Get Out – Η τρομακτικά ρεαλιστική απεικόνιση του ρατσισμού

Nίκος Γιακουμέλος Από Nίκος Γιακουμέλος 5 Λεπτά Ανάγνωσης

Εννέα μήνες μετά την προβολή του στους κινηματογράφους, μια παραδοσιακή κριτική δεν θα είχε τόσο νόημα για το Get Out, την ταινία τρόμου του (κατά βάση τηλεοπτικού) σκηνοθέτη και σεναριογράφου Jordan Peele (StorksKey and Peele). Ειδικά όταν τόσο καιρό αργότερα όχι μόνο έχει καταφέρει να πρωταγωνιστήσει στα μεγάλα (και μικρά) φεστιβάλ και να διεκδικεί επάξια το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, αλλά, και ίσως πιο σημαντικό, να δώσει ένα πολιτικό τόνο σε μια κατά βάση μη πολιτική διαδικασία, όπως παραδοσιακά ήταν, τουλάχιστον μέχρι λίγα χρόνια πριν, τα Όσκαρ. Αυτό που ίσως άξιζε θα ήταν να δούμε πως αυτό έγινε.

Οι ταινίες τρόμου, σαν γενική αίσθηση, όχι μόνο δεν φημίζονται για τις κοινωνικές του δυνατότητες, αλλά αντίθετα έχουν κατηγορηθεί για ρατσισμό, σε σημείο μάλιστα τα ίδια τα στρώματα που παρουσιάζονται ανήμπορα, όπως οι έγχρωμοι, να αστειεύονται με αυτό. Μπορεί να υπάρχουν πολλές αντιρρήσεις περί του αντιθέτου (παραδείγματος χάρη οι ζομποταινίες του Romero είναι ιδιαίτερα πολιτικές)  αλλά η “ρετσινιά” έχει μείνει και μπορεί να στηριχθεί με άπειρα παραδείγματα.

Ο Peele λοιπόν επιλέγει για φόρμα της κριτικής του ένα σχήμα που όχι μόνο δεν τον ευνοεί, αλλά μπορεί να πει κανείς ότι δομικά στρέφεται εναντίον του. Ο σκηνοθέτης όμως χρησιμοποιεί ακριβώς αυτές τις αντιθέσεις, τις εσωτερικές αντιφάσεις του είδους και τις αναντιστοιχίες με την πραγματικότητα για να οξύνει τον χαρακτήρα της ταινίας. Το Get Out, όπου ένας έγχρωμος φωτογράφος πέφτει θύμα απαγωγής από μια ολόκληρη γειτονιά πλούσιων λευκών που θέλουν να κυριεύσουν το σώμα του, δεν αναφέρεται (μόνο) στον επιδερμικό ρατσισμό. Πολύ περισσότερο, εστιάζοντας στις διαφορετικές κουλτούρες που ακόμα και σήμερα αναπτύσσονται μεταξύ λευκών και έγχρωμων στις ΗΠΑ, ακόμα και όταν οι οικονομικές διαφορές δεν είναι τόσο έντονες. Ο ρατσισμός στο Get Out ενεργεί πλέον στο επίπεδο της κυρίαρχης ιδεολογίας, όπου οι διακρίσεις γίνονται αυτόματα, φυσικοποιούνται και θεωρούνται τόσο αυτονόητες που οποιαδήποτε δράση εναντίον τους να φαίνεται σαν ένα γραφικό αστείο. Το επίσημο κράτος, όποιο και αν είναι το πρόσωπο το οποίο μιλάει κάθε φορά, όχι μόνο επισημοποιεί αυτή την ιδεολογία, αλλά κάνει και τα πάντα για να την προστατέψει και να υποβαθμίσει, άμεσα και έμμεσα προσπάθειες ανατροπής της.

Αυτά τα στοιχεία στην ταινία είναι έκδηλα. Οι πλούσιοι γείτονες που κοιτάζουν τον χαρακτήρα του Daniel Kaluuya (Black PantherBlack Mirror σαν κρέας, σωματικοποιόντας τον (μια ευθεία αναφορά στην αμηχανία του λευκού Ευρωπαίου απέναντι στο διαφορετικό δέρμα που την ανάγει αυθαίρετα στην υπερσεξουαλικοποίηση των Αφρικανών) θεωρώντας το εντελώς φυσικό, η σιωπηλή συμφωνία με την οποία γίνεται η δημοπρασία για την ζωή του (δείγμα της απόλυτης συμφωνίας μεταξύ τους) αλλά και οι εγκεφαλικοί, επιστημονικοφανείς τρόποι ελέγχου  με τους οποίους τον περιορίζουν που προτιμούνται αντί για αλυσίδες και υποδηλώνουν μια, έμμεση, επιβαλλόμενη σε αυτόν αποδοχή της μοίρας του, η οποία λύνεται μόνο μέσω της αλληλεγγύης.

Εντυπωσιακή ήταν και η σκηνή  όπου ο έτερος πρωταγωνιστής, ο κωμικός LilRel Howery (Friends of the People) εκθέτει στους αστυνομικούς το σκεπτικό του ότι ο φίλος του απήχθη, απόλυτα άρτιο παρά την αστεία εκφορά του. Ωστόσο οι αστυνομικοί, όλοι τους έγχρωμοι, όχι μόνο δε νοικιάστηκαν αλλά αντίθετα γέλασαν, θυμίζοντας την ρήση στο Luke Cage που περιγράφει απόλυτα τα αισθήματα της μαύρης κοινότητας απέναντι στην αστυνομία: “if you are wearing that suit you are not black, you are blue”. 

Oι αντικειμενικές αδυναμίες της ταινίας, όπως το χάσιμο του ρυθμού και η αποτυχία χτισίματος σασπένς στη μέση, δείγμα ίσως της αμηχανίας του Peele ή η ανισορροπία μεταξύ κωμικού και horror στοιχείου σε πολλά σημεία δε μειώνουν την σημασία του κεντρικού της νοήματος, ούτε τη συμμετοχή της στον οσκαρικό αγώνα. Ειδικά δε όταν την ίδια χρονιά έχουν βρεθεί υποψήφιες ταινίες που τις ξεχνάς στο δευτερόλεπτο (ο λόγος που δεν γράφτηκε κείμενο για το The Post ήταν γιατί δεν θυμόμαστε αν το έχουμε δει ή όχι) ή έχουν ήδη ξεπεραστεί πριν καν κυκλοφορήσουν, όπως το Call Me By Your Name. Αντίθετα η παρουσία του και μόνο, ακόμα και για λόγους marketing όπως θα έλεγαν πολύ κακοήθεις, σε έναν θεσμό που λίγα χρόνια πριν κατηγορήθηκε για φυλετικές διακρίσεις (ποιος δεν θυμάται το #OscarsSoWhite;) είναι κάτι που χρήζει προσοχής.

 

Μοιραστείτε το Άρθρο
Γεννήθηκε με μεγάλη επιτυχία αλλά μετά άρχισε καπου να δυσκολεύει το πράγμα. Σπούδασε Επικοινωνία και μετά αποφάσισε πως δεν του αρέσει να επικοινωνεί. Όνειρο του να μετακομίσει στην Σαχάρα όπου θα έχει ησυχία, αλλά μέχρι να το καταφέρει δουλεύει κωπηλάτης.