*Το άρθρο δημοσιεύτηκε χωρίς όνομα συντάκτ@ από την ιστοσελίδα–πηγή
www.comfyfat.com στη 1 Μαρτίου 2021, με γλώσσα σύνταξης τα αγγλικά.
Την απόδοση στα ελληνικά επιχείρησε στις 13 Ιανουαρίου 2023, ο Στρατής Σκουντιανέλλης,
χωρίς, η απόδοση να συνεπάγεται κατ’ ανάγκην, ότι συμφωνεί με την απόλυτη ολότητα
των θέσεων του κειμένου.
*Προειδοποίηση περιεχομένου:
Αυτή η τοποθέτηση αφορά μια ταινία χονδροφοβική και δυνάμει triggering, τη Φάλαινα,
ιδιαίτερα τραυματική εξάλλου απέναντι στο βίωμα της χονδρότητας. Γίνονται αναφορές σε: διατροφικές διαταραχές, εντατική απώλεια βάρους, τοξικές ουσίες, βαριατρική χειρουργική, υγιεινισμό, θάνατο, και ανωτερότητα της λευκής φυλής.
Η ταινία
Στο πλαίσιο ορισμένων γεγονότων τα οποία, μου ήταν δυσάρεστα αλλά δεν με εξέπληξαν καθόλου, οι δρόμοι μας συναντήθηκαν, με άλλη μια χονδροφοβική ταινία «συγκινητικού πορνό»[1]. Η «Φάλαινα», με πρωταγωνιστή τον Μπρένταν Φρέηζερ, αφηγείται την ιστορία «ενός “κοσμοκαλόγερου” 270 κιλών που κρύβεται μέσα στο διαμέρισμά του τρώγοντας τα σωθικά του μέχρι θανάτου». Η ταινία είναι κινηματογραφική μεταφορά ενός θεατρικού έργου που γράφτηκε πάνω από 10 χρόνια, πριν από το γύρισμα της ταινίας. Περιγράφει έναν καταθλιπτικό παχύσαρκο γκέι άντρα που είναι αποξενωμένος από την κόρη του. Η πλοκή κάνει τον μεταμορφωτικό κύκλο της καταλήγοντας σε μια –σωστά μαντέψατε– απώλεια βάρους «θεαματική και αναζωογονητική». Το θεατρικό έργο υποδηλώνει ότι ο πρωταγωνιστικός χαρακτήρας έχει «μία τελευταία ευκαιρία να ξανακερδίσει τον εαυτό του». Οι κριτικές διατυμπανίζουν ότι η ταινία τελειώνει με «μια υπερβατική επιφοίτηση κι ένα συναίσθημα ελπίδας».
Η ταινία αυτή θα δημιουργήσει συζητήσεις επί συναισθηματικών ζητημάτων στους κόλπους της κοινότητας των χονδρών ατόμων, κάποια από τα οποία θα τριγκαριστούμε χωρίς να μας επιτραπεί να το αποφύγουμε. Είναι όμως επίσης αδιαμφισβήτητο και το ότι, θα ενισχύσει την από-κειμενοποίηση των χονδρών ανθρώπων (και ιδιαίτερα των παχύσαρκων). Γράφω αυτό το άρθρο πριν από την παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας. Γιατί εμείς οι χονδροί άνθρωποι δε θα έχουμε τη δυνατότητα, να αποφύγουμε τον τραυματισμό τον οποίο θα προκαλέσει η ταινία, απλώς και μόνο αρνούμεν@ να τη δούμε. Θα διακινηθούν εικόνες και βίντεο στο νετ με αποστολή να γεννήσουν στ@ θεατ@ τους, αυτό ακριβώς το συναίσθημα του αποτροπιασμού. Εικόνες χονδρών σωμάτων που θα κάνουν απλά πράγματα όπως το να τρώνε και να κινούνται, θα αποτελέσουν ένα πλούσιο περιεχόμενο «σοκ και δέους», όπως το αποκαλώ. Θα υποβληθούμε σ’ αυτές τις επανατραυματιστικές εικόνες, κι όσον αφορά τις προσβολές οι οποίες θα εκσφενδονιστούν εναντίον μας προς υπεράσπιση αυτού του θεάματος, καλό θα ήταν να αναμετρηθούμε μαζί τους. Δε νομίζω ότι υπάρχει χονδρό άτομο που δεν έχει να πει μια τουλάχιστον ιστορία, για εκείνη την περίοδο της ζωής του κατά τη διάρκεια της οποίας τον περιγελούσαν ως «φάλαινα».
Τα χονδρά σώματα δεν υπάρχουν με σκοπό να αποτελούν θέαμα. Δεν υπάρχουν με σκοπό να εισπράττουν σχολιασμούς περί σοκ και δέους. Δεν υπάρχουμε με μόνο σκοπό το να αποτελέσουμε το δικό σας παράδειγμα προς αποφυγή. Δεν υπάρχουμε για να σας δείχνουμε ότι τα σώματά μας αποτελούν ένα σφάλμα το οποίο μπορεί να ξεπεραστεί. Οι χονδροί άνθρωποι είναι όλοι μοναδικά, σύνθετα και πολυδύναμα ανθρώπινα όντα.
Σας παραθέτω μια ανακεφαλαίωση. Μια ανακεφαλαίωση υπενθυμίσεων και τοποθετήσεων εν είδει κριτικής απέναντι στις αφηγήσεις αυτής της ταινίας. Μια φαρέτρα γεμάτη βάσιμους αντιλόγους, την οποία μπορείτε να κρύψετε μέσα σας δια παν ενδεχόμενο.
- Η εντατική απώλεια βάρους δεν αποδίδει, και είναι ανεπίδεκτη βιωσιμότητας στο 95% των περιπτώσεων. Η διεθνούς βεληνεκούς διατροφολόγος Christy Harrison έχει δημοσιεύσει την τοποθέτησή της επ’ αυτού με τον τίτλο «Η αλήθεια για την εντατική απώλεια βάρους», μια τοποθέτηση η οποία περιλαμβάνει επίσης πολλές πηγές τεκμηρίωσης.
- Η βαριατρική χειρουργική είναι μακροπρόθεσμα τραυματική για το σώμα και αποτελεί μια χειρουργική επέμβαση, καθ’ αυτό επικίνδυνη για τη ζωή. Πολλές φορές υπαγορεύεται στα χονδρά άτομα σε στιγμές κατά τη διάρκεια των οποίων είναι πολύ ευάλωτα, αφού πρώτα τους έχει ειπωθεί, πως είναι το τελευταίο τους καταφύγιο για να τους επιτραπεί να ζήσουν. Οι εφ’ όρου ζωής επιπτώσεις της στη συνολική σωματική και ψυχική υγεία του ασθενούς υποβαθμίζονται, και τα αποτελέσματα της απώλειας λίπους και εκατοστών περιφέρειας, μεγαλοποιούνται. Υπάρχουν ακόμα και πηγές τεκμηρίωσης από τις οποίες προκύπτει ότι διαδικασίες όπως η βαριατρική χειρουργική, μειώνουν το προσδόκιμο ζωής σε παχύσαρκους ασθενείς.
- Δεν εκδηλώνουν όλοι οι παχύσαρκοι άνθρωποι, ούτε μίσος για τον εαυτό τους, ούτε καταθλιπτική διαταραχή. Κάποι@ ανάμεσά μας είναι καταθλιπτικ@. Κάποι@ άλλ@ όχι. Και πολλές φορές αυτό δεν έχει απολύτως καμία σχέση με το σωματικό μας μέγεθος. Θυμηθείτε: ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας χονδροί διάσημοι άνθρωποι τους οποίους βλέπετε στο νετ; Αν η παχυσαρκία συνεπάγεται κατάθλιψη με αυτοματοποιημένο τρόπο, τότε πώς εξηγούνται οι χαρούμενοι χονδροί άνθρωποι με τους οποίους συναναστρεφόμαστε;
- Στην πραγματικότητα οι παχύσαρκοι άνθρωποι οι οποίοι αναμετρώνται με κατάθλιψη σχετική με τα σώματά τους, δεν αναμετρώνται μαζί της με αιτία τη χονδρότητά τους, αλλά με αιτία, τη συμμετοχή τους σ’ ένα κόσμο ο οποίος τους αποβάλλει και τους χλευάζει. Το πρόβλημα είναι η κοινωνική μεταχείριση των χονδρών ανθρώπων και όχι η χονδρότητά τους καθαυτή.
- Υπάρχουν παχύσαρκοι άνθρωποι οι οποίοι περπατούν, τρέχουν, σηκώνουν βάρη, γελούν, τρώνε, ασκούν επαγγέλματα βασισμένα στη διαπροσωπική επικοινωνία, παίρνουν το λεωφορείο, και ούτω καθεξής. Η ιδέα ότι αν είσαι παχύσαρκος πρέπει να είσαι ακίνητος και να γίνεις «κοσμοκαλόγερος», είναι στερεότυπο. Και αποτυγχάνει να αναγνωρίσει ότι οι χονδροί άνθρωποι μπορούμε να ζήσουμε ζωές έξω από τα σπίτια μας, ιδιαίτερα όταν μας δοθεί η σωστή υποστήριξη και, όπου χρειάζεται, οι προσαρμοσμένες και προσβάσιμες, εγκαταστάσεις και εξοπλισμοί.
- Η πλήρωση εκ μέρους κάποιου ατόμου, των φυσικών, σωματικών και αντικειμενικών προϋποθέσεων για να είναι κινητικά ικανό, και για να ζει έξω από το σπίτι του, δεν αποτελεί εύλογη κοινωνική προϋπόθεση, για να αντιμετωπιστεί ως ανθρώπινο ον. Οι χονδροί άνθρωποι οι οποίοι περιορίζονται στο σπίτι, δικαιούνται ίσο σεβασμό με εκείνους οι οποίοι δεν υποβάλλονται σε τέτοιο περιορισμό.
- Τα άτομα με δυσκολίες κινητικότητας και τα ανάπηρα άτομα, δεν υπολείπονται σε αξία του ανθρώπου, επειδή αδυνατούν να βγουν από τα σπίτια τους. Από την αδυναμία αυτή δεν προκύπτει καμία εικόνα ζωής δήθεν άδειας/στερούμενης νοήματος. Οι άνθρωποι που περιορίζονται στο σπίτι τους μπορούν να ζήσουν μια γεμάτη ζωή, που να έχει υψηλό νόημα.
- Το ότι κάποιος «τρώει τα σωθικά του μέχρι θανάτου», παρουσιάζεται ως το απλούστερο πράγμα του κόσμου. Δεν είναι όμως. Δεν είναι το έλλειμμα πειθαρχίας το οποίο θα οδηγούσε κάποιο άτομο στο να χρησιμοποιήσει το φαγητό ως μηχανισμό διαχείρισης, σε βαθμό πρόκλησης ασθένειας στο εαυτό του. Υπάρχουν κοινωνικο-οικονομικές, κοινωνικές, συστημικές αλλά και βιοχημικές αιτίες για τις οποίες θα μπορούσε να συμβεί αυτό. Οι διατροφικές διαταραχές υπάρχουν. Και ναι, μπορούν και χονδρά άτομα, να τις εκδηλώνουν. Επίσης ναι, τα χονδρά άτομα μπορούν να παρουσιάσουν και άλλα είδη διατροφικών διαταραχών πέρα από την υπερφαγία, τα οποία περιλαμβάνουν περιορισμό και λιμοκτονία.
- Από το πρόβλημα υγείας δεν προκύπτει ηθική αποτυχία. Δεν ελέγχουμε τα αδύνατα άτομα για τις διατροφικές τους διαταραχές, για τη χρήση εκ μέρους τους τοξικών ουσιών ή για την ανάπτυξη επικίνδυνων συμπεριφορών, πριν αποφασίσουμε να τους αποδώσουμε το σεβασμό τον οποίο δικαιούνται ως άνθρωποι. Αντιθέτως μάλιστα, συμπεριφορές οι οποίες σύμφωνα με την ίδια εκείνη λογική θα αναγορεύονταν ως κοινωνικά επικίνδυνες, πολλές φορές ενισχύονται και επιβραβεύονται, αρκεί να πραγματοποιούνται από αδύνατα άτομα. Πόσες φορές έχετε δει μια αδύνατη, και συμβατή με τα πρότυπα γοητείας, γυναίκα, να αντιμετωπίζεται χαριτωμένα επειδή λερώνεται τρώγοντας λαίμαργα ένα μπέργκερ στον αέρα της κάμερας η οποία τη βιντεοσκοπεί; Είναι κουλ και αληθινή. Απλά… τρώει.
- Οι διατροφικές διαταραχές έχουν δυσανάλογο αντίκτυπο στη νεολαία. Σχετίζονται με την κοινωνική χονδροφοβία όπως αυτή επικοινωνείται στα δημοφιλή μέσα μαζικής ενημέρωσης. Στα πρότυπα ομορφιάς εκείνης της βιομηχανίας θεάματος η οποία περιστρέφεται γύρω από τον δυτικό ευρωγενή πληθυσμό (και η οποία γι’ αυτό, είναι αντικειμενικά ενισχυτική προς την κουλτούρα της λευκής ανωτερότητας). Στις στατιστικές έρευνες περί νεανικού εκφοβισμού, αυτοτραυματισμού, ψυχικής διαταραχής και παιδικών διαιτών. Καιρός να καταλάβουμε ότι, στη φοβία της κοινωνίας μας προς τη χονδρότητα, βρίσκεται η γνήσια ρίζα της τόσο μεγάλης δυσφορίας από την οποία υποφέρουν τα νεότερα και πιο ευάλωτα μέλη της. Επιπρόσθετα, οι διατροφικές διαταραχές περιλαμβάνονται στις συχνότερα θανατηφόρες ψυχικές διαταραχές, επόμενες κατά σειρά μετά από την εξάρτηση από οπιοειδείς ουσίες.
- Δε μπορείς να διαπιστώσεις αν κάποιος άνθρωπος είναι υγιής ή όχι, με βάση το μέγεθός του ή/και το βάρος του. Στο βαθμό που υπάρχουν αδύνατοι άνθρωποι με καρκίνο, υψηλή πίεση, αρθροπλαστικές μοσχεύσεις, ασθένειες οστών, καρδιοπάθειες, διαβήτη κλπ., δε μπορούμε να διακηρύξουμε με βεβαιότητα πως η χονδρότητα προκαλεί αυτοματοποιημένα αυτές τις ασθένειες (παρ’ όλο που αυτή ακριβώς η διακήρυξη, επικοινωνείται ξανά και ξανά προς τους χονδρούς ανθρώπους όταν αυτοί αναζητούν ιατρική περίθαλψη). Την υγεία μας την επηρεάζει το σύνολο της διάπλασης και διαμόρφωσης του σώματός μας, η οποία περιλαμβάνει παραμέτρους όπως το γενετικό του υλικό, το περιβάλλον εντός του οποίου διαβιοί, η πρόσβασή του στις πηγές των κάθε είδους πόρων, και οι επιλογές τις οποίες κάνουμε (χωρίς ωστόσο να εξαντλείται, ούτε μόνο σ’ αυτές τις τέσσερις παραμέτρους). Στους αδύνατους ανθρώπους δίνεται το περιθώριο να είναι υγειονομικά σύνθετοι, και το ίδιο θα έπρεπε να συμβαίνει και με τους χονδρούς ανθρώπους.
- Όσο η ιατρική κοινότητα ιστορικά, τοποθετείται ευθέως, δημοσίως, συλλογικώς και επισήμως ενάντια στη χονδρότητα, τόσο οι ιατρικές στατιστικές έρευνες και οι ιατρικές πηγές τεκμηρίωσης δε μπορούν να είναι ανεπίδεκτες, ούτε αμφιβολίας ούτε κριτικής. Γιατροί με προκατάληψη ενάντια στη χονδρότητα καταλήγουν να παρέχουν περίθαλψη χαμηλής ποιότητας. Από πού προκύπτει ο αναγκαστικός σύνδεσμος ανάμεσα στους χονδρούς ανθρώπους και στις πολλαπλές συννοσηρότητες; Ίσως από το ότι τα χονδρά άτομα διστάζουμε περισσότερο να πάμε στο γιατρό διότι δεν επιθυμούμε να μας συμπεριφέρονται αγενώς ούτε να μας διώχνουν ξανά και ξανά.
- Οι παχύσαρκοι άνθρωποι δεν έχουν ως σκοπό ύπαρξης, το δικό σας συγκινητικό πορνό. Τι ακριβώς είναι το συγκινητικό πορνό; Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για να περιγράψει, πολυμεσικά έργα τα οποία απεικονίζουν τα ανάπηρα άτομα ως άτομα τα οποία υπερβαίνουν κάτι τραγικό, ή υπερνικούν μια ανυπέρβλητη δυσκολία, αντιστεκόμενα στην «εξουθενωτική» αναπηρία τους, και μετατρεπόμενα έτσι σε αντι-κείμενα, με αποστολή τους να εμπνεύσουν τ@ θεατ@ . Έχετε παρακολουθήσει ποτέ κάτι που σας έκανε να σκεφτείτε «Ουάου, αν αυτοί μπόρεσαν να κάνουν αυτό το πράγμα, τότε σίγουρα θα μπορούσα να το κάνω κι εγώ!»; Αυτό είναι το συγκινητικό πορνό. Συνήθως αφορά εικαστικά έργα, βίντεο, ή «άρθρα θετικής παρακίνησης» τα οποία «θεαματικοποιούν» τα ανάπηρα άτομα. Το ίδιο βασικό κόνσεπτ μπορεί να εφαρμοστεί και στα χονδρά άτομα, καθώς η κοινωνία συχνά, μας αντιμετωπίζει με ανάλογο τρόπο, και μας παραχωρεί το περιθώριο να αναγνωρίσει ότι κουβαλάμε σύνθετες εμπειρίες, μόνο όταν αυτό σχετίζεται με το βάρος μας και με τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να το χάσουμε. Εμείς όμως έχουμε αξία, και αυτή δεν είναι, το να είμαστε ικανά να σου προσφέρουμε παρακίνηση να μη γίνεις σαν εμάς.
- «Η εύρεση της ομορφιάς στα πιο αναπάντεχα μέρη» είναι ο υπότιτλος του αρχικού θεατρικού έργου. Και είναι μια ατάκα η οποία μπορεί να ακουστεί στο πλαίσιο συζητήσεων για την ταινία. Στην πραγματικότητα, ο υπότιτλος δηλώνει ότι τα χονδρά σώματα δε μπορούν να είναι όμορφα. Ότι τα χονδρά άτομα δεν είναι εφικτό να έχουν όμορφες, ικανοποιητικές σχέσεις, ούτε ρομαντικούς συντρόφους, ούτε ενεργή σεξουαλική ζωή, ούτε να γευθούν τον έρωτα. Μπορεί, τ@ μέσ@ θεατ@, κατά κανόνα αδύνατ@, να μη βλέπει ακόμα τα χονδρά μας σώματα ως όμορφα, αλλά εμείς ξέρουμε καλύτερα από αυτ@ . Πολλοί άνθρωποι ξέρουν καλύτερα από αυτ@ . Ξέρουν ότι οι χονδροί άνθρωποι είναι όμορφοι. Αυτό, μην το ξεχνάτε.
- Και τελευταίο αλλά όχι ασήμαντο: ο τίτλος της ταινίας είναι, αρκετά κυριολεκτικά, το πιο αδιάψευστο πειστήριο ότι η ταινία δεν αφορά τα χονδρά άτομα, αλλά τα αδύνατα άτομα και τον τρόπο με τον οποίο αυτά κατηγοριοποιούν ως καρικατούρες, τους χονδρούς ανθρώπους. Το φαντασιακό που σχετίζεται με τον τίτλο, «Η Φάλαινα», είναι το φαντασιακό της από-κειμενοποίησης· ένα ζώο τόσο μεγάλο και «ατσούμπαλο», που δε μπορεί να οριοθετηθεί σε τέσσερις τοίχους. Περαιτέρω, η περιγραφή του κύριου χαρακτήρα ως κάποιου ο οποίος «τρώει τα σωθικά του μέχρι θανάτου», υποβαθμίζει τα χονδρά άτομα σε ζωόμορφα πλάσματα στερούμενα εκείνο το χαρακτηριστικό το οποίο μας διαχωρίζει από τα ζώα. «Οι άνθρωποι διαθέτουν πολλές γνωστικές ικανότητες οι οποίες δεν συναντώνται σε άλλα ζώα, όπως η πλήρης γλωσσική ικανότητα, κι επίσης οι ικανότητες της αιτιολόγησης και του σχεδιασμού». Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, δεν είναι τόσο απλό όσο το «τρώω τα σωθικά μου μέχρι θανάτου». Τουλάχιστον όχι για τους ανθρώπους. Για να φάει ένας άνθρωπος κυριολεκτικά μέχρι θανάτου, θα πρέπει να υπολείπεται μέχρι μηδενισμού, σε ανθρώπινα επίπεδα συνειδητότητας, ενστίκτου αυτοσυντήρησης, και ικανοτήτων αιτιολόγησης και σχεδιασμού.
Το Big Fat ψέμα
Μήπως η αδύνατη πλειονότητα πιστεύει ότι η ρίζα της χονδρότητάς μας βρίσκεται στο ότι δεν είμαστε αρκετά εξελιγμέν@ – αναπτυγμέν@, ώστε να ξέρουμε πώς να είμαστε/γίνουμε/παραμείνουμε αδύνατ@; Πιστεύουν ότι υπολειπόμαστε σε αντίληψη και πειθαρχία. Πόσο βολική ερμηνεία για να απαλλαγούν από την υπαιτιότητα για τις χονδροφοβικές ιδέες τις οποίες οι ίδιοι διαιωνίζουν! Πόσο υπέροχος τρόπος να εμπνεύσουν τους εαυτούς τους είναι, το να θεμελιώσουν το αξίωμα πως οι χονδροί άνθρωποι έχουμε ικανότητες που υπερνικούν το στόχο της… επισκευής μας! Κι ύστερα, να πουν την ιστορία της θαυμαστής επιφοίτησης που αποκάλυψε σ’ έναν παχύσαρκο, το φως το αληθινόν, της υπερ-λεπτότητας! Είναι εμπνευστικό επειδή είναι ψέμα. Από τη μία συντάσσονται με το προτεσταντικό ηθικό επιχείρημα ότι τίποτα δεν είναι τόσο απλό που να αποκτάται χωρίς αυτοσυντριβή, κι από την άλλη επαγγέλλονται έναν επίγειο παράδεισο λεπτότητας, ισχυριζόμενοι πως, το να μισήσεις τον αδύνατο εαυτό σου, θα είναι ανέφικτο. Με δυο λόγια οι αδύνατοι άνθρωποι χειροκροτούν τους εαυτούς τους, πιστεύοντας αυτό το big fat ψέμα για τους big fat ανθρώπους. Κι αυτό το χειροκρότημα όταν το επιλέγουν, το μόνο που κάνει είναι να τους υποβάλει ακόμα περισσότερο να εξαπατώνται από τον καπιταλισμό και από την κουλτούρα της δίαιτας, και εντέλει αντικειμενικά να υποστηρίζουν την κουλτούρα της λευκής ανωτερότητας. Κι αυτό δεν εξυπηρετεί κανέναν τώρα, έτσι δεν είναι;
Να θυμάσαι, χονδρό μου αναγνωστόπουλο, έχεις αξία. Είσαι προσωπικότητα σύνθετη. Είσαι κάτι πολύ περισσότερο απ’ ό,τι περιγράφει αυτή η ταινία.
[1] Τον όρο «inspiration porn», τον οποίο, το παρόν άρθρο αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να τον αποδώσει ως «συγκινητικό πορνό», τον εισηγήθηκε τo 2012 η ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των ανάπηρων ατόμων Stella Young, σε ένα κείμενό της για το webzine «Ramp Up»: https://www.abc.net.au/rampup/articles/2012/07/02/3537035.htm
