Κάθε χρόνο όταν καλούμαστε να φτιάξουμε αυτό το αφιέρωμα δυσκολευόμαστε αρκετά. Γιατί όταν ο χρόνος κυλάει τις υπόλοιπες μέρες, είμαστε ελεύθεροι ο καθένας να διαβάζει αυτά που θέλει, να γράφει γι’ αυτά, να διαφωνεί, ακόμα και να τσακώνεται. Όμως τα Χριστούγεννα καλούμαστε να πάρουμε αυτές τις σκέψεις και να τις κάνουμε προτάσεις συγκεκριμένες που να βάζουν στο κέντρο τους όχι τις ιδιοτροπίες του καθενός μας αλλά το ποια ξεχωρίσαμε από όλα αυτά τα βιβλία και τα comics που διαβάσαμε μέσα στη χρονιά. Μάλιστα προσπαθούμε να βρούμε αυτά τα βιβλία και comics που θα τα ξεχωρίσετε κι εσείς είτε για να τα διαβάσετε, είτε για να τα κάνετε δώρα στα προσφιλή σας πρόσωπα.
Έτσι λοιπόν προσπαθήσαμε να καλύψουμε σχεδόν όλα τα αναγνωστικά γούστα με τις προτάσεις μας, ξεχωρίζοντας εκείνους τους τίτλους που πιστεύουμε ότι θα σας αρέσουν περισσότερο. Ήταν σίγουρα μία επίπονη προσπάθεια που σίγουρα έχει κενά. Αλλά ελπίζουμε ότι κάτι καταφέραμε και αυτή τη φορά και ότι όταν θα διαβάζετε κάποιον απ’ αυτούς τους τίτλους στο τζάκι (ή στη σόμπα πιο ρεαλιστικά) μέσα στις γιορτές δεν θα το μετανιώσατε που μας εμπιστευτήκατε.
Fantasy
Witcher: Η τελευταία ευχή και το Σπαθί του Πεπρωμένου, του Andrzej Sapkowski (εκδόσεις Seλini)
Δύο είναι τα nerd γεγονότα των φετινών Χριστουγέννων. Το πρώτο είναι το τέλος της νέας τριλογίας του Star Wars της σειράς ταινιών – ορόσημο για την επιστημονική φαντασία. Το δεύτερο είναι η νέα σειρά Witcher του Netfix την οποία την περίμεναν πώς και πώς οι φανατικοί των πολύ επιτυχημένων videogames της σειράς αλλά και γενικότερα οι λάτρεις της λογοτεχνίας του φανταστικού.
Μέσα στο βιβλίο θα βρείτε όλα τα κλασικά χαρακτηριστικά που έχουμε αγαπήσει : ένα μεσαιωνικό περιβάλλον γεμάτο διάφορες φυλές πέρα από τους ανθρώπους, τέρατα και μαγεία. Δράκοι, νάνοι, ξωτικά, δρυΐδες, ακόμα και χόμπιτ περνάνε μέσα από τις σελίδες. Το νέο στοιχείο που προσθέτει ο συγγραφέας είναι η ύπαρξη των γητευτών, μια συντεχνία που εκπαιδεύει τα μέλη της και αλλοιώνει τα χαρακτηριστικά τους για να αναπτύξει την ταχύτητα και τα αντανακλαστικά τους, προκειμένου να μπορούν να αντιμετωπίσουν τα τέρατα που υπάρχουν στον κόσμο. Ο Γκέραλτ είναι ο πρωταγωνιστής γητευτής που γυρίζει τον κόσμο, εξοντώνοντας επικίνδυνα πλάσματα έναντι αμοιβής ενώ στο πλευρό του εμφανίζονται συνοδοιπόροι όπως η μάγισσα Γενέφερ και ο τροβαδούρος Γιάσκιερ.
Ο Σαπκόφσκι συνδυάζει άριστα τις περιγραφές με τη δράση, το διάλογο και την ανάπτυξη των χαρακτήρων. Ανταποκρίνεται στη βασική πρόκληση της λογοτεχνίας του φανταστικού, δηλαδή να παρακινήσει τον αναγνώστη να δημιουργήσει στη φαντασία του έναν ολόκληρο κόσμο, χωρίς να γίνεται κουραστικός. «Στήνει» σκηνές δράσης με ένταση και ζωντάνια αλλά δεν τους δίνει καθοριστικό ρόλο. Ο τελευταίος λόγος ανήκει στον Γκέραλτ και τους συμπρωταγωνιστές του που καλούνται να πάρουν δύσκολες αποφάσεις
Ο Γητευτής (The Witcher) του Andrzej Sapkowski είναι από τις εμπορικότερες σειρές φαντασίας της τελευταίας εικοσαετίας. Η Πολωνική σειρά βιβλίων φαντασίας έχει πουλήσει πάνω από 15 εκατομμύρια βιβλία παγκοσμίως και θεωρείται το κορυφαίο έργο του φανταστικού της ανατολικοευρωπαικής λογοτεχνίας.
Witcher: Το Αίμα των Ξωτικών, του Andrzej Sapkowski (εκδόσεις Seλini)
Η πολυαναμενόμενη συνέχεια των περιπετειών του Witcher μόλις κυκλοφόρησε. Ο τρίτος τόμος της επικής περιπέτειας του Sapkowski βγήκε λίγες μόλις ημέρες πριν τη νέα σειρά του Netflix και ίσως γι’ αυτό να θεωρείται ως το καλύτερο δώρο που μπορείς να κάνεις στον/στην nerd φίλο/φίλη σου για τα Χριστούγεννα.
Για περισσότερο από έναν αιώνα, άνθρωποι, νάνοι, γνώμοι και ξωτικά ζούσαν μαζί σχετικά ειρηνικά. ‘Ομως οι καιροί έχουν αλλάξει, η εύθραστη ειρήνη έχει πλέον τελειώσει και οι φυλές μάχονται μεταξύ τους για άλλη μια φορά. Το μόνο καλό ξωτικό είναι το νεκρό ξωτικό. Ο Γκέραλντ της Ρίβια, ο πανούργος κυνηγός τεράτων (ο Γητεύτης), αναμένει τη γέννηση ενός παιδιού που σύμφωνα με την προφητεία, θα έχει τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο, προς το καλό η και προς το κακό. Καθώς η απειλή του πολέμου πλανιέται πάνω από τη γη, σκοτεινές δυνάμεις κυνηγάνει το παιδί εξαιτίας των ασυνήθιστων δυνάμεων που κατέχει. Ο Γκέραλντ αναλαμβάνει το καθήκον να το προστατέψει…. και για τον Γητευτή η ήττα δεν αποτελεί επιλογή.
Έλρικ: 1. Ο Ρουμπινένιος Θρόνος, του Michael Moorcock (εκδόσεις Αίολος)
Είναι πολύ δύσκολο να μιλήσει κανείς επαρκώς για το πόσο επηρέασε τη σύγχρονη λογοτεχνία (φανταστικού αλλά και γενικά) το πολύπλευρο έργο του Michael Moorcock.
Αλμπίνος, σωματικά αδύναμος, μα φιλόσοφος και μάγος, ο Έλρικ αποτέλεσε τον αντίποδα και την απάντηση στη σωματική ρώμη του Κόναν. Όχι όμως στην εικόνα μόνο. Ο Κόναν ξεκίνησε ως κλέφτης και έγινε βασιλιάς. Από την άλλη ο καταραμένος Μελνιμπόνιος ξεκίνησε ως αυτοκράτορας, γόνος εκφυλισμένων ιμπεριαλιστών, που έβλεπε γύρω από την άρρωστη και ηθικά απονεκρωμένη, ηδονική κοινωνία του έναν κόσμο να αλλάζει. Το έπος του Έλρικ ήταν η ευρωπαϊκή, βρετανική απάντηση σε έναν αμερικανικό ατομικισμό που γεννήθηκε στην κρίση του 1930, ανδρώθηκε μέσα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και άνθησε στην ψυχροπολεμική δεκαετία του 1950, εύρωστη και εστιασμένη στην ανάπτυξη των λίγων.
Το Νησί των Δράκων αναπνέει, οι κάτοικοι του σκοτώνουν για απόλαυση, βασανίζουν για ηδονή, συνθέτουν μελωδίες από ουρλιαχτά και είδη επιθανάτιων ρόγχων. Παθιάζονται και σκοτώνουν τόσο φυσικά όσο μιλάνε. Το διασκευασμένο σενάριο από τον Julien Blondel αλλά, πολύ περισσότερο, το (υπερενισχυμένο) σχέδιο από τρεις (!) σχεδιαστές (τους Didier Poli, Robin Recht και Zan Bastit) μας δίνει ένα πολύ βαρύ, υπερπλουραλιστικό, μεταλλικό και πρωτόγονο αποτέλεσμα, στο οποίο ένας πολιτισμός που πνέει τα λοίσθια βαυκαλίζεται συνεχώς με το περασμένο του μεγαλείο και δύναμη.
O Bάρδος, του Νίκου Παπαμιχαήλ (Εκδόσεις Webcomics)
O Bάρδος,σε σενάριο και σχέδιο του Νίκου Παπαμιχαήλ (Der Engel, Ο Εκλεκτός των Νερών, Ρεμπετοκρατία, Θανάσης Βάγιας, Η Φυγή,) μπορεί να αναφέρεται στον μακρινό 19ο αιώνα, και μάλιστα στην Ιρλανδία, όμως το στυλ και οι θεματικές του χτυπούν γνωστές χορδές στην καρδιά κάθε λάτρη του φανταστικού.
Ταυτόχρονα όμως ο Παπαμιχαήλ δεν καταφεύγει σε εύκολα κλισέ ή σε τετριμμένα μοτίβα. Αντίθετα, παίρνει έναν δρόμο δύσκολο και μια οπτική πολύ κοντά στη λαογραφία και διανθίζει το έργο του με διακριτικές αλλά βαθιές παρατηρήσεις.
Όλα αυτά με προσοχή και ενδιαφέρον για τους χαρακτήρες του, οι οποίοι φαντάζουν ανθρώπινοι, προσιτοί και εύθυμοι ακόμα και αν είναι νεραϊδοπαρμένοι. Ή ίσως ακριβώς για αυτό! Ο δημιουργός καταφέρνει και κάνει τον αναγνώστη να νοιαστεί πραγματικά για αυτούς και έτσι, όταν τελικά φτάνει στην τελευταία σελίδα, νιώθει ότι έχει κάνει νέους φίλους.
Η Πτώση του Αρθούρου, του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν (εκδόσεις Αίολος)
Το μεγάλο επικό ποίημα του πατέρα του Φανταστικού Tζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν αξίζει να βρίσκεται στα χέρια σας για πολλούς λόγους, παρ’ όλο που φέρει τον χαρακτηρισμό του «ημιτελούς».
Πρώτος και προφανέστερος λόγος: Τόλκιν! Είναι τουλάχιστον αξιέπαινη η προσήλωση του γιου του μεγάλου δημιουργού, του Κρίστοφερ, στην αποκατάσταση του αρχείου του πατέρα του. Έτσι το επικό, ημιτελές αλλά ευμεγέθες ποίημα αφηγείται την τελευταία εκστρατεία του θρυλικού βασιλιά Αρθούρου, κατά την οποία, ενώ βρίσκεται στα περίχωρα του δάσους του Μίρκγουντ, αναγκάζεται να επιστρέψει πίσω στη Βρετανία όταν μαθαίνει για την προδοσία του γιου του, του Μόρντρεντ.
Το έργο συνοδεύεται από τρία κείμενα του ίδιου του Κρίστοφερ αλλά και σημειώσεις του μεταφραστή, προκειμένου ο αναγνώστης να κατανοήσει όλη τη μετεξέλιξη και τη μαγεία του μύθου στο μυαλό του καλλιτέχνη που αργότερα μας έδωσε την κοσμογονία του Σιλμαρίλιον και τη θρυλική τριλογία του Άρχοντα του Δαχτυλιδιών.
Ταυτόχρονα όμως, και το ίδιο το ποίημα είναι κάτι παραπάνω από ένα υλικό για έρευνα. Δεν χρησιμεύει απλά ως μία ακόμα πτυχή της τολκινικής δημιουργίας, αλλά αποτελεί ένα πανέμορφο έργο που διαβάζεται για την ίδια την απόλαυση της ανάγνωσης. Ο Θωμάς Μαστακούρης (μετάφραση) καταφέρνει να κάνει τον βάρδο Τόλκιν να τραγουδήσει σε ιαμβικό 15σύλλαβο μια ιστορία γεμάτη δύναμη, πάθος, και ζωντανές εικόνες.
Επιστημονική Φαντασία
Saga, του Brian K. Vaughan (εκδόσεις Οξύ)
Αν σας έχει κυριεύσει το hype του νέου Star Wars τότε αυτό είναι το ιδανικό comic για εσάς. Πρόκειται για ένα από τα διασημότερα και πιο πολυβραβευμένα comics της τελευταίας δεκαετίας. Συνολικά έχει στη συλλογή του 12 βραβεία Eisner και 17 βραβεία Ηarvey κι αυτό από μόνο του λέει πολλά!
Το Saga με το ταυτόχρονα προσγειωμένο και διαστημικό του σενάριο, τα ζεστά, ρευστά χρώματα αλλά και τις ξεκάθαρες γραμμές του, χρησιμοποιεί σαν όχημα μια οικογένεια (προσφύγων ουσιαστικά) που με όπλα τις τύψεις και τον λόγο, μας ξεναγεί σε έναν γαλαξία που θυμίζει πολύ τη μικρή μπλε σφαίρα μας. Οι σούπερνόβες του ιμπεριαλισμού, μια μόνιμη σύγκρουση μεταξύ Κέντρου (Στεριάς) και Περιφέρειας (Στεφάνη) αντηχούν παντού γύρω μας και οι εκρήξεις τους δημιουργούν αθώους νεκρούς, ένοχους ζωντανούς-νεκρούς, ραγισμένες (ρομποτικές) συνειδήσεις, παιδιά σκλάβους και καταπιεσμένους. O Vaughan στήνει πολύ έξυπνα ένα αντιπολεμικό σενάριο και την ίδια στιγμή αφήνει ανοιχτό για τον ίδιο τον αναγνώστη το ερώτημα των ίσων αποστάσεων απέναντι στις δύο αντιμαχόμενες πλευρές.
Πρόκειται για ένα διαμάντι της παγκόσμιας κληρονομιάς των comics και της επιστημονικής φαντασίας που έχει τη δύναμη να μας ταξιδέψει από το δυστοπικό τοπίο της σύγχρονης πραγματικότητας σε άλλους γαλαξίες πιο ενδιαφέροντες και γεμάτους περιπέτεια και δράση.
Οι Πρώτοι Άνθρωποι στο Φεγγάρι, του H. G. Wells (Εκδόσεις Αίολος)
Ένας από τους πατέρες της επιστημονικής φαντασίας, τόσο τυπικά όσο και πνευματικά, ο H. G. Wells, συγγραφέας του κλασσικού «Η Μηχανή Του Χρόνου» «επιστρέφει» στα ελληνικά με ένα άλλο σημαντικό έργο, το «Οι Πρώτοι άνθρωποι στο Φεγγάρι». Πλέον βέβαια δε χρειαζόμαστε να διαβάσουμε τον H. G. Wells για να πιστέψουμε πως οι άνθρωποι μπορούν να πάνε στο φεγγάρι. Αντίθετα, ακόμα και πιο τρελές του προβλέψεις φαντάζουν ήδη ξεπερασμένες. Όμως αυτό δε σημαίνει πως ένα τέτοιο έργο έχει μόνο ιστορική σημασία. Αντίθετα, διαβάζοντας τον H. G. Wells μπορεί κανείς να περιηγηθεί στο παρελθόν του μακρινού μας μέλλοντος, να δει πως οι άνθρωποι φαντάζονταν ένα τέτοιο ταξίδι και, κυρίως, να «διαβάσει» μεταξύ των γραμμών για το τι σήμαινε για αυτούς.
Ο H. G. Wells, όπως μόνο ένας μεγάλος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας μπορεί, γράφει για την εποχή του, αλλά μέσα στο όνειρο του μέλλοντος του, βρίσκει κανείς, ακόμα και σήμερα, κρίσεις για το δικό μας παρόν.
Υπομονή, του Dan Clowes (εκδόσεις Οξύ)
Ο Dan Clowes, στον χώρο των κόμικς, δεν μπορεί να θεωρηθεί τίποτα λιγότερο από ένας θρύλος. Έργα όπως το Ghost World και το Dave Boring κατέχουν επάξια τον τίτλο έργων που σημάδεψαν την εποχή του.
Το νέο έργο του, η «Υπομονή», είναι, σε δύο χρόνους, η ιστορία ενός άντρα που προσπαθεί να αποτρέψει το φόνο της συζύγου του. Στην υπόθεση έχει ενεργό ρόλο και η ίδια η σύζυγος ή έστω ο παρελθοντικός εαυτός της. Το κόμικ φέρει τα χαρακτηριστικά των παλαιότερων έργων, ωστόσο δεν εγκλωβίζεται σε αυτά. Ο Clowes, στα 57 του πλέον, καταφέρνει να υπερβεί την εποχή που τον καθόρισε, ακόμα και αν κουβαλάει ακόμα τα σημάδια της. Έτσι ο κυνισμός αφήνεται πίσω για ένα μανιασμένο ταξίδι με και προς το συναίσθημα, αλλά χωρίς ροζ γυαλιά.
Ο Clowes μπορεί να χρησιμοποιεί την επιστημονική φαντασία σαν όχημα, αλλά στην πραγματικότητα δεν περιορίζεται σε αυτή. Για αυτό και το φορμάτ του κόμικ μεταχειρίζεται τόσα στοιχεία από άλλα -συγγενή ή συναφή είδη- όπως την αίσθηση εγκλεισμού και αναπόφευκτου του noir ή ακόμα και την αστική δυστοπία του cyberpunk.
Η Υπομονή είναι μια ιστορία αγάπης που πονάει ή -για να είμαστε πιο σαφείς- είναι ένα γνωσιολογικό ταξίδι πέρα από τον χρόνο, την φαντασία και τον εαυτό, που καταλήγει στην αποδοχή, η οποία εδώ είναι (και) αγάπη. Αυτή είναι η βάση και ο τελικός στόχος της ιστορίας.
Ιστορίες απ’ τη σύγχρονη
Αμερική
Η γενναιοδωρία της Γοργόνας, του Denis Johnson (εκδόσεις Αντίποδες)
Μια συλλογή διηγημάτων που μας συστήνει ένα διαφορετικό πρόσωπο της σύγχρονης Αμερικής. Σε αντίθεση με τις πλαστές υποσχέσεις του American dream ο Denis Johnson διηγείται τις ιστορίες ανθρώπων αποδυναμωμένων και αποπροσανατολισμένων, όπως είναι ο αλκοολικός Μαρκ της «Αστροφεγγιάς στο Αϊντάχο» που προσπαθεί να γλιτώσει απ’ την εξάρτηση και να ζήσει μια πιο ανθρώπινη ζωή. Παρόμοιες δραματικές καταστάσεις βιώνουν και οι πρωταγωνιστές των υπόλοιπων διηγημάτων. Για τους πρωταγωνιστές του ο Johnson επιλέγει το ρεαλισμό -ακόμα κι όταν αφήνει παραθυράκια αισιοδοξίας- κι όχι την ανακάλυψη ενός από μηχανής θεού (τον οποίο εξάλλου δεν είχε βρει ούτε ο ίδιος σε μια περίοδο της ζωής του που είχε υπάρξει εξαρτημένος από τα ναρκωτικά).
Τα διηγήματα του Johnson περιέχουν ιστορίες σκληρές αλλά και συνάμα -ίσως και εξ’ αυτού- πολύ ανθρώπινες, ζωές προσώπων που γνωρίζοντάς τους σφίγγεται το στομάχι σου. Όμως είναι ιστορίες από την -σκοτεινή μεν αληθινή δε- σύγχρονη Αμερική.
Δεν είναι τυχαίο εξάλλου που ο Φίλιπ Ροθ μιλώντας για τον Johnson είχε πει ότι «μας αποκάλυψε τα πιο σκοτεινά, τα πιο άγρια βάθη της αμερικάνικης ζωής όπως ο Μαρκ Τουέιν στον Χωκλμπέρι Φιν και ο Φώκνερ στα μυθιστορήματά του. Δεν υπήρχε όμοιός του».
Αρπακτικό, του Gill Scott – Heron (εκδόσεις Βακχικόν)
«Μπορείς να στραφείς στον Allen Ginsberg, τους Beat ποιητές, και στον Bob Dylan, αλλά ο Gil Scott-Heron είναι η εκδήλωση του μοντέρνου κόσμου». Με αυτά τα λόγια αποχαιρέτησε ο Chuck D. των Public Enemy το 2011 μετά την είδηση του θανάτου του, τον Gil Scott-Heron (1949-2011) μία από τις μεγαλύτερες μουσικές προσωπικότητες του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα.
Πριν αφοσιωθεί ως επί το πλείστον στη μουσική, ο Gil Scott-Heron τίμησε τη λογοτεχνία με έξι συνολικά βιβλία ποίησης και πεζογραφίας. Πρώτο του πόνημα ήταν το 1971, σε ηλικία 21 ετών, το Αρπακτικό το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν σε μετάφραση του Βασίλη Κοντόπουλου.
Το Αρπακτικό λαμβάνει χώρα στα τέλη της ταραγμένης δεκαετίας του ’60, στην περιοχή Τσέλσι του Μανχάταν, με έντονο στοιχείο μαύρων και Πορτορικανικών κοινοτήτων. Έχοντας ως βάση τη δολοφονία του Τζον Λι, ενός δεκαοχτάχρονου εμπόρου ναρκωτικών, πλάθεται ένα μυθιστόρημα γύρω από τη ζωή στα γκέτο, τα ναρκωτικά και το Μαύρο Κίνημα. Σε κάθε κεφάλαιο υπάρχει άλλος αφηγητής, όλοι εκ των οποίων είναι παιδιά, μαθητές και φοιτητές που ζουν στην συγκεκριμένη περιοχή και πλάθονται στους δρόμους της.
Noir – Αστυνομικά
Αυτή η χώρα που τη δολοφονούν, του Gilles Vincent (εκδόσεις Angelus Novus)
Η ιστορία λαμβάνει χώρα το φθινόπωρο του 2015 -και λίγο πριν τις επιθέσεις του Νοεμβρίου της ίδια χρόνιας στη Γαλλία-, ταυτόχρονα σε δύο διαφορετικά μέρη της χώρας, με δύο υποθέσεις που βαίνουν παράλληλα και δεν φαίνεται να έχουν κάποια σχέση μεταξύ τους. Η αρχή γίνεται στο νότο, και πιο συγκεκριμένα στη Μασσαλία, όπου βρίσκεται το πτώμα του Γαλλο-Σύρου Ταρέκ Μπασρανί, ο οποίος ήταν διευθυντής της προεκλογικής εκστρατείας μιας νεαρής πολιτικού του Γαλλικού Εθνικού Κόμματος ονόματι Μανόν Πεάν. Η συσχέτιση με το υπαρκτό Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας είναι εμφανής, ειδικά από τη στιγμή που η Μανόν Πεάν έχει μια θεία επίσης στο συγκεκριμένο κόμμα στον γαλλικό βορρά. Την υπόθεση αναλαμβάνει η αλγερινής καταγωγής αστυνόμος Αϊσά Σαντιά με την ομάδα της προσπαθώντας να διαλευκάνει την μαφιόζικη δολοφονία ενός τόσο σημαντικού προσώπου.
Την ίδια περίοδο στον βορρά και το Πα-ντε-Καλαί, βρίσκονται μέσα στο δάσος τα πτώματα δύο νεαρών κοριτσιών από την Ερυθραία, τα οποία είχαν εμφανώς κακοποιηθεί και βιαστεί. Την υπόθεση αυτή θα αναλάβει η υπαστυνόμος Καρόλ Βερμέρ, η οποία έχει πολύ κακές σχέσης με το υπόλοιπο αστυνομικό σώμα στο οποίο υπηρετεί και κουβαλάει χρόνια ψυχολογικά τραύματα ακροβατώντας με την κατάθλιψη.
Ο Ζιλ Βενσάν αναδεικνύει μέσα απ’ την ιστορία του κοινωνικά θέματα όπως ο ρατσισμός κατά των μεταναστών και των προσφύγων, η άνοδος της ακροδεξιάς, οι μαφίες και τα ναρκωτικά.
Bad choices, των Τάσου Θεοφίλου και Crispy Shift (εκδόσεις Red n’ Noir)
Το συγγραφικό έργο του Τάσου Θεοφίλου είναι πλούσιο και συνεχώς αυξάνεται. Έπειτα από νουβέλες, διηγήματα και comics όπως τα Αντίο Batman (εκδόσεις Red n’ Noir, 2018), Οθέλος (εκδόσεις ΚΨΜ, 2017), αλλά και το διαδικτυακό Οι περιπέτειες του Μαν και του Στελάν (rednnoir.gr), τον Σεπτέμβριο του 2019 κυκλοφόρησε το Bad Choices και πάλι από τις εκδόσεις Red n’ Noir σε σχέδιο της Chrispy Shift.
Η ιστορία ξεκινάει σε ένα διαμέρισμα στο κέντρο του αστικού ιστού, όπου ο πρωταγωνιστής προετοιμάζεται για την απαλλοτρίωση μιας τράπεζας με έναν φίλο του. Οι δύο συνεργοί έχουν τα μάτια τους ανοιχτά φοβούμενοι μη τυχόν κάτι στραβώσει, με την κουβέντα τους να καυτηριάζει την κενότητα ενός συγκεκριμένου επαγγέλματος επιβολής τάξης. Όπως είναι αναμενόμενο όμως, κάτι θα πάει στραβά.
Μέσα από το κείμενο σχολιάζεται -πολλές φορές με σαρκαστικό τρόπο- η ανάγκη έλευσης στην καβαφική Ιθάκη ως ενός είδους εξιλέωση. Ταυτόχρονα παρούσα είναι και η αίσθηση καθήκοντος ως προς την απόδοση δικαιοσύνης έστω και αν αυτή δεν είναι η τυπική αστική δικαιοσύνη.
Η αύρα του κειμένου, όπως και στα περισσότερα μυθοπλαστικά έργα του Τάσου Θεοφίλου, τείνει πολύ στην pulp και τη noir αισθητική, κάτι που ενισχύεται σημαντικά από το πολύ ταιριαστό σχέδιο της Chrispy Shift συνθέτοντας ένα έργο όπου κείμενο και εικόνα δένουν απόλυτα.
Το Πρωί Θα Έχω Φύγει, του Αndrian McKinty (Eκδόσεις Οξύ)
Η τρίτη (και μέχρι στιγμής καλύτερη) υπόθεση του Σον Ντάφι αποτελεί ένα καταιγιστικό αστυνομικό μυθιστόρημα που ενώ διαβάζεται (και βιώνεται) ως ένα ανθρωποκυνηγητό που έσμιξε ανεξίτηλα με ένα μυστήριο δωματίου.
Η κοφτερή γλώσσα, το σαρδόνιο χαμόγελο και το κυνικό χιούμορ του Σον Ντάφι επιστρέφουν δριμύτερα, πιο ακονισμένα και την ίδια στιγμή πιο… απελπισμένα από ποτέ, καθώς τώρα θα πρέπει να λύσει ένα άλυτο αίνιγμα όσο τρέχει προς τον ένοχο αλλά και από το δικό του παρελθόν.
Ο McKinty περιγράφει με κομμένη την ανάσα, όμως πάντα αφήνει τον αναγνώστη να γνωρίσει τους χαρακτήρες, τις συνθήκες και, κυρίως, τον χώρο των Ιρλανδικών Ταραχών, τη μάχη του IRA και τον βαθύτερο πόνο της Ιρλανδίας. Και, με το απίστευτο φινάλε, που «καταδικάζει» ακόμα και τους πιο δύσπιστους να αποδεχθούν τον Adrian McKinty ως έναν από τους κορυφαίους συγγραφείς στο σύγχρονο είδος της αστυνομικής λογοτεχνίας, ακόμα και σε αυτή την περίοδο που το είδος περνά μια νέα χρυσή εποχή.
To Μεγάλο Σχέδιο, του Βόλφγκανγκ Σορλάου (Εκδόσεις Angelus Novus)
To νέο βιβλίο του Βόλφγκανγκ Σορλάου, το ένατο της σειράς με τον ντετέκτιβ Γκέοργκ Ντένγκλερ, δεν είναι μία ακόμα δύσκολη, εγκεφαλική, σκυθρωπά γραμμένη αστυνομική ιστορία όπως μας είχε συνηθίσει. Αντίθετα, μπλέκει το παρελθόν και το παρόν και από την αστυνομική έρευνα μεταβαίνει στις πρόσφατες, μνημονιακές, πολιτικές εξελίξεις που καθόρισαν τη σχέση της Γερμανίας με την Ελλάδα. Από τις σφαγές των ναζιστικών στρατευμάτων στο Δίστομο και από εκεί στην τρόικα και τις συζητήσεις πίσω από κλειστές πόρτες για «τη σωτηρία» της χώρας με τα πάντα πρόθυμα κυβερνητικά στελέχη, ανεξαρτήτως χρώματος ή προηγούμενης συνάφειας.
Ο Γκέοργκ Ντένγκλερ, ο πρώην αστυνομικός που προτίμησε να βγάζει το ψωμί του ως ιδιωτικός ντετέκτιβ, αναλαμβάνει μια υπόθεση που θα τον οδηγήσει από τη Στουτγκάρδη στο Βερολίνο, στην Αθήνα… και στην καρδιά της ελληνικής κρίσης! Γιατί η απαγωγή της νεαρής Άννας Χάρτμαν, της νεαρής και φιλόδοξης οικονομολόγου, αποδεικνύεται συνδεδεμένη με τις κινήσεις της τρόικας και τη «διάσωση» της Ελλάδας.
Ο συγγραφέας, με μια γλώσσα κοφτερή και έχοντας πλήρη συναίσθηση του βάρους της ιστορίας που σκιαγραφεί, καταδύεται στο παρελθόν για να αποκαλύψει μια σειρά εγκλημάτων που, ακόμα και στο σάπιο αστικό νομικό πλαίσιο, κάνουν τους ανθρώπους να φρίττουν.
Σιμπούμι, του Trevanian (εκδόσεις Πόλις)
Ο Trevanian υπήρξε μια ιδιαίτερη συγγραφική προσωπικότητα, κρατώντας κρυφή την πραγματική του ταυτότητα για πολλά χρόνια, δημιουργώντας έτσι έναν μύθο γύρω από το όνομά του.
Τι είναι το Σιμπούμι; Δεν υπάρχει ακριβής ορισμός, αν και κατά λέξη στα ιαπωνικά σημαίνει ανεπιτήδευτη τελειότητα. Ο ορισμός που δίνει η Wikipedia είναι: Shibumi (渋 み) είναι ιαπωνικό ουσιαστικό που αναφέρεται σε μια ιδιαίτερη αισθητική απλής, λεπτή και διακριτικής ομορφιάς. Όπως και άλλοι ιαπωνικοί αισθητικοί όροι, όπως iki και wabi-sabi, το shibumi μπορεί να εφαρμοστεί σε μια ευρεία ποικιλία θεμάτων, όχι μόνο την τέχνη ή τη μόδα. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό είναι ένας αρκετά γενικός όρος που στο έργο του Trevanian χρησιμοποιείται περισσότερο ως φιλοσοφικός όρος και ως τρόπος ζωής.
Ο Trevanian με το Σιμπούμι συνθέτει ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα, χρησιμοποιώντας μια φαινομενικά απλή υπόθεση ώστε να δημιουργήσει ένα βαθιά φιλοσοφικό πρωτίστως αλλά και ιστορικό δευτερευόντως έργο. Οι πνευματικές αναζητήσεις έχουν την μερίδα του λέοντος συγκριτικά με τη δράση, χωρίς ωστόσο να χάνεται ο χαρακτήρας του βιβλίου. Το Σιμπούμι είναι ένα μυθιστόρημα το οποίο έχοντας έντονα ψήγματα κατασκοπευτικής και αστυνομικής λογοτεχνίας παραμένει βαθιά noir στην αισθητική του, ξεπερνώντας όμως τα στενά όρια (αν θεωρήσουμε ότι μπορεί να υπάρχουν τέτοια) των εν λόγω ειδών λογοτεχνίας.
Τρόμου
Η Μήτρα της Βίας, του Clive Barker (Eκδόσεις Οξύ)
Τις παραμονές της πρώτης και της δεύτερης χιλιετίας μετά Χριστόν, δύο γυναίκες κατακρεουργούνται στο ίδιο σημείο της όχθης ενός ποταμού που κινείται προς το μέλλον, αλλά και προς το παρελθόν.
Οι φόνοι τους είναι ανεξήγητοι, χωρίς προφανή κίνητρα, χωρίς γνωστούς δράστες.
Με στόχο την εκδίκηση, οι σύζυγοί τους θα αναζητήσουν τους δολοφόνους και θα τους βρουν – αλλά τίποτα πια δεν θα είναι ίδιο στη ζωή τους. Κι όταν οι ιστορίες αυτών των δύο εγκλημάτων συναντηθούν στη ροή του χρόνου, η βίαιη φύση του ανθρώπου θα αναδυθεί ως μια ακατανίκητη, αρχέγονη δύναμη.
Ακυκλοφόρητη μέχρι σήμερα στην Ελλάδα, Η μήτρα της βίας είναι μια εκπληκτική νουβέλα από την ασύγκριτη πένα του Clive Barker, ενός από τους σπουδαιότερους συγγραφείς της λογοτεχνίας του Φανταστικού. Γεμάτη από αξέχαστες εικόνες, συνδυάζει τον τρόμο, το μεταφυσικό μυστήριο και τον στοχασμό πάνω στον χρόνο, την ενοχή και τις βαθιές ρίζες της βίας στην ψυχή του ανθρώπου.
Μυστήρια πράματα, του Θανάση Πετρόπουλου (εκδόσεις Jemma Press)
Το comic του Θανάση Πετρόπουλου θυμίζει αυτές τις ιστορίες, οι οποίες είναι η ζωντανή απόδειξη του φολκλορ και του βουκολικού τρόμου που χαρακτηρίζει την ελληνική ύπαιθρο μέχρι και σήμερα. Πολύ περισσότερο, αφιερωμένο στη μνήμη του Νικόλαου Γ. Πολίτη, τα «Μυστήρια πράγματα» παρουσιάζουν με ιδιαίτερη γλαφυρότητα και χιούμορ κάποιες από τις δοξασίες και τα πλάσματα που στοίχειωναν την ελληνική επαρχία το 19ο αιώνα, μέσα από μια πολύχρωμη και ιδιαίτερη εικονογράφηση, αλλά και τις περιπέτειες των δύο πρωταγωνιστών -ερευνητών του μεταφυσικού, που θυμίζουν κάτι από X -Files, Supernatural, και φυσικά το κόνσεπτ των αδελφών Γκριμ.
Πράγματι, τα «Μυστήρια πράματα» δεν περιλαμβάνουν ιστορίες για μικρά παιδιά, αλλά αυτές που διηγούνται οι άνθρωποι γύρω από τη φωτιά -ή έστω λίγο πριν τη Θεσσαλονίκη – και κάνουν το αίμα τους να παγώνει. Σκοτεινές και απόκοσμες, gore και φρικτές, ένα κράμα της ορθόδοξης πίστης και του παγανιστικού παρελθόντος αποτελούν το τέλειο καμβά πάνω στον οποίο η pop αισθητική μπορεί να κάνει…παπάδες!
Σύγχρονη Ελληνική πεζογραφία:
Σπίτι παιδιού, του Κυριάκου Συφίλτζογλου (εκδόσεις Αντίποδες)
Τα Σπίτια του Παιδιού ήταν ένα δίκτυο ιδρυμάτων που συστήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1950 σε χωριά της βόρειας Ελλάδας από τη Βασιλική Πρόνοια, υπό την εποπτεία του παλατιού. Τα Σπίτια του Παιδιού λειτουργούσαν ως νηπιαγωγεία αλλά είχαν επίσης προγράμματα με στόχο τον αλφαβητισμό των κατοίκων των χωριών και τη διάδοση γνώσεων υγιεινής, γεωργίας και κτηνοτροφίας.
Στο νέο βιβλίο του Κυριάκου Συφίλτζογλου ένα Σπίτι Παιδιού στην Πλατανιά Δράμας είναι ο κεντρικός τόπος γύρω απ’ τον οποίο βλέπουμε να εκτυλίσσεται η ιστορία του αφηγητή, ενός παιδιού που μεγαλώνοντας στην ελληνική επαρχία της δεκαετίας του 1950 μας μεταφέρει το κλίμα της εποχής όπως το έβλεπε μέσα απ’ τα δικά του αθώα παιδικά μάτια. Εκεί αντικρίζει τη ζωή και το θάνατο, όπως συμβαίνει στις επισκέψεις του στο νεκροταφείο, είτε για να περιποιηθεί τον οικογενειακό τάφο είτε ως παπαδοπαίδι που κρατάει το εξαπτέρυγο. Ο αφηγητής προσπαθεί να ξετυλίξει μέσα από τα μισόλογα των συγγενών και ξένων τις ατομικές ιστορίες καθενός, αλλά και το περίπλοκο κουβάρι που είναι οι συλλογικές ρίζες.
Μέσα από το γυαλί, της Ευθυμίας Δεσποτάκη (εκδόσεις Mamaya)
Σύμφωνα με τις παραδόσεις πολλών λαών τα ξωτικά είναι πλάσματα που κατάγονται από τη γενιά της Εύας και χορεύουν κυκλικά αφήνοντας στα συγκεκριμένα σημεία λίγη από τη μαγεία τους. Εάν κάποιος αδαής τύχει να περάσει από εκεί , ο θρύλος λέει πως είτε θα οδηγηθεί σε παντοτινή αιχμαλωσία στον κόσμο των ξωτικών, είτε θα χάσει τα λογικά του. Σε μια τέτοια αιχμαλωσία θα καταλήξετε κι εσείς διαβάζοντας τις αφηγήσεις της Ευθυμίας Δεσποτάκη, ιστορίες φτιαγμένες από νεραϊδόσκονη, άγρια γοητεία, μαγική έκσταση και γυναικείο βίωμα.
Η Ευθυμία Δεσποτάκη έρχεται σε μια διαρκή συνομιλία με τη γυναικεία βιωματικότητα και σωματικότητα, όπως αυτή εκδηλώνεται μέσα από τον έρωτα, τη μητρότητα, τη γυναικεία σεξουαλικότητα, ενώ δεν φοβάται να αγγίξει και ζητήματα έμφυλης βίας, όπως είναι ο βιασμός και η γυναικεία κακοποίηση
Η γυναίκα του πρωινού τρένου, του Δημήτρη Γράψα (εκδόσεις Καστανιώτης)
Ο Δημήτρης Γράψας μας συστήθηκε με το πρώτο μυθιστόρημα του, τη «Λευκή Κουρτίνα», με την οποία έλαβε πολλές διακρίσεις, ανάμεσα στις οποίες ήταν και η υποψηφιότητά του για το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου πεζογράφου το 2016. Και όλα αυτά ήταν απόλυτα δίκαια γιατί η Λευκή Κουρτίνα ήταν ένα εξαιρετικό ντεμπούτο ενός συγγραφέα με διεισδυτική πολιτική ματιά, αλλά και ολοφάνερο λογοτεχνικό ταλέντο.
H «Γυναίκα του πρωινού τρένου» είναι το δεύτερο έργο του που εκδίδεται ξανά απ’ τις εκδόσεις Καστανιώτη. Αμέσως ξεχώρισε κι αυτό το δεύτερο έργο του, αφού με αυτό ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPL).
Ο πρωταγωνιστής, ο Πέτρος, έχει ερωτευτεί τη γυναίκα που κάθεται απέναντι του στο τρένο κάθε πρωί. Όταν θα βρει το θάρρος να την αναζητήσει, θα βρεθεί μπροστά σε μία μυστηριώδη γυναίκα που θα αρνηθεί ότι τον γνωρίζει. Ο Πέτρος όμως θα επιμείνει και δεν μπορεί να κάνει αλλιώς · ο έρωτας κυριαρχεί ως θεμελιακή αναστάτωση, ως αναζήτηση γνήσιου νοήματος σε ένα κόσμο που πνίγει τα άτομα. Η αναζήτηση και δικαίωση του έρωτα γίνεται ταυτόχρονα προσωπική λύτρωση αλλά και πρόκληση για την ίδια την κοινωνία.
Η Γκρίζα Χώρα, του Θωμά Μαστακούρη (εκδόσεις Seλini)
Μια συλλογή ιστοριών που έχει στόχο όχι μόνο να μας εισάγει στον αρχέγονο κόσμο των Βίκινγκ και των Κελτών, αλλά να μας μυήσει σε ολόκληρη την κοσμοθεωρία τους. Πρόκειται για μια μυθοπλασία, που έχοντας το χαρακτήρα λαϊκού παραμυθιού αντλεί τη θεματική της από τις παραδόσεις, τα ήθη, τα έθιμα και τη μυθολογία των λαών του Βορρά προκειμένου αφενός να προκαλέσει τον θαυμασμό μας κι αφετέρου να επιτελέσει μια περισσότερο παιδαγωγική λειτουργία.
Η μαγεία και η φαντασία, έννοιες καταραμένες και ξεπερασμένες την εποχή του ατμού και της μηχανής γίνονται το όχημα ώστε ο αναγνώστης να δει ολόκληρα σύμπαντα να γεννιούνται και να πεθαίνουν, νέες προοπτικές και αδύνατες πιθανότητες, γεννημένες ουτοπίες μέσα από την άδεια κόγχη του Όντιν. Ο Φρέκι (Αχόρταγος) και ο Γκέρι (Ακόρεστος), οι δύο λύκοι του Θεού τον απομακρύνουν από τα πρότυπα του καταναλωτισμού και της ματαιοδοξίας. Η Χούγκιν (Σκέψη) και η Μούνιν (Μνήμη) τον καλούν να μάθει από το παρελθόν και να προβλέψει το μέλλον μέσα από τους ρούνους της Ιστορίας. Ο Φρέι του προτείνει αγάπη και ειρήνη στον αντίποδα παθιασμένων εκστρατειών μίσους. Η Φρίγγα διδάσκει μητρική αγάπη και ο Θορ ανεμελιά και γενναιότητα, μεγαλοψυχία και επιμονή.
Όλοι αποκτούν ζωή μέσα από τη δυναμική γραφή του Θωμά Μαστακούρη, που άλλοτε σαν μύστης και άλλοτε σαν περιπλανώμενος βάρδος αφηγείται ιστορίες επικού κάλλους που φωτίζουν τις αρετές των ηρώων του μακρινού Βορρά, μας αποκοιμίζουν σαν παραμύθια και μας κρατούν ξύπνιους σαν μανιφέστα. Αυτές είναι οι ιστορίες της Γκρίζας Χώρας, όπου οι θεοί περπατούν ανάμεσα στους θνητούς και οι θνητοί μοιάζουν με θεούς!
Λογοτεχνία και comics
Ο Ζητιάνος, του Κanellos Cob (Eκδόσεις Polaris)
Ο Ζητιάνος του Καρκαβίτσα υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα έργα της νεοελληνικής γραμματείας. Κυριότερος ανάμεσα τους κυνική απόδοση της ανθρώπινης εκμετάλλευσης, στο σημείο της εξαθλίωσης, η οποία τίθεται τόσο άμεσα, βάναυσα σχεδόν, στο προσκήνιο, που ο αναγνώστης δεν μπορεί παρά να νιώσει τρόμο (και δίκαιο θυμό) απέναντι της.
Αυτή την αλλοτρίωση, την εξαθλίωση αμόρφωτων ανθρώπων από έναν άνθρωπο με γνώσεις αλλά παντελή έλλειψη οποιασδήποτε ηθικής (ή και ταξικής) συνείδησης αναλαμβάνει να μεταφέρει ο Κannelos Cob στην πρόσφατη graphic novel μεταφορά του έργου. Τον Kannelos Cob τον έχουμε γνωρίσει απ’ το λατρεμένος μας Αντίο Μπάτμαν (σε σενάριο Τάσου Θεοφίλου) που πήρε το βραβείο του Κοινού στα περσινά ΕΒΚ, αλλά και από δουλειές του στον Μπλέ Κομήτη και αλλού.
Mε χρώματα ζεστά, γήινα και φωτισμένα, πλάθει τις εικόνες και τις περιγραφές του Καρκαβίτσα, δίνοντας τους νέα ζωή. Πιστός στο κείμενο, στο ύφος και στο πνεύμα του Καρκαβίτσα, το σχέδιο του Cob ακολουθεί τον λόγο του Αθηναίου λόγιου τόσο στις νατουραλιστικές σχεδόν περιγραφές της ζωής των κατοίκων του κάμπου, όσο και στις μεταφυσικές χροιές των περιγραφών του ίδιου του ζητιάνου, του τρανού Τζιριτόκωστα.
Ερωτόκριτος, των Γιώργου Γούση, Γιάννη Ράγκου και Δημοσθένη Παπαμάρκου (εκδόσεις Polaris)
Ο Ερωτόκριτος του Βιντσέντζου Κορνάρου δεν χρειάζεται συστάσεις. Το έμμετρο μυθιστόρημα του μεγάλου Κρητικού δημιουργού συνόδευει εδώ και αιώνες την νεοελληνική γραμματεία. Το λαικό, παρότι γραμμένο από ευγενή, έργο βρήκε απήχηση στις πλατιές μάζες των ανθρώπων της εποχής και έγινε τραγούδι που στήριξε τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα σε δύσκολες συνθήκες ενώ τραγουδιέται μέχρι και σήμερα δυνατά σε γεμάτες κέφι και χορό συναυλίες του Χαρούλη.
Σήμερα, 407 χρόνια αργότερα, ο Ερωτόκριτος είναι προφανές ότι ακόμα εμπνέει και αυτό το βλέπουμε στο ομόνωνυμο graphic novel από τις εκδόσεις Polaris. Μάλιστα η συγκεκριμένη comic μεταφορά έχει γίνει ένα απ’ τα δημοφιλέστερα comics των τελευταίων χρόνων, αφού πρόσφατα τύπωσε τη 10η χιλιάδα της (!), που είναι ένα νούμερα που δύσκολα ακούς στο χώρο των ελληνικών comics.
Η εμπορική επιτυχία του Ερωτόκριτου των Γούση, Παπαμάρκου και Ράγκου δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για μια ώριμη και δουλεμένη προσθήκη στον μύθο του Ερωτόκριτου αλλά και μια γνήσια epic στιγμή για τους comic fans, που συνδυάζει όλα τα στοιχεία που αγαπήσαμε στο ιπποτικό έπος του Κορνάρου. Άλλωστε γι’ αυτό είχε σαρώσει και τα βραβεία ΕΒΚ την χρονιά που είχε βγει. Η εμπορική του επιτυχία απλώς επιβεβαίωσε αυτό που ο χώρος των comics είχε διαπιστώσει απ’ την πρώτη στιγμή.
Ο Παίκτης, των Στέφαν Μικέλ και Λάικ Γκοντάρ (Εκδόσεις Polaris)
Το έργο “Ο Παίκτης”, το σχετικά μικρό αυτό μυθιστόρημα του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, δημιουργήθηκε μέσα σε λίγες βδομάδες, προϊόν άγχους λόγω των τεράστιων χρεών του συγγραφέα στην ρουλέτα. Παρότι είναι σίγουρα αριστουργηματικό, παραμένει άσημο σε σύγκριση με τα μεγαθήρια “Οι Αδερφοί Καραμαζώφ”, “Ο Ηλίθιος” και το “Έγκλημα και Τιμωρία”. Ωστόσο είναι σημαντικότατο, τόσο γιατί συμπληρώνει τον διάλογο του Ρώσου λογοτέχνη με την εξουσία και τις καταπατήσεις της (πατρική, θεϊκή, κρατική αντίστοιχα) όσο και επειδή, ορμώμενος από προσωπικά γεγονότα, ο συγγραφέας μας αποκαλύπτει, με τον δικό του, βαθιά ανθρώπινο τρόπο, τις δομικές αδυναμίες της ανθρώπινης κατάστασης στην ακμή του καπιταλισμού.
Πως μεταχειρίζεται λοιπόν αυτό το πολυπλοκο ψηφιδωτό χαρακτήρων, καταστάσεων και σκέψεων ένας έμπειρος σεναριογράφος όπως ο Στέφαν Μικέλ και ένας σχεδιαστής όπως ο Λόικ Γκοντάρ; Η απάντηση είναι: με προσοχή, σεβασμό και αγάπη.
Το σχέδιο του Γκοντάρ, καθαρά ιμπρεσιονιστικού χαρακτήρα, που θυμίζει την χρωματική υφή του Ρέμπραντ, μεταφέρει αυτή την βαθιά τάση ενδοσκόπησης που είχαν τα έργα του μεγάλου Ρώσου δημιουργού, η οποία έδωσε πολλά στοιχεία στην μέθοδο της ψυχανάλυσης. Η πάλη των χρωμάτων, των σκιών και των ίδιων των γραμμών πάνω στους χαρακτήρες δηλώνει την πάλη που βιώνουν.
«Ο Παίκτης» όχι μόνο εκπληρώνει την “αναγνωριστική” αποστολή του για την εισαγωγική γνωριμία ενός νέου κοινού με τον Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, αλλά στέκεται επάξια απέναντι στο πολυδαίδαλο σύμπαν του Ρώσου γίγαντα.
Αντιφασιστικά
Βαλ’ τους Χ – Ο Μαύρος Χάρτης της ρατσιστικής βίας (εκδόσεις Τόπος)
Πρόκειται για μία συλλογική προσπάθεια δεκάδων σκιτσογράφων και άλλων καλλιτεχνών που αποτύπωσαν σε εικόνες και σκίτσα τα πιο σοβαρά περιστατικά ρατσιστικής βίας και επιθέσεων της Χρυσής Αυγής. Στόχος όπως αναφέρεται στην εισαγωγή του τόμου ήταν “να γίνει γνωστή η οργανωμένη ρατσιστική βία που συνδέεται με τη δικογραφία της Χρυσής Αυγής, ώστε το ευρύτερο κοινό να αντιληφθεί το εύρος της εγκληματικής της δράσης – το οποίο μέχρι και σήμερα καλύπτεται από ελάχιστα ΜΜΕ και, κυρίως, με την πολύτιμη του Golden Dawn Watch”.
Είναι μία αξιέπαινη προσπάθεια σκιτσογράφων και αντιφασιστών που συνδυάζουν το άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα με την κοινωνική δράση. Οι συντελεστές του τόμου φωνάζουν το δικό τους “Τσακίστε τους φασίστες” με έναν τόμο που θα πρέπει και να τον πάρουμε όλοι αλλά και να διαδώσουμε την κυκλοφορία του για να διαδώσουμε και το αντιφασιστικό μήνυμα.
Τα έσοδα της έκδοσης θα διατεθούν για την υποστήριξη των δικηγόρων της Πολιτικής Αγωγής της Χρυσής Αυγής η οποία βρίσκεται σε κρίσιμη φάση μετά και από την απαράδεκτη πρόταση της Εισαγγελέως στο Δικαστήριο.
Ένα Γλυκό Ξημέρωμα (Εκδόσεις Jemma Press)
Στη δεκαετία του ’40 επέστρεψαν 14 σκιτσογράφοι -ανάμεσά τους κάποιοι απ’ τους πιο καταξιωμένους της ελληνικής comic σκηνής– σε μία έκθεση με τίτλο «Ένα Γλυκό Ξημέρωμα – Ιστορίες Κόμικς για την Ελλάδα της Κατοχής», η οποία παρουσιάστηκε πρώτη φορά το 2016 στα πλαίσια του -καθιερωμένου πλέον- εορτασμού της Απελευθέρωσης της Αθήνας στα πλαίσια της διοργάνωσης «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη» και πρόσφατα τυπώθηκε σε έναν πολυτελή τόμο από τη Jemma Press. Υπεύθυνοι της έκθεσης ήταν ο Γιάννης Κουκουλάς και ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης.
Ο αναστοχασμός της περιόδου της ναζιστικής κατοχής της Αθήνας λειτουργεί ως μέσο για να μιλήσει η ελληνική κόμικ σκηνή για το σύγχρονο φασισμό και τους εκφραστές του, ενώ και η επιστροφή στους -μικρής ή μεγάλης κλίμακας- αγώνες του λαού στην περίοδο της Αντίστασης μπορεί να λειτουργήσει ως έμπνευση και ενθάρρυνση για τους σύγχρονους αγώνες του εργατικού και λαϊκού κινήματος.
Οι καλλιτέχνες της έκθεσης αντλούν τα θέματα των ιστοριών τους από πολλές και διαφορετικές πηγές. Απ’ τα πιο ενδιαφέροντα σημεία των ιστοριών ήταν η επιλογή κάποιων καλλιτεχνών να μεταφέρουν μέσα από τα έργα τους τις μαρτυρίες που είχαν συλλέξει από τον οικογενειακό ή τον ευρύτερο κοινωνικό τους κύκλο. Αυτές οι προσωπικές μαρτυρίες οι οποίες έγιναν για πρώτη φορά γνωστές στο ευρύ κοινό και στην ιστορική έρευνα μέσα από τις σελίδες ενός κόμικ είναι μία από τις πολυτιμότερες προσφορές αυτής της έκθεσης.
Η νύχτα της σβάστικας, της Katharine Burdekin (εκδόσεις Ars Nocturna)
Το βιβλίο της Burdekin αποτελεί μία πρωτοπόρα -για την εποχή της αλλά και σήμερα- συνάντηση των φεμινιστικών αγώνων και της επιστημονικής φαντασίας. Όπως γράφει η Άννα Μιχοπούλου στον πρόλογο της έκδοσης:
“Όταν η Burdekin το 1936 γράφει τη Νύχτα της Σβάστικας, το γυναικείο κίνημα έχει ήδη διανύσει μισό αιώνα και έχει πετύχει μια -μερική έστω- έξοδο -μερικών έστω- γυναικών στον δημόσιο χώρο. Διεκδικούν πλήρη πολιτικά δικαιώματα, νομική εξίσωση και προστασία των ιδιαίτερων αναγκών τους, προσβλέποντας στη χειραφέτηση.
Απέναντι σε αυτό το ιστορικά καινοφανές κύμα γυναικείας συλλογικής αμφισβήτησης και δράσης, τα αναδυόμενα στην Ευρώπη κατά το α’ μισό του 20ού αιώνα φασιστικά μορφώματα αναλαμβάνουν να οικοδομήσουν κυματοθραύστη. Οι γυναίκες, κατεξοχήν φορείς των παραδόσεων, καλούνται να υπερασπιστούν το πλαίσιο που από αιώνες έχει καθοριστεί γι’ αυτές και έχει περιγραφεί, εν είδει παιγνίου, με λέξεις της Γερμανικής που ξεκινούν από κάπα (Kinder/ παιδιά, Kuche/κουζίνα, Kirche/εκκλησία κ.ο.κ.).
Για γυναίκες πολιτικά οξυδερκείς, όπως η Burdekin, ο φασισμός προωθεί ένα κατ’ εξοχήν και εξόφθαλμα ανδροκρατικό σύστημα – και ενός τέτοιου συστήματος, εφόσον επικρατήσει, καταγίνεται να περιγράψει τη μετεξέλιξη.
Στη δυστοπία της θέτει ως κεντρικό πρωταγωνιστή ένα βιβλίο που μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης, αφού διασώζει σελίδες της ανθρώπινης ιστορικής εμπειρίας. Την αξία του αναγνωρίζουν οι ήρωες, άντρες -αναγκαστικά- που οδηγούνται στην υπέρβαση, έως και την αυτοθυσία, οδηγημένοι από την αγάπη, σε κάποια της μορφή.”
Kολόνα θανάτου, του Giuliano Santoro (εκδόσεις Angelus Novus)
Ο Giuliano Santoro δεν είναι λογοτέχνης. Είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας πολιτικών βιβλίων στα οποία ερευνά ως επί το πλείστον θέματα της επικαιρότητας. Αντίστοιχα και η «Κολόνα του θανάτου» του δεν είναι αμιγώς λογοτεχνικό βιβλίο, αλλά μπορεί να διαβαστεί και σαν τέτοιο. Ο Santoro στο βιβλίο του κινείται στο όρια μεταξύ δοκιμίου και λογοτεχνίας, αφηγούμενος την αληθινή ιστορία της ρατσιστικής δολοφονίας του Σαχζαντ, ενός Πακιστανού μετανάστη που σκοτώθηκε σε μία φτωχή συνοικία της Ρώμης την Τορ Πινιατάρα.
Τη δολοφονία του Σαχζάντ ο συγγραφέας δηλώνει εξ’ αρχής ότι θέλει να την ερευνήσει «αφαιρώντας τους φακούς του Ποινικού Κώδικα». Ο Santoro τοποθετεί τη δολοφονία στα κοινωνικά της συγκείμενα, στον τόπο και στο χρόνο στον οποίο αυτή έλαβε χώρα, επιχειρώντας να ανακαλύψει τις βαθύτερες κοινωνικές εξελίξεις που οδήγησαν τόσο στην ίδια τη δολοφονία του μετανάστη Σαχζάντ όσο και στην -σε μεγάλο βαθμό- ανοχή της ιταλικής κοινωνίας σε ένα τέτοιο τραγικό γεγονός. Έτσι ο Santoro πλέκει ένα υφαντό της σύγχρονης Ιταλίας επιχειρώντας να φωτίσει τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις που οδήγησαν τη χώρα στη ανάδυση της ακροδεξιάς και των ρατσιστικών και φασιστικών ιδεών που ενισχύουν τους ακροδεξιούς του Σαλβινί και καταλήγουν ακόμα και σε δολοφονίες φτωχών μεταναστών.
Φεμινιστικά:
Τσοντοκόμικ (Αυτοέκδοση)
Οι ιστορίες από τις Έλενα Γώγου, Γεωργία Ζάχαρη, Roberta Γιατζόγλου Watkinson, Poinoner, Lussaki, Στέλλα Στεργίου, Darina Miroshnichenko, Σ.Π, Σμαρ και Ραφαέλα Κόνι είναι εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους, με ξεχωριστό στυλ, αφηγηματικότητα και ερωτικό προσανατολισμό. Κοινό όμως στοιχείο και συνδετικός κρίκος, ανεξάρτητα από όλα τα παραπάνω, είναι η αναζήτηση ενός γυναικείου τρόπου κατανάλωσης (και παραγωγής) ερωτισμού. Δίνει στις γυναικείες φαντασιώσεις, είτε συμμετέχουν γυναίκες είτε όχι, την πρωτοκαθεδρία στη διαχείριση της σεξουαλικότητας και κυρίως στην έκφραση τους. Μέσα από τις δικές τους επιθυμίες, αφηγήσεις και χιούμορ (ω ναι) γίνεται μια προσπάθεια να έρθουν στο προσκήνιο άτομα των οποίων το βλέμμα συχνά παραμερίζεται, καταπιέζεται ή κρίνεται πως δεν δικαιούται να υπάρχει καν.
Tαυτόχρονα, ο συλλογικός τρόπος παραγωγής μιας ανθολογίας εκδηλώνει ανοικτά και μια ανάγκη άλλης αντιμετώπισης του είδους, πιο ανοικτής, πιο κοινωνικής. Γιατί η σιωπή και ο ανταγωνισμός σε αυτά τα θέματα είναι συχνά επιζήμιος παντού και επιθυμία που εγκλωβίζεται σε συμβάσεις, τελικά γίνεται τοξική… Έτσι μπορεί οι ιστορίες να μη μιλούν η μία για την άλλη, μιλούν όμως η μία στην άλλη και τελικά αυτό είναι πιο σημαντικό.
Oπότε, όπου τη βρείτε, είναι εύκολα το πιο ερωτικό δώρο για τα Χριστούγεννα που μπορείτε να κάνετε στον/στην σύντροφο ή στον εαυτό σας!
Κόκκινη παρθένα, των Marym και Bryan Talbot (εκδόσεις Angelus Novus)
Η ιστορία ξεκινάει το 1905, όταν η φεμινίστρια Σάρλοτ Πέρκινς φθάνει στο Παρίσι, όπου την υποδέχεται η Μονίκ και μαζί θα παρακολουθήσουν την κηδεία της Λουίζ Μισέλ. Στη συνέχεια, ενώ συζητάνε, η Μονίκ, ανακαλώντας κυρίως τις αφηγήσεις της μητέρας της, που γνώριζε τη Λουίζ Μισέλ, διηγείται μία εντυπωσιακή ιστορία, ξεκινώντας από τους τελευταίους μήνες του 1870.
Η Κόκκινη Παρθένα ακολουθεί την πορεία της πρωταγωνίστριας ξεκινώντας από το Παρίσι, όπου φτάνουν τα νέα της ήττας στον Γαλλο-Πρωσικό πόλεμο. Ακολουθεί η εξέγερση ενάντια στη συνθήκη με τους Πρώσους και την κυβέρνηση των Βερσαλλιών και η εγκαθίδρυση της Κομμούνας, η οποία σημάδεψε όσο λίγα γεγονότα την πολιτική του 19ου αιώνα, εμπνέοντας τους επαναστάτες -μεταξύ αυτών και τον Μαρξ- με το παράδειγμα που έθεσε για ένα διαφορετικό τύπο κοινωνικής οργάνωσης. Η Λουίζ Μισέλ συμμετέχει στις συνελεύσεις, πολεμάει στα οδοφράγματα, γράφει για τη γυναικεία χειραφέτηση, δίνει ομιλίες για την οργάνωση της παραγωγής.
Δημιουργοί του comic είναι η φεμινίστρια συγγραφέας και ακαδημαϊκός Mary Talbot και ο σύζυγός της, Bryant Talbot, δημιουργός κόμικ (μεταξύ των έργων του είναι το Grandville).
Ιστορικά
Tρεις, του Kieron Gillen (Εκδόσεις Jemma Press)
To Tρεις (σε σενάριο του Kieron Gillen, σχέδιο του Ryan Kelly και χρώμα του Jordie Bellaire) αποτελεί στην ουσία του ένα ανεστραμμένο 300. Σε αντίθεση με το γεμάτο τεστοστερόνη έργο του Frank Miller που έγινε -για διάφορους λόγους- σύμβολο της εγχώριας ακροδεξιάς μετά την χολιγουντιανή του μεταφορά, ο Gillen ερευνά τις σκοτεινές πλευρές της αρχαίας ελληνικής ιστορίας: τη σκλαβιά, τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού της ελληνικής επικράτειας και την καταπίεση.
Μέσα από τα μάτια των ειλώτων γνωρίζουμε τις πλευρές της ζωής για τις οποίες αδιαφόρησε η επίσημη ιστορία ή έκανε πως δεν τις έβλεπε. Και, όταν γυρνάει και η τελευταία σελίδα, μπορούμε κάλλιστα να πούμε πως τελικά σήμερα θα νιώθαμε πολύ πιο κοντά με τους ανθρώπινους χαρακτήρες που προσπαθούν να γλυτώσουν από μια αυταρχική κοινωνία, παρά με τους γενναίους πολεμιστές του “This is Sparta”.
Working Dead and…, του Πάνου Ζάχαρη (εκδόσεις Τόπος)
Πρόκειται για μία απ’ τις γνωστότερες και δημοφιλέστερες διαδικτυακές σειρές comics των τελευταίων χρόνων, η οποία μάλιστα έχει βραβευτεί πολλάκις και στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς.
Στη νέα έκδοση «Working Dead and…» περιλαμβάνονται στριπάκια που αφηγούνται τις πιο πρόσφατες δημιουργίες του Ζάχαρη με ιστορίες ταξικής εκμετάλλευσης εμπνευσμένες απ’ το ιστορικό παρελθόν, οι οποίες βέβαια διατηρούν το γνώριμο ύφος της σειράς. Ο Ζάχαρης ανατρέχει στο ιστορικό παρελθόν προκειμένου να αναδείξει με κωμικοτραγικό τρόπο την διαχρονική εκμετάλλευση που υφίστανται οι «από κάτω» στις καταπιεστικές κοινωνίες της ιστορίας της ανθρωπότητας. Προκειμένου να αναδείξει αυτή τη διαχρονικότητα της εκμετάλλευσης των «από κάτω» συχνά τοποθετεί σύγχρονα ερμηνευτικά σχήματα και ατάκες της επικαιρότητας σε τελείως διαφορετικό ιστορικό πλαίσιο, προκειμένου να καταδείξει τη γελοιότητα των αφηγημάτων των κυρίαρχων τάξεων.
Ο Ζάχαρης δεν συμβιβάζεται με τον τρόπο αφήγησης της αστικής ιστοριογραφίας που εστιάζει στους βασιλιάδες και στις μεγάλες προσωπικότητες του παρελθόντος κι αυτό γιατί γνωρίζει ότι την ιστορία την κινούν οι λαοί. Πρόκειται γι’ αυτό που έλεγε ο Μαρξ ότι η ιστορία της ανθρωπότητας είναι η «ιστορία της πάλης των τάξεων».
1800: 3. Άγια μαύρα, του Θανάση Καραμπάλιου (εκδόσεις Jemma Press)
Όπως θα έχει πάρει το μάτι σας το νεοελληνικό κράτος ετοιμάζεται να γιορτάσει τα 200 χρόνια του το 2021 και προετοιμάζονται φιέστες και άλλα γραφικά δρώμενα. Αν σας απωθεί η μπανάλ αισθητική των εθνικιστικών γιορτών, οι εξωραϊσμοί της ελληνικής ιστορίας και τα παραμύθια της σχολικής ιστορίας τότε το 1800 του Καραμπάλιου είναι ένα comic που πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσετε.
Η σειρά 1800 φαίνεται να έρχεται σε σύγκρουση με αυτό τον “κατεστημένο” τρόπο σκέψης και τολμά να δώσει στους ήρωες της Επανάστασης του ’21 όχι μόνο σάρκα και οστά, αλλά και τη γοητεία και το coolness που τους αξίζει, απαλλαγμένους από ακροδεξιές κορόνες και φαντασιώσεις. Πολύ περισσότερο, πρόκειται για το “κερασάκι στη τούρτα” στη δημιουργία εικονογραφήσεων εμπνευσμένων από την λαϊκή παράδοση και τέχνη, αποτελώντας την ιστορική, αλλά και αισθητική συνέχεια άλλων προσπαθειών, όπως είναι ο Ερωτόκριτος των Γ. Γιούση και Δ. Παπαμάρκου και η Πάπισσα Ιωάννα του Λ. Παπαθανάση. Έτσι, το 1800 προτείνεται σε όσους αγάπησαν τα παραπάνω, συνθέτοντας μια πολεμική περιπέτεια εποχής, που συνδυάζει στοιχεία ρομάντζου και στηρίζεται σε μια ενδελεχή μελέτη του παρελθόντος, με αποτέλεσμα να έχει το ιστορικό υπόβαθρο που συναντά κανείς σε ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Ο τόμος Άγια Μαύρα είναι ο τρίτος της σειράς.
Κωμικά:
Kουραφέλκυθρα: Καλή Ιδέα Αφεντικό, του Αντώνη Βαβαγιάνη (Εκδόσεις Jemma Press)
Σε έναν κόσμο όπου τα Internet strips κυριαρχούν, ποιος είναι ο δρόμος προς την κορυφή; Το να είσαι μοναδικός και τα Kουραφέλκυθρα (μια λέξη που δεν είναι καν λέξη) το καταφέρνουν αυτό με τεράστιες δόσεις παράνοιας, παρεξηγήσεων, λογοπαιγνίων και χιούμορ. Και όχι μόνο κατάφεραν να πιάσουν την κορυφή αλλά πλέον έχουν και το δικό τους φανατικό κοινό, τα δικά τους inside jokes και τις ολόδικες του μνημειώδεις ατάκες.
Το «Καλή Ιδέα αφεντικό», που είναι και ο τίτλος του νέου τους άλμπουμ είναι μία από αυτές και μάλιστα ενδεικτική για το πόσο Κουραφέλκυθρα είναι και αυτό το βιβλίο!
Η παρούσα έκδοση περιέχει στριπάκια που δημοσιεύτηκαν στο socomic.gr μέσα στο 2019, βραβεύτηκαν με Webcomic Award από τα Ελληνικά βραβεία Κόμικς, αλλά και διαβάστηκαν στο ίντερνετ από εκατοντάδες χιλιάδες αναγνώστες. Πλέον περιμένουν τους φανατικούς φίλους της σειράς να τα αγοράσουν για να πουν επιτέλους και αυτοί στον εαυτό τους «Καλή Ιδέα Αφεντικό!».
Hard Rock vol. 2 #2, του Tasmar (εκδόσεις Jemma Press)
Για όσους ξέρετε το Hard Rock και τις δουλειές του Tasmar τα λόγια είναι περιττά. Για όσους δεν το ξέρετε, το Hard Rock είναι μία απ’ τις πιο γαμάτες εφηβικές ιστορίες που έχετε διαβάσει σε ελληνικό comic.
Το Hard Rock είναι μία ιστορία ενηλικίωσης, του Μάρκου, ο οποίος όλα αυτά τα χρόνια έχει περάσει από κάθε φάση που περνάει κάθε νέος της ηλικίας του: σχολείο, στρατός, σκατουδουλειές, μουσικές μπάντες και τα συναφή. Πλέον, έχοντας αποδράσει απ’ το νησί που τον βασάνιζε για 18 ολόκληρα χρόνια, τη Σύρο, έχει έρθει στην Αθήνα να ζήσει τη ζωή του όπως θέλει εκείνος. Πρόκειται για τη δεύτερη εποχή της σειράς του Hard Rock που έχει ξεκινήσει λίγους μήνες πριν με το τεύχος #1 και συνεχίζεται τώρα με το #2.
Στη νέα ιστορία ο Μάρκος θα μείνει για λίγο στο παρασκήνιο προκειμένου να παρακολουθήσουμε την Στέλλα να ξεδιπλώνει τον χαρακτήρα της. Η νεαρή καλλιτέχνης μας ξεναγεί στον όχι και τόσο θαυμαστό κόσμο της ελληνικής σκηνής κόμικς. Έτσι ο Tasmar σχολιάζει τα καλά και τα κακά ενός χώρου στον οποίο ζει εδώ και πολλά χρόνια, ενώ παράλληλα συνεχίζει την πολύ δημοφιλή ιστορία του Hard Rock.
Μεταλλάδες Εncore, του Άρη Λάμπου (Εκδόσεις Jesmma Press)
O κόσμος της μουσικής, ειδικά της heavy metal έχει τα δικά του θέματα, προβλήματα, κώδικές επικοινωνίας και inside jokes. Για όλα αυτά έχει μιλήσει στο comic του Belzebubs ο J. P. Ahonen τον οποίο μας γνώριζε πέρσι η Jemma Press. Με ένα ελληνικό Belzebubs μοιάζουν και οι Μεταλλάδες του Άρη Λάμπου ο οποίος και στο νέο τεύχος της σειράς του επιχειρεί να μας κάνει μία ξεκαρδιστική περιήγηση σε αυτόν τον ιδιαίτερο κόσμο, που πάντα αλλάζει και πάντα ο ίδιος μένει.
Το Μεταλλάδες – Encore αποτελεί ουσιαστικά μια ανθολογία που περιλαμβάνει την πλειονότητα των στριπ του όπως αυτά παρουσιάστηκαν στο socomic.gr. Ταυτόχρονα όμως περιέχει και έξτρα μεταλλικό υλικό, αποκλειστικά γι’ αυτή την έκδοση αλλά και guest-strips από τους: Gordon Blacksmith, Νικόλα Στεφαδούρο, Γιώργο Παπαδάκη, Tasmar & JP Ahonen, όλους γνωστούς μεταλλοκέφαλους! Up the Horns!
