του Γιάννη Ιατρού απ’ το Docmz
Πιστεύατε πως το σουπερηρωιλίκι είναι… «αντρική υπόθεση»; Τότε, κάνετε λάθος, και αυτό έρχεται να σας αποδείξει – κάπως εμφατικά, είναι η αλήθεια – η δημιουργία μίας θηλυκής μασκοφόρου τιμωρού, της Μάρβελ Ντακ!
Η Μάρβελ Ντακ, ή Φαντομίνα στις νεότερες μεταφραστικές αποδόσεις, δεν είναι άλλη παρά η κρυφή ταυτότητα της Νταίζυ Ντακ, της αρραβωνιαστικιάς του Ντόναλντ. Φορώντας τη στολή της και τη μάσκα της, αναλαμβάνει συχνά δράση, αντιμετωπίζοντας το έγκλημα και τα κακώς κείμενα της Λιμνούπολης με μια διαφορετική προσέγγιση από το βασικό εκδικητή της πόλης, το Φάντομ Ντακ.
Μάρβελ Ντακ: Η αρχή
Η Μάρβελ Ντακ (στα ιταλικά, Paperinika, γι’ αυτό και εν τέλει η μετάφραση Φαντομίνα είναι πιο πιστή στο πρωτότυπο) εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1973 στο περιοδικό Topolino. Μιλάμε για μία περίοδο κατά την οποία, τα φεμινιστικά κινήματα στο δυτικό κόσμο, και ιδιαίτερα στην Ευρώπη, βρίσκονται στη μεγαλύτερη ακμή τους. Είναι έντονα εμφανές στην πρώτη περιπέτειά της, Paperinika e il filo di Arianna («Ο Μίτος της Αριάδνης», Μίκυ Μάους #852), πως ο συγγραφέας, Guido Martina, επιχείρησε να μεταφέρει την κοινωνικοπολιτική ατμόσφαιρα της εποχής, με έναν πιο ανάλαφρο αλλά εύστοχο και σίγουρα ανταποκρινόμενο στο κλίμα της περιόδου, στην τέχνη του – τα κόμικς.
Στην πρώτη της εμφάνιση, λοιπόν, δια χειρός Giorgio Cavazzano, η Μάρβελ Ντακ δημιουργείται όταν η Νταίζυ μπουχτίζει από τις μειωτικές αναφορές του Ντόναλντ και του Θείου Σκρουτζ στο πρόσωπό της, ή καλύτερα, στο φύλο της. Θέλοντας να τους δώσει ένα καλό μάθημα, στρέφεται στη φίλη της Έντυ Σον (αργότερα Ζαΐρα), την πρόεδρο της Φεμινιστικής Ενώσεως και ταυτόχρονα καταξιωμένη εφευρέτρια (μαθήτρια του Κύρου Γρανάζη) και… μοδίστρα!
Έτσι, μέσα σε λίγες σελίδες, γεννιέται το ντισνεϋκό σύμβολο του φεμινισμού, η Μάρβελ Ντακ. Όπλα της, υπνωτικά χάπια, παραλυτική πούδρα, ελαστική ζώνη, κολιέ με υπνωτικά μαργαριτάρια και φυσικά, η γοητεία της.
Ο βίος της στις σελίδες των ιταλικών κόμικς, ωστόσο, έμελλε να είναι σύντομος. Επανεμφανίστηκε σε 3 ακόμα ιστορίες, οι δύο εξ αυτών γραμμένες από το δημιουργό της, Guido Martina, και κατά τα άλλα δεν είχε μεγάλη παρουσία, παρά μόνο σε μερικές περιπέτειες βραζιλιάνικης προέλευσης, όπως το περίφημο Club dos Herois, μία ακόμα σειρά τύπου Avengers, προπομπός ουσιαστικά της ιταλικής Ultraheroes.
Το 2007 κυκλοφόρησε η περιπέτεια «Η Επιστροφή της Μάρβελ Ντακ» (Μίκυ Μάους Β’ περιόδου #203), η οποία επανέφερε τη θηλυκή ήρωα στο προσκήνιο, και έκτοτε οι εμφανίσεις της σε υπερηρωικές περιπέτειες, είτε σε πρωταγωνιστικό είτε σε δευτερεύοντα ρόλο έχουν όλο και αυξανόμενους ρυθμούς. Κάτι που, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, ίσως οφείλεται στην επιστροφή των λόγων που οδήγησαν, πριν από 45 χρόνια, στη δημιουργία τους, στην επικαιρότητα της σύγχρονης εποχής.
Οι εχθροί της Μάρβελ Ντακ
Οι άντρες! Όσο κλισέ και αν ακούγεται, στην πρώτη περιπέτειά της, η Μάρβελ Ντακ αντιμάχεται το ανδρικό φύλο και, κυρίως, τα στερεότυπα που αναπαράγει η κοινωνία για τις γυναίκες και το «αδύναμο φύλο».
Κάτω από αυτό το πρίσμα, δε θα μπορούσε να μην έρθει αντιμέτωπη με τον Φάντομ Ντακ. Πράγματι, η δεύτερη ιστορία που φιλοτέχνησε το δημιουργικό δίδυμο Scala / Cavazzano με πρωταγωνίστρια την πάπια μασκοφόρο εκδικητή ονομάζεται «Μάρβελ Ντακ εναντίον Φάντομ Ντακ» (Μίκυ Μάους #906).
Εκεί, η κόντρα της Νταίζυ με του «ισχυρό φύλο» περνά από προσωπικό επίπεδο σε προσπάθεια να αναγνωριστεί δημόσια πως η Μάρβελ Ντακ, ως γυναίκα, μπορεί να τα καταφέρει καλύτερα από τον… άντρα μασκοφόρο εκδικητή της Λιμνούπολης. Ωστόσο, παρά τον πυχαίο τίτλο, οι δύο ήρωες δεν παλεύουν ευθέως, αλλά κοντράρονται μόνο μέσω των… ανδραγαθημάτων τους. Αργότερα, βέβαια, στην ιστορία Paperinik contro Paperinika – Sfida a Paperopoli, έρχονται πράγματι σε υπερηρωική σύγκρουση, όταν ο δήμαρχος της Λιμνούπολης ψάχνει το δυνατότερο εκδικητή στην πόλη του.
Στην ιστορία «Η Συμμορία των Μεκάνος» (Μίκυ Μάους #1358, 1980), η Μάρβελ Ντακ τα βάζει με μία εμβληματική φιγούρα των ιστοριών του Disney, και όχι μόνο… Την Κακιά Μάγισσα! Όσο περίεργο κι αν ακούγεται – ή κι αν είναι, εν τέλει – ο Guido Martina χρησιμοποίησε αυτό το χαρακτήρα σαν αντίπαλο δέος για την αχρησιμοποίητη μέχρι τότε υπερηρωίδα του (εκτός από τις 2 πρώτες ιστορίες, στις οποίες ήδη αναφερθήκαμε).
Εκτός από αντίπαλος, όμως, με το Φάντομ Ντακ, συχνά οι δυο τους συμμαχούν προκειμένου να αντιμετωπίσουν κάποια κοινή απειλή. Στις ιστορίες που λαμβάνουν χώρα στα στενά όρια της Λιμνούπολης, η απειλή αυτή μπορεί να είναι οι Μουργόλυκοι ή κάποιος εξωγήινος, αλλά και νεοσύστατοι υπερ-κακοί, όπως η Σούπερ Βαλεντίνα. Από την άλλη, στις ιστορίες των Υπερηρώων (Ultraheroes), η Μάρβελ Ντακ είχε ένα απολαυστικό… bitch-fight με την Ηλέκτρα, την οποία παρουσιάσαμε στο πρώτο μέρος του αφιερώματος, ως εχθρό του Φάντομ Ντακ.
Η Μάρβελ Ντακ στην Ελλάδα
Οι αρχικές εμφανίσεις της ηρωίδας στη χώρα μας έγιναν από πολύ νωρίς (δεκαετία του ’80), στο εβδομαδιαίο περιοδικό Μίκυ Μάους, στα τεύχη που αναφέρονται παραπάνω. Η δεύτερη εμφάνισή της, μάλιστα, αναδημοσιεύτηκε στην ειδική έκδοση Σπέσιαλ Φάντομ Ντακ, η οποία συνέλεγε τις… καλύτερες περιπέτειες του ήρωα.
Μία από τις προσωπικά αγαπημένες εμφανίσεις της, και, νομίζω, η πρώτη μου επαφή με την ηρωίδα, ήταν ένα σύντομο guest στην ευρηματική και ξεκαρδιστική σειρά «Παπιομυστήριο»! Η Silvia Ziche, η κορυφαία, ίσως, γυναίκα δημιουργός κόμικς με τους ήρωες του Disney στην Ιταλία, δε δίστασε να χρησιμοποιήσει μία ηρωίδα που είχε πάνω από 20 χρόνια να εμφανιστεί σε ιστορίες στη χώρα της. Παρ’ όλα αυτά, τα -αντίθετα με τη φύση του χαρακτήρα- στερεοτυπικά κλισέ δεν έλειπαν, προερχόμενα όμως από μια γυναίκα δημιουργό, δεν μπορείς παρά να τα πάρεις χιουμοριστικά.
Φυσικά, η ηρωίδα έχει εμφανιστεί στο αμιγώς υπερηρωικό περιοδικό, το Αλμανάκο, σε περιπέτειες όπως «Ο Φαντομάς με το Ημίψυλο» ή «Μονομαχία στον πλανήτη του Βελκ». Από τις πιο πρόσφατες εμφανίσεις της, ήταν στην ιστορία «Η Επιστροφή της Μάρβελ Ντακ» των Riccardo Secchi και Vitale Mangiatordi, στο τεύχος #203 του Μίκυ Μάους Β’ Περιόδου, όπου μάλιστα της αφιερώθηκε για πρώτη φορά στα ελληνικά δεδομένα και το εξώφυλλο.
Στην πρώτη της ιστορία στα ελληνικά, λίγο πρόχειρα αποδίδεται ως «Φαντόμα Ντακ». Σύντομα, το όνομα αυτό μεταλλάσσεται στο πιο εντυπωσιακό «Μάρβελ Ντακ», το οποίο παραμένει ως έχει για χρόνια, μέχρι τη δημοσίευση της ιστορίας Υπερήρωες στα ελληνικά, όπου και γίνεται «Φαντομίνα». Η τελευταία επιλογή σίγουρα είναι πιο πιστή μεταφραστική απόδοση του πρωτοτύπου, όμως φαντάζει αρκετά φτωχή μπροστά στην καθιερωμένη, πλέον, ονομασία της Μάρβελ Ντακ – γι’ αυτό και η τελευταία επιστρέφει στις πιο πρόσφατες εκδοτικές εμφανίσεις της ηρωίδας στη χώρα μας.
