Θέλαμε να γράψουμε ένα κείμενο για την 4 σεζόν του Sherlock (και ίσως γράψουμε κάποια άλλη στιγμή). Βλέποντας όμως την σεζόν και διαβάζοντας το παρακάτω κείμενο, συμφωνήσαμε σε πολλά πράγματα, οπότε αφήνουμε τον Άρη Χατζηστεφάνου (INFOWAR) να μιλήσει για την απογοήτευση μας…
Η χρονιά του Σέρλοκ Χολμς
Εκατόν τριάντα χρόνια από τη «γέννηση» του Σέρλοκ Χολμς, ο ήρωας του Αρθουρ Κόναν Ντόιλ φαίνεται να ισορροπεί ανάμεσα στον κόσμο της ανθρώπινης διάνοιας και της βίας. Και αυτό δεν ευχαριστεί καθόλου τους παραδοσιακούς οπαδούς του
Οταν έχεις αποκλείσει το αδύνατο, αυτό που μένει, όσο απίθανο κι αν φαίνεται, είναι η αλήθεια.
Σέρλοκ Χολμς
«Σας έλειψα;» ρωτούσαν με επιβλητικό τρόπο οι γιγαντοαφίσες και οι γιγαντοοθόνες στο κέντρο του Λονδίνου, που προετοίμαζαν το κοινό για τον τέταρτο κύκλο επεισοδίων του Sherlock, ίσως της πιο δημοφιλούς μεταφοράς στη μικρή οθόνη του έργου του Αρθουρ Κόναν Ντόιλ. Οταν προβλήθηκε, όμως, το πρώτο επεισόδιο, ήρθε η καταστροφή:
«Ο Σέρλοκ», έγραφε ο Guardian, «μεταμορφώνεται αργά και διεστραμμένα σε έναν νέο Τζέιμς Μποντ». Η κριτική αφορούσε το γεγονός πως ο ήρωας και οι συνεργάτες του καταφεύγουν όλο και συχνότερα στην ωμή βία για να λύσουν τις διαφορές τους, αφήνοντας την ανθρώπινη διάνοια σε δεύτερη μοίρα.
Η σύγκριση του Τζέιμς Μποντ με τον Σέρλοκ Χολμς, που επιχείρησε ο Guardian, δεν θα μπορούσε να προκαλεί μεγαλύτερη ανησυχία σε όσους αντιμετωπίζουν τους δύο ήρωες ως σύμβολα δύο εντελώς διαφορετικών περιόδων στην ιστορία του βρετανικού κράτους.
Ο κατά πολύ νεότερος ήρωας τού Ιαν Φλέμιγκ γεννιέται το 1953, καθώς η Μεγάλη Βρετανία βλέπει ότι το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου φέρνει και την αποσύνθεση μιας αυτοκρατορίας στην οποία ο ήλιος δεν έδυε ποτέ. Μόλις τρία χρόνια αργότερα η κρίση του Σουέζ θα επιβεβαιώσει με τον πιο ταπεινωτικό τρόπο την απώλεια ισχύος, αναγκάζοντας το Λονδίνο να παραδώσει τα σκήπτρα της υπερδύναμης στις ΗΠΑ.
Ο Τζέιμς Μποντ είναι στην πραγματικότητα τέκνο της παρακμής αλλά και του εξαμερικανισμού και πρέπει να παίξει πολύ ξύλο και να στηριχτεί σε δεκάδες γκάτζετ για να διατηρηθεί στη ζωή.
Αντίθετα, ο ήρωας του Αρθουρ Κόναν Ντόιλ εξέφραζε την ακμή του Ηνωμένου Βασιλείου, όταν ο πλούτος (από το αίμα των αποικιών και τον ιδρώτα των Βρετανών εργατών) συνδυαζόταν με την εκρηκτική ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας στα χρόνια της βικτωριανής Αγγλίας. Είναι η εποχή που ο Δαρβίνος παρουσιάζει τη θεωρία της εξέλιξης, ενώ η χημική βιομηχανία εξελίσσεται με τρομακτικούς ρυθμούς.
Ο Ντόιλ προικίζει τον ήρωά του με το απόσταγμα της νέας γνώσης η οποία γίνεται διαθέσιμη στην ανθρωπότητα αλλά και… στην αστυνομία. Είναι χαρακτηριστικό ότι τη χρονιά που παρουσιάζεται η περιπέτεια του Σέρλοκ Χολμς «Το σκυλί των Μπάσκερβιλ», η Σκότλαντ Γιαρντ χρησιμοποιεί για πρώτη φορά τα δακτυλικά αποτυπώματα στις έρευνές της.
Μήπως λοιπόν το γεγονός ότι ο «Σέρλοκ Μποντ» χρειάζεται πλέον να παίξει μπουνιές και κλοτσιές για να επιβιώσει, σηματοδοτεί και πάλι το τέλος μιας εποχής; Τα τελευταία χρόνια αρκετοί συνέδεσαν τηλεοπτικές σειρές όπως το CSI, το Dr. House (Ιατρικές Υποθέσεις) και το Sherlock με μια επιστροφή της λογικής και της επιστήμης στη μικρή οθόνη.
Υστερα από σχεδόν μία δεκαετία (1993-2002), στην οποία κυριαρχούσε στο τηλεοπτικό τοπίο ο μυστικισμός και η «ψεκασμένη» λογική του X-files, οι ήρωες επέστρεφαν στα εργαστήρια και κατέφευγαν στη γνώση και την ευφυΐα τους για να δώσουν λύση στα προβλήματά που τους απασχολούσαν.
Σειρές όπως το CSI λέγεται ότι οδήγησαν σε σημαντική αύξηση των αιτήσεων για σχολές Εγκληματολογίας, ενώ ο εκκεντρικός Dr. House αποτελεί ακόμη το κρυφό πρότυπο χιλιάδων φοιτητών Ιατρικής.
Για την ιστορία να σημειώσουμε ότι η συγκεκριμένη σειρά ίσως βρίσκεται πολύ πιο κοντά στον «πραγματικό» Σέρλοκ Χολμς τον οποίο ο Αρθουρ Κόναν Ντόιλ εμπνεύστηκε από έναν ηλικιωμένο καθηγητή του στη σχολή Ιατρικής, ο οποίος μπορούσε να διαγνώσει ασθένειες από την εξωτερική εμφάνιση των ασθενών του.
Είναι λοιπόν η σταδιακή μετατροπή του Σέρλοκ Χολμς σε Τζέιμς Μποντ ένα δείγμα υποχώρησης της επιστήμης και της λογικής απέναντι στην ωμή βία – ένα σύμβολο δηλαδή της εποχής Ντόναλντ Τραμπ που ανατέλλει; Πριν σπεύσουμε να φορέσουμε στον Σέρλοκ Χολμς τις δάφνες της ανθρώπινης προόδου, θα πρέπει να θυμίσουμε ότι ήταν τέκνο ενός πολύ σκοτεινού μυαλού και μιας ακόμη πιο σκοτεινής εποχής.
Ο αρχικός Σέρλοκ Χολμς αντικατοπτρίζει τα νέα μεσαία και ανώτερα στρώματα της καπιταλιστικής Αγγλίας, που ζουν υπό τη συνεχή απειλή ότι οι μάζες των φτωχών ίσως μια μέρα ξυπνήσουν και τους πνίξουν.
Ο απόμακρος και σνομπ ήρωας θέτει τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις. Τη στιγμή που ο Ντίκενς παίρνει το μέρος του προλεταριάτου και περιγράφει τις άθλιες συνθήκες εργασίας της βιομηχανικής επανάστασης, ο Ντόιλ τάσσεται αναφανδόν με τα αφεντικά.
Η βικτωριανή Αγγλία ήταν το κομβικό σημείο όπου η επιστήμη υποσχόταν να απελευθερώσει τον άνθρωπο. Οι κυρίαρχες τάξεις, όμως, τη χρησιμοποίησαν μόνο για να διασφαλίσουν την εξουσία τους.
Ο ίδιος ο Ντόιλ, μάλιστα, τη χρησιμοποιούσε εργαλειακά στα μυθιστορήματά του, ενώ ο ίδιος βυθιζόταν στον αποκρυφισμό και ενθουσιαζόταν από τσαρλατάνους που δήλωναν μάγοι. Ο Σέρλοκ Χολμς ήταν τόσο «προοδευτικός» όσο και οι πρωταγωνιστές του CSI, που μετατρέπουν την επιστήμη σε ένα εργαλείο στην υπηρεσία της καταστολής.
Ας μην εναποθέσουμε, λοιπόν, τις ελπίδες ή τις ανησυχίες μας για το μέλλον της ανθρωπότητας στην τροπή που παίρνει ένα αλλοιωμένο μυθιστόρημα. Ισως άλλωστε, όπως έγραψε και η Daily Mail, η μόνη ενδιαφέρουσα σκηνή του πρώτου επεισοδίου του νέου κύκλου είναι εκεί που σπάνε τις προτομές της Μάργκαρετ Θάτσερ. Δεν μπορούμε, όμως, να σας πούμε περισσότερα, γιατί θα προδώσουμε την πλοκή.
