Πληθώρα trailer, teaser, συνεντεύξεων και τύπων viral marketing κυκλοφορούν το τελευταίο διάστημα για την πολυαναμενόμενη 3η σεζόν του Twin Peaks. Ωστόσο, ελάχιστα πράγματα έχουν ξεφύγει από το αυστηρό σταγονόμετρο του Lynch και του Frost για το περιεχόμενό της. Ίσως η μόνη ευθεία κατεύθυνση που έδωσε ο David Lynch για το θέμα είναι το ότι χαρακτήρισε την ταινία Fire Walk With Me ως το σημαντικότερο κλειδί κατανόησης της 3ης σεζόν.
Στο προηγούμενο κείμενο επιχειρήσαμε μια γενική εισαγωγή στον κόσμο του Twin Peaks, απευθυνόμενοι κυρίως σε μη μυημένους. Εδώ θα επιλέξουμε μια πιο ενδελεχή ανάλυση του Fire Walk With Me και των κομμένων σκηνών του που κυκλοφορούν με το όνομα Fire Walk With Me: The Missing Pieces (και είναι κομμάτι του canon), καθώς και πτυχών του που χρήζουν διερεύνησης. Αυτό ασφαλώς σημαίνει και ότι ακολουθούν πολύ βαριά spoilers: το κείμενο απευθύνεται αποκλειστικά σε όσους έχουν δει τη σειρά και, είτε έχουν δει την ταινία και το Missing Pieces, είτε δε σκοπεύουν να το κάνουν.
Όπως είχαμε αναφέρει στο α’ μέρος, το FWWM ήταν αποτυχημένο τόσο σε κριτικές όσο και σε εισπράξεις. Αυτό δεν οφειλόταν αποκλειστικά στο ότι αποτέλεσε κατά κύριο λόγο prequel και εξαγρίωσε ένα κοινό που περίμενε κάποια κατάληξη στο cliffhanger του τέλους της σειράς. Η ταινία είναι αρκετά χαοτική, ακόμα και για τα δεδομένα του Lynch, και δεν καταφέρνει να υλοποιήσει την ίδια της τη δυναμική μέσα στα στενά της χρονικά όρια. Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα της σειράς ήταν ο συνειδητά αργός ρυθμός της, το ότι έπαιρνε το χρόνο της να ξεδιπλώσει όλες τις πτυχές της παράξενης πόλης και των κατοίκων της. Η ταινία, ακόμα και με τα 90 επιπλέον λεπτά του Missing Pieces (που δημοσιεύθηκαν 12 ολόκληρα χρόνια μετά την αρχική κυκλοφορία της), βιάζεται να πει πάρα πολλά σε πολύ μικρό χρόνο. Το χειρότερο, και αυτό που δε της συγχωρέθηκε τελικά, ήταν ότι δεν είπε πολύ περισσότερα που θα μπορούσαν να ειπωθούν. Σίγουρα, η μη εμπλοκή του Mark Frost και η μικρή ή καθόλου εμπλοκή αρκετά σημαντικών χαρακτήρων έπαιξε ρόλο στην πρόσληψη του έργου.
Μετά από όλα αυτά τα χρόνια, όμως, είναι σαφές ότι η ταινία αδικήθηκε γιατί έγινε αντιληπτή ως ένα όλον, ενω θα έπρεπε να γίνει αντιληπτή ως ένα κομμάτι. Πρώτον, γιατί ο στόχος ήταν πράγματι να είναι η πρώτη ταινία μιας τριλογίας, πρόθεση που ακυρώθηκε λόγω της κακής υποδοχής της. Δεύτερον, γιατί παραμένει κομμάτι του σύμπαντος του Twin Peaks το οποίο επέκτεινε πραγματικά προς κάθε κατεύθυνση. Τρίτον, γιατί η μη εμπλοκή του Mark Frost, παρά τα αναπόφευκτα μειονεκτήματα που επέφερε, επέτρεψε στο σκηνοθέτη να την τοποθετήσει ως κομμάτι του γενικότερου έργου του, υπερβάλλοντας σε όλα τα αρχικά στοιχεία της σειράς που ήταν εξαρχής δικά του. Τα στοιχεία αυτά θα αναλυθούν παρακάτω.
Το θύμα
Όσοι και όσες έχουν εξοικείωση με το έργο του, θα γνωρίζουν ότι για τον Lynch η οικογένεια είναι κεντρικό στοιχείο διερεύνησης και συχνά στοιχείο τρόμου. Η πλήρης διαστροφή της πατρότητας στο Eraserhead, η μεταφορά για το οιδιπόδειο στο ερωτικό τρίγωνο του Blue Velvet, η δολοφονία συζύγου στο Lost Highway, ακόμα και η πιο τρυφερή οπτική του Straight Story είναι μερικά μόνο παραδείγματα. Το Fire Walk With Me είναι το σημείο στο οποίο αυτή η θεματική εκρήγνυται και φτάνει στο όριό της. Πρόκειται πρώτα και πάνω απ’ όλα για μια ταινία για την ενδοοικογενειακή βία, και μάλιστα την πιο αποκρουστική μορφή της: το βιασμό.
Ο θεατής της ταινίας γνωρίζει ήδη απ’ τη σειρά ότι ο πατέρας της Laura Palmer, Leland, κατά τα φαινόμενα υπό την επήρεια μιας δαιμονικής οντότητας με το όνομα BOB, βίαζε επί χρόνια και τελικά δολοφόνησε την ίδια του την κόρη. Η σκηνή του δικού του θανάτου στη σειρά, μάλιστα, ήταν μια συγκινητική στιγμή στην οποία ο Leland, απαλλαγμένος πια από τον BOB, κατέρρεε υπό το βάρος της φρίκης όσων τον ανάγκασε να κάνει και πέθαινε ζητώντας (και μάλλον παίρνοντας) συγχώρεση. Η ταινία σβήνει, ανατριχιαστικά όσο και δίκαια, αυτή την γλυκόπικρη επίγευση επικεντρώνοντας αυτή τη φορά στη Laura. Η κατρακύλα της στην κοκαΐνη, το αλκοόλ και το εφήμερο σεξ συμπληρώνεται από τον πραγματικό τρόμο από τον οποίο προσπαθεί να ξεφύγει διαμέσου αυτών: την καθημερινότητα.
Υπάρχουν δύο συγκλονιστικές σκηνές, μία στο κύριο μέρος της ταινίας και μία στο Missing Pieces, που συγκεντρώνουν όλο τον τρόμο αυτού που άρρητα συμβαίνει. Αμφότερες λαμβάνουν χώρα στο οικογενειακό τραπέζι. Στη μία, ο Leland πιέζει με απίστευτα ήρεμη βιαιότητα την κόρη του ρωτώντας δήθεν ανάλαφρα για την ερωτική της ζωή ενώ διαπιστώνει ότι “δεν έπλυνε τα χέρια της”, εμφανής μεταφορά για τη “βρωμιά” που θεωρεί τη σεξουαλικότητα ένα θύμα βιασμού. Στη δεύτερη, μια σπάνια στιγμή αρμονίας με τον Leland να μαθαίνει στη γυναίκα και την κόρη του ανόητες νορβηγικές φράσεις εν μέσω γέλιων λαμβάνει χώρα στο ίδιο σημείο, στα ίδια καθίσματα, θυμίζοντας ότι οι μικρές στιγμές επίπλαστης ευτυχίας κάνουν όλη την υπόλοιπη ζωή του θύματος ακόμα πιο αβάσταχτη. Το χειρότερο, ο θεατής, όπως και το θύμα, ποτέ δεν καταλαβαίνει αν η Sarah Palmer γνωρίζει τι συμβαίνει κι αν υποφέρει, αλλά ευθύνεται κι αυτή, δια της σιωπής της. Με την ίδια λογική εκτυλίσσεται σε όλο το FWWM το ανθρώπινο κομμάτι της ιστορίας της Laura Palmer. Χωρίς ποτέ να γίνει χυδαία ή γκροτέσκα, η ταινία δείχνει το δράμα του θύματος της οικογενειακής κακοποίησης μέχρι και το θάνατό του, ο οποίος καταλήγει επιθυμητός και λυτρωτικός. Το FWWM ως προς αυτό το κομμάτι είναι πραγματικά αποκρουστικό. Απωθεί, γιατί πρέπει να απωθεί. Λέει μια αλήθεια που είναι πολύ δύσκολο να κοιταχτεί κατάματα, ενώ είναι γνωστή πριν καν η ταινία αρχίσει.
Το αδύναμο στοιχείο αυτού του μέρους της υπόθεσης είναι οι χαρακτήρες γύρω από τη Laura. Περιορισμένοι στο ρόλο δορυφόρων, τείνουν αφενός να μειώνουν τη σημασία της συμμετοχής τους για το θεατή, αφετέρου να διογκώνουν ακόμα περισσότερο το χρόνο της Laura στην οθόνη. Σκοπός φαίνεται να είναι να καταδειχθεί το πόσο αποξενωμένη ακόμα και από τους κοντινούς της ανθρώπους κατέληξε να είναι, αλλά σε σημεία αυτός ο σκοπός φαίνεται να υποβαθμίζεται από μια συμπεριφορά που καταλήγει απλά στερεότυπο έφηβης. Φωτεινή εξαίρεση αποτελεί ο χαρακτήρας της Donna. Η Moira Kelly, που αντικαθιστά τη Lara Flynn Boyle που δεν ήθελε να επιστρέψει για το ρόλο, δίνει στο χαρακτήρα μια αθωότητα που, σε συνδυασμό με το υγιές οικογενειακό της περιβάλλον και τις στιγμές που συζητάει μόνη της με τη Laura, λειτουργούν εξαιρετικά στο στήσιμό της ως το αντίθετό της αλλά και όσα θα μπορούσε και θα ήθελε να είναι.
Οι θύτες – το εξωκοσμικό στοιχείο
Ο δυϊσμός του Twin Peaks παίρνει και στο FWWM τη μορφή του Red Room και των κατοίκων του. Η ταινία δίνει κάποιες σημαντικές νέες διαστάσεις στο υπερφυσικό της κομμάτι. Η βασικότερη είναι η αναγνώριση και αποσαφήνιση ότι το Red Room, το Black και το White Lodge, ανεξάρτητα αν είναι ενσαρκώσεις ανθρώπινων συναισθημάτων και ορμών ή φυσικά μέρη, υπάρχουν έξω από το χωροχρόνο και οι κάτοικοί τους μπορούν να κινούνται ελεύθερα μεταξύ αυτών και του δικού μας κόσμου. Για πρώτη φορά, δίνεται στο κοινό εξήγηση για το ποιά είναι η προέλευση και ποιός ο σκοπός των κατοίκων του. Ο νάνος, γνωστός ως Man From Another Place (MFAP), είναι η πηγή των περισσότερων εκ των πληροφοριών. Για τον εαυτό του, λέει τη φράση “Ι am the arm”, υπονοώντας τη σχέση του με τον MIKE, την οντότητα χωρίς χέρι που είχε αυτοπαρουσιαστεί στη σειρά ως πρώην συνεργάτης και νυν αντίπαλος του BOB. Για τις οντότητες, λέει πως κινούνται μέσω του ηλεκτρισμού και πως δημιουργήθηκαν από σκέτο αέρα λόγω της επαφή των δύο κόσμων. Για το σκοπό τους, ονομάζει την ουσία από την οποία τρέφονται: garmonbozia, που φαίνεται στα ανθρώπινα μάτια σαν καλαμπόκι με κρέμα και αποτελείται από ανθρώπινο πόνο και θλίψη.
Τα κίνητρα και ο χαρακτήρας των κατοίκων του Black Lodge ταυτόχρονα ξεδιαλύνονται και περιπλέκονται περισσότερο. Ο MFAP και ο BOB φαίνεται πως έχουν ανταγωνιστική αλλά όχι εχθρική σχέση. Η σκηνή της συνάντησής τους “επάνω από ένα παντοπωλείο” φαίνεται να παρουσιάζει κάποιου είδους ιεραρχία μεταξύ των όντων. O MFAP και ο BOB βρίσκονται μπροστά και είναι οι μόνοι πρακτικά που συζητάνε, ο μυστηριώδης Jumping Man είναι ελαφρώς μόνο πιο πίσω και φαίνεται να μη μπορεί να μιλήσει, ενώ οι Tremonds, που φαινόταν να ναι κάποιου τύπου πνεύματα-οδηγοί της Laura στην υπόλοιπη ταινία, παρακολουθούν από πιο πίσω, κάτι που υποδηλώνει πως δεν είναι ούτε αυτοί τόσο αθώοι. Δύο ξυλουργοί απροσδιόριστου ρόλου είναι κι αυτοί στα μετόπισθεν.
Ο MFAP και ο MIKE δεν έχει διαλευκανθεί αν είναι το ίδιο ον ή διακριτά πλέον όντα μεταξύ τους, αλλά και οι δύο φαίνεται να έχουν άμεση σχέση με ένα πράσινο δαχτυλίδι. “With this ring, I thee wed” είναι η φράση που χρησιμοποιεί ο MFAP για να εξηγήσει τι συμβαίνει στον εκάστοτε κάτοχο του δαχτυλιδιού. Τελευταίος κάτοχος ήταν το προηγούμενο θύμα του BOB, η Teresa Banks, ενώ ο πράκτορας Desmond που το βρήκε μετά το θάνατό της εξαφανίστηκε μυστηριωδώς.
Γίνεται σαφές ότι ο BOB θέλει να καταλάβει το σώμα της Laura μετά από του Leland, αλλά το δαχτυλίδι με κάποιο τρόπο τον εμποδίζει, αναγκάζοντάς τον τελικά να τη σκοτώσει, επιπλοκή που ο MFAP γνώριζε. Η πιο παράξενη στιγμή είναι ίσως κατά την ίδια τη δολοφονία της Laura. Ο Leland φωνάζει δραματικά “Don’t make me do this!”. Όπως όμως προαναφέραμε, στη σειρά φάνηκε να μην έχει επίγνωση του BOB μέσα του, ούτε του τι είχε κάνει στην κόρη του. Η φράση μπορεί να απευθύνεται λοιπόν οπουδήποτε: στον BOB, στον MIKE/MFAP που έδωσε στη Laura το δαχτυλίδι, στη Laura που αφήνεται να πεθάνει σκόπιμα, ακόμα και στο κοινό, που θέλει να δει το τέλος αυτής της φρίκης τόσο όσο και οι εμπλεκόμενοι. Τελικά, πάντως, φαίνεται πως τόσο ο MFAP και ο MIKE όσο και ο BOB, ως κύριο στόχο από τους φόνους τους, έχουν τη συλλογή garmonbozia από τα θύματά τους και ο BOB με κάποιο τρόπο είχε κλέψει κάποια ποσότητα από τους πρώτους, που την πήραν πίσω μέσω της θλίψης του Leland από το φόνο της Laura.
Η συνέχεια
Το να βάλει κανείς σε τάξη το χάος του FWWM είναι μάλλον αδύνατο. Η ταινία, πέραν του σαφούς μηνύματος γύρω από τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, λειτουργεί με μικρά μόνο στοιχεία, υποθέσεις, υπονοούμενα, και τα μυστήρια που άφησε ανέγγιχτα είναι εξίσου πολλά με όσα άνοιξε η ίδια. Ποιός είναι ο Jumping Man; Γιατί η μάσκα του είναι ίδια με του μικρού Tremond αλλά με μάτια και τα ρούχα του ίδια με του MFAP; Ποιό ρόλο θα παίξει ο ηθοποιός που τον υποδύεται στη νέα σεζόν (το όνομά του έχει ανακοινωθεί στις συμμετοχές); Πώς θα απεικονισθεί ο BOB εφόσον ο ηθοποιός που τον υποδύθηκε εμβληματικά είναι νεκρός; Ο Ray Wise (Leland) και η Sheryl Lee (Laura) θα είναι οι ίδιοι ή άλλοι χαρακτήρες; Τα ερωτήματα που άνοιξε το cameo του Bowie γύρω από το χωροχρόνο, τον Cooper, το δαχτυλίδι και την άγνωστη Judy θα επιλυθούν; Τι συνέβη στην Annie, στη νοσοκόμα της, στο δαχτυλίδι; 25 χρόνια μετά από αυτό το cliffhanger, ο Cooper είναι ακόμα παγιδευμένος στο Black Lodge με το BOB στο σώμα του;
Η προτροπή του Lynch στον κόσμο να δει την ταινία για να κατανοήσει την 3η σεζόν μπορεί να σημαίνει το οτιδήποτε, από το ότι πλοκές που πιάστηκαν ή άνοιξαν στην ταινία θα απαντηθούν στη σεζόν μέχρι το ότι το mood της μπορεί και να είναι λίγο παρόμοιο. Λίγες μέρες έμειναν όμως. Η καχυποψία απέναντι σε επιστροφές σε αγαπημένα σύμπαντα είναι πάντα δικαιολογημένη, αλλά εν προκειμένω φαίνεται να είναι αχρείαστη.
Ηλίας Καλτσάς
