Φτώχεια, φτώχεια καταραμένη
Το 2023 λέγαμε πως η χρονιά πυροδότησε πολλές αντιθέσεις, πράγμα που είναι θετικό γιατί οι αντιδράσεις οξύνουν τις συγκρούσεις, οι οποίες είναι πάντα παραγωγικές. Το 2024 όμως φαίνεται πως δεν ήταν η χρονιά των συγκρούσεων, αλλά της ήττας. Είδαμε λιγότερες (καλές ταινίες), με μεγαλύτερα κενά ανάμεσά τους ενώ ακόμα και η φεστιβαλική παραγωγή, ειδικά των πιο “catchy” φεστιβάλ, όπως οι Κάννες ήταν, στην καλύτερη αμήχανη. Η βράβευση της πιο μέτριας και μαζεμένης ταινίας του Sean Baker (Red Rocket, The Florida Project), του Αnora, η θεματική της οποίας, πέρα από μια εξαιρετική Mikey Madison, φαινόταν ξεπερασμένη από τη σύλληψή της, ήταν ένα ανησυχητικό δείγμα του πώς πλέον το σινεμά, ακόμα και στους πιο τολμηρούς δημιουργού του, έχει πλέον «ρίξει ρυθμούς» στον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του, ειδικά τις νεότερες γενιές (Gen Z και, πλέον, Gen A, η οποία αποκτά όλο και μεγαλύτερη διαδικτυακή παρουσία και δεν αρκείται πια στη Peppa Pig).
τΑΙνίες από προγράμματα προσεχώς;
Ταυτόχρονα, παρά τις νίκες σεναριογράφων και ηθοποιών πέρσι, το ΑΙ κάνει όλο και εντονότερη την παρουσία του στη μεγάλη οθόνη. Ενδεικτική ήταν η αίσθηση που προκάλεσε το Late Night With the Devil για την παρουσία ΑΙ στην ταινία. Μπορεί βέβαια τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα να δείχνουν μια κάμψη στην πορεία της εξέλιξης του ΑΙ, καθώς τα μοντέλα μάθησής του έχουν ήδη φτάσει στα όριά τους, όμως αυτό δε φαίνεται να επηρεάζει movie executives και tech bros που πιστεύουν ότι έχουν βρει το νέο El Dorado και ονειρεύονται κέρδη χωρίς εργαζόμενους και, σε βάθος χρόνου, και χωρίς θεατές.
Κάτι κουρασμένοι σούπερήρωες
Για το υπερηρωικό είδος τα είπαμε και πέρσι, η πτώχευσή του είναι πλήρης και είναι πλέον, οριακά, ανάξιο αναφοράς. Η Warner Bros φαίνεται να μην το έχει καταλάβει και έτσι συνεχίζει να χειροκροτεί τον James Gunn που παίζει τα ζάρια του σε μια τελευταία απόπειρα δημιουργίας ενός σχετικά συντηρητικού και ανώριμα αστείου σύμπαντος, που όμως χρειάζεται και μια ποικιλία και όχι συνεχής επανάληψη της συνταγής του Peacemaker. Aντίθετα η Marvel έχει πλέον, σαν ουροβόρος, ξεκινήσει να καταναλώνει τη νοσταλγία για… τον εαυτό της, καστάροντας ξανά και ξανά τους ίδιους ηθοποιούς σε νέους ρόλους. Ρεαλιστικά, η μόνο του ελπίδα είναι να εγκαταλειφθεί και να γυρίσουμε σε μεμονωμένες ταινίες, μαξ τριλογίες, ιδανικά από σκηνοθέτες που έχουν κάτι να πουν και δε μισούν αυτό που κάνουν. Επομένως όχι τον Todd Phillips του Joker.
Και η Ελλάδα κύριε;
Παράλληλα, στην Ελλάδα, με μια κυβέρνηση που αποδεδειγμένα δεν μπορεί να καταλάβει τον πολιτισμό και την κουλτούρα ούτε όταν τους φτύνει στα μούτρα, η κινηματογραφική παραγωγή τείνει όλο και περισσότερο να γίνει απλά μέρος του τουριστικού ορυμαγδού, όπου απλά πόροι, έμβιοι και άψυχοι χρησιμοποιούνται ως κενό ντεκόρ σε παραγωγές εξωτερικού, την ίδια στιγμή που το ελληνικό σινεμά ασθμαίνει να επιβιώσει, με όλο και λιγότερους πόρους, με όλο και λιγότερες αίθουσες και χώρους πολιτισμού. Γενικά με τη Τσιμενδώνη είναι να σε πιάνει μια αηδία.
Δε θα πούμε ψέματα, ήταν πολύ λίγες οι φορές που περάσαμε καλά στην αίθουσα φέτος. Παρακάτω είναι οι 10 αγαπημένες από αυτές!
Το Maria είναι μια πολύ καλή ταινία, αρκεί να μην περιμένεις να δεις μια συμβατική βιογραφία. Η ταινία του Larrain ακροβατεί επιδέξια ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη μυθοπλασία παρουσιάζοντάς μας μια ιστορία η οποία ειδικά στο τέλος θυμίζει περισσότερο αγιογραφία. Όχι όμως μία αγιογραφία που εξυμνεί έναν θεό αλλά το μεγαλείο μίας τεράστιας γυναίκας που κατάφερε να γίνει σπουδαία. Ή ακόμα καλύτερα, τη Μαρία που έγινε Κάλλας.
9) Challengers
Αν ρωτάτε εμάς, ο Luca Guadagnino είναι ένας από τους μετρ στο είδος του ερωτισμού. Στο Challengers συνεχίζει σε αυτό το μοτίβο και παραδίδει εύκολα μια από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς. Άψογα γυρισμένη, γραμμένη και με απίστευτες ερμηνείες, είναι ένα φιλμ που θα σε κρατήσει από την αρχή μέχρι το τέλος και δεν γίνεται να μην περάσεις καλά. Ερωτικά τρίγωνα, πολύ ίντριγκα, πολύ καύλα. Δεν χρειάζεται να πούμε περισσότερα.
Συνοδευόμενη από τη μουσική του συγκροτήματος και τα πανέμορφα Ιρλανδικά τοπία το Kneecup έρχεται να ανανεώσει την κουρασμένη συνταγή των μουσικών biopics η πλειοψηφία των οποίων προσφέρουν στην καλύτερη μέτριες ταινίες, ενώ συχνότερα απλά κακές. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η ταινία μιλάει για την ταυτότητα. Είτε αυτή είναι καλλιτεχνική, είτε εθνική η αναζήτηση των ανθρώπων και των λαών για το ποιοι είναι και που ανήκουν θα είναι πάντα το επίκεντρο μίας αναζήτησης. Ακόμη και αν όλος ο κόσμος λέει ότι είναι καθάρματα.
7) Substance
Το Substance μπορεί επιφανειακά να φαίνεται σαν ένα ακόμα body horror φιλμ, ωστόσο θέτει τα στάνταρ πολύ ψηλότερα από αυτό. Ώντας ένα αμιγώς genre φιλμ, καταπιάνεται με τη θεματική του body horror και την επιστρέφει στον εαυτό του, με μια ανατριχιαστική φαντασίωση / παραβολή του μισογυνισμού και της αντικειμενοποίησης του σώματος. Ένας σχολιασμός γύρω από την απεικόνιση των θηληκοτήτων στα συστημικά μέσα, την αντίληψη επί αυτών στη δημόσια ζωή, τον ηλικιακό ρατσισμό και πως είναι αναγκασμένες να κρατούν κλειδωμένο έναν άλλο, παλαιότερο, λιγότερο ευπαρουσίαστο, εαυτό τους. Αλλά σε αντίθεση με το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι, αυτό δεν μπορεί να ξεπεραστεί έτσι απλά, αλλά να φροντίζεται συνεχώς.
Όσο μπορούμε να μιλάμε για το Substance ως τη πιο σέξυ ταινία της χρονιάς (Margaret Qualley και Demy Moore είστε αφού), άλλο τόσο μπορούμε να μιλάμε και για την πιο αηδιαστική ταινία της χρονιάς. Και αν ψάχνετε για την καλύτερη κινηματογραφική εμπειρία της χρονιάς – ναι μιλάμε για εκείνα τα 30 τελευταία λεπτά – μην κοιτάτε αλλού.
Το Wild Robot πληροί όλες τις προδιαγραφές ενός κλασικού, animation φιλμ. Είναι μία περιπέτεια αστεία, αλλά κυρίως wholesome, που εξερευνά την ευθραυστότητα του ανήκειν, την πολυπλοκότητα των οικογενειακών και συναισθηματικών δεσμών και τις εκφάνσεις την ανθρωπιάς από την αρχή
5) The Brutalist
Το Brutalist είναι μια ιστορία δύο φιλόδοξων ανθρώπων και των εξίσου φιλόδοξων οραμάτων τους. Τοποθετημένη στο χτίσιμο της Αμερικής μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι μια στιβαρή και πλούσια οπτικά ταινία που έχει στο επίκεντρο πολλές θεματικές, ξεκινώντας από την σύγκρουση μεταξύ της παραγωγής τέχνης και της εμπορευματοποίησής του. Από την ουτοπία μέχρι τη βαρβαρότητα, την επιθυμία, τον θάνατο, τη μορφή, το περιεχόμενο, τη μετανάστευση και τους κινδύνους της μοντερνισμού. Πολλές ταινίες προσφέρουν ένα κομμάτι ρεαλισμού – πάντα πιστό στην αισθητική που επικαλείται ο τίτλος του φιλμ – αλλά αυτή προσφέρει ένα μυθοπλαστικό προϊόν, τόσο ενδιαφέρον που κανένας θεατής δεν μπορεί να μην μείνει άναυδος.
4) The Room Next Door
Η αγγλόφωνη «δοκιμή» του διάσημου σκηνοθέτη τον βρίσκει να χάνει στα σημεία. Ωστόσο το The Room Next Door παραμένει εντελώς αλμοδοβαρικό: μια ονειρική ενδοσκόπηση σε ανθρώπους, πραγματική και ας μην είναι τόσο ρεαλιστική. Ζεστή, σπιρτόζικη αλλά και κρύα ταυτόχρονα. Είναι μια ιδιαίτερη εμπειρία να βλέπεις Αλμοδοβάρ με Tilda Swinton, μια ηθοποιό που κάθε μεγάλος σκηνοθέτης θα πρέπει να συνεργαστεί και εδώ το ταλέντο της αξιοποιείται στο έπακρο
3) Perfect Days
Πόσο εύκολη μπορεί να είναι η ευτυχία; Και πόσο δύσκολο να την αποτυπώσεις, όχι σε μια στιγμή, σε ένα πυροτέχνημα, αλλά σε μια βαθιά, ήρεμη και μεστή εμπειρία με διάρκεια; Ο βετεράνος Wim Wenders (Paris, Texas) το καταφέρνει αυτό με έναν αριστουργηματικό τρόπο, έχοντας πάντα ως «πολεμοφόδια» το γαλήνια έντονο βλέμμα και φιγούρα του Kôji Yakusho (13 Assasins). To Perfect Days ανήκει σε μια σπάνια κατηγορία ταινιών που χρειάζονται τη μεγάλη αίθουσα για να μπολιαστούν μέσα σου και έπειτα, κάθε τους θέαση ποτίζει και ζεσταίνει αυτό το σπόρο της τρυφερότητας. Γενικά χρειαζόμαστε περισσότερες τέτοιες ταινίες.
Ο Λάνθιμος, μετά το οριακά μαξιμαλιστικό και large Poor Things, επιστρέφει σε πιο κλειστοφοβικές συνθήκες και καταστάσεις οπτικά. Μικρά δωμάτια, βρόμικα μοτέλ, κουβούκλια αυτοκινήτων, άδεια γκαράζ, τροχαία, μισοφαγωμένα σάντουιτς και περίεργοι πτήσεις για άλλες διαστάσεις. Όλα εμποτισμένα με μια βιτριολική, δύστροπη και οριακά μισάνθρωπη ματιά, η οποία έχει σκοπό να καυτηριάσει όχι μια δεδομένη συνθήκη, αλλά τις ίδιες μας τις αντιδράσεις σε αυτές. Και αυτό αφορά και τους πρωταγωνιστές αλλά, κυρίως, και το κοινό. Μέσα λοιπόν σε μια γενικευμένη αίσθηση ένδειας και μιζέριας, το Kinds of Kindness είναι όχι το αντίδοτο, αλλά η απόλυτη συμπύκνωση των μεγάλων προβλημάτων που ζούμε στην καθημερινότητά μας και τα κουβαλάμε κάτω από το δέρμα μας.
Κάτι λέει για τη χρονιά το ότι η καλύτερη της ταινίας βγήκε τον Μάρτιο και αποτελεί συνέχεια ταινίας που μας άρεσε και την προηγούμενη χρονιά.
Το Dune: Part 2 αποτελεί έναν σύγχρονο οπτικό θρίαμβο. Μένοντας πιστό στο format μιας sci-fi/action ταινίας, καταφέρνει να ξεπερνά κατά πολύ τόσο το Part 1 όσο και τις περισσότερες σύγχρονες υπερπαραγωγές, δίνοντας μας ένα χορταστικό δείγμα ενός σκεπτόμενου blockbuster κινηματογράφου που έχουμε τεράστια ανάγκη, ειδικά μετά από δεκάδες ταινίες που μοιάζουν σα να γράφτηκαν από ΑΙ (που πλέον είναι δυστυχώς μια πολύ ρεαλιστική πιθανότητα). Απέναντι σε αυτό, στηρίζουμε Dune και τη διδαχή της Kαθολική Βίβλου της Οράγγης:
Ου ποιήσεις σεαυτώ μηχανικόν κατασκεύασμα ομοιάζον ανθρωπίνω πνεύματι.
