμηλών τάξεων και των περιθωριακών κοινοτήτων. Αυτός ο τρόπος γραφής από τη μία αφαιρεί πολλές φορές την συναισθηματική ένταση ακόμα και σε αρκετά δυνατές σκηνές, αλλά από την άλλη δίνει μια πιο κυνική περιγραφή όλων αυτών των γεγονότων μέσα από τα μάτια εκείνων που οι φυλετικές συγκρούσεις επηρεάζουν μόνο την ατζέντα τους.
Είναι εντυπωσιακό το πόσα κοινά μπορεί να βρει κανείς καθ’ όλη τη διάρκεια του βιβλίου όσον αφορά την αύξηση του ρατσισμού και της ακροδεξιάς, μεταξύ της Ρουμανίας και της Ελλάδας, το οποίο ταυτόχρονα βάζει σε σκέψεις για το τι ισχύει και σε άλλες χώρες με χαμηλό οικονομικό επίπεδο. Η ρητορική που χρησιμοποιείται από το ακροδεξιό κόμμα της Ρουμανίας, όπως περιγράφεται από τον Bogdan Teodorescu, είναι όμοια με αυτή του αντίστοιχου ακροδεξιού κόμματος της Ελλάδας, αλλά και άλλων χωρών. Από μόνο του αυτό το γεγονός είναι ικανό -ή θα έπρεπε να είναι- ώστε να προβληματίσει ως προς τα συμφέροντα όσων συντηρούν και εκμεταλλεύονται της φυλετικές και ταξικές διαφορές.
Εν κατακλείδι, ο Bogdan Teodorescu, παραθέτει ένα πολιτικό μυθιστόρημα μυστηρίου, το οποίο διαφέρει αρκετά συγγραφικά από τη συνηθισμένη γραφή αυτού του είδους. Η βαρύτητα του έργου βρίσκεται όπως είναι αναμενόμενο, στο πώς το εκάστοτε πολιτικό σύστημα προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τόσο τις φυλετικές όσο και τις κοινωνικές διαφορές προς όφελός του. Το γεγονός αυτό κάνει Το Στιλέτο ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, μέσα από το οποίο μπορούν να παραλληλιστούν πολλές αντίστοιχες καταστάσεις που συμβαίνουν και σε άλλα κράτη, με πρώτο και καλύτερο την Ελλάδα του σήμερα.
