Ανεξάρτητα από το αν είστε λάτρεις της jazz μουσικής ή όχι, σίγουρα γνωρίζετε την ύπαρξη αυτού το μουσικού είδους. Πόσες φορές όμως έχετε ακούσει κάποιον να περιγράφει ένα τόσο δραματικό γεγονός όπως μία κηδεία ως «jazz» ;
Για τους περισσότερους λοιπόν, φαντάζομαι πως ο όρος «Jazz Κηδεία» είναι πρωτάκουστος. Άλλοι μπορεί να έχουν δει την αναπαράσταση ενός τέτοιου τελετουργικού σε κάποια ταινία ή σειρά. Το μόνο σίγουρο είναι πως δύσκολα θα βρούμε κάποιον φίλο ή συγγενή μας που να έχει παρακολουθήσει από κοντά μία αντίστοιχη κηδεία, πόσο μάλλον να έχει συμμετάσχει σε αυτήν. Για την Νέα Ορλεάνηόμως και τους πολίτες της, το τελετουργικό των Jazz Funerals αποτελεί κομμάτι της πολιτιστικής και τουριστικής ιστορίας της πόλης.
Αυτοί που έχουν παρακολουθήσει ένα τέτοιο γεγονός (έστω και μόνο από βίντεο στο YouΤube) αντιλαμβάνονται τη Jazz κηδεία ως κάτι αυθόρμητο και αυτοσχέδιο, παρόλα αυτά συγκροτείται από κάποια χαρακτηριστικά δομικά στοιχεία. Συγκεκριμένα το πρώτο σκέλος περιέχει έντονα το δραματικό στοιχείο κάθε άλλης κηδείας, καθώς οι συμμετέχοντες θρηνούν, ενώ ταυτόχρονα συνοδεύονται(σε μία πορεία από την εκκλησία προς τον χώρο ταφής) από μία ορχήστρα χάλκινων πνευστών και κρουστών οργάνων (brass band), η οποία καθ’ όλη την διάρκεια παίζει ύμνους. Μετά την λήξη της τελετής λαμβάνει μέρος το δεύτερο σκέλος, πιο γνωστό ως δεύτερη γραμμή(second line), κατά το οποίο η ορχήστρα αρχίζει να ανεβάζει την ρυθμική ταχύτητα της μουσικής, παίζοντας κομμάτια όπως το «When the Saints Go Marching In». Από αυτό το σημείο και μετά οι συμμετέχοντες ξεκινάνε να χορεύουν και το κλίμα παίρνει έναν έντονο εορταστικό χαρακτήρα, ενώ σε αυτό το σημείο οποιοσδήποτε που ακούει την μουσική (είτε σχετίζεται με τον αποθανόντα είτε όχι) είναι ευπρόσδεκτος να συμμετέχει.
Βλέπουμε επομένως πως οι τζαζ κηδείες δεν εστιάζουνε στην λύπη που προκύπτει από τον χαμό ενός αγαπημένου μας προσώπου, αλλά δίνουν την ευκαιρία στα άτομα που μένουν πίσω να «γιορτάσουν» την ζωή που έζησε αυτό το άτομο. Προτού όμως βιαστεί κάποιος να ασκήσει κριτική στον τρόπο διεξαγωγής της τζαζ κηδείας (αναφέρομαι κυρίως στο δεύτερο σκέλος), καλό θα ήταν να λάβει πρώτα υπόψιν του την μορφή πολιτισμού που εκφράζεται μέσα από αυτή την τελετή, αλλά και την πολιτική σημασία που κρύβεται από πίσω της.
Οι πομπώδεις και πολυδιάστατες τζαζ κηδείες έχουν πέσει πλέον θύμα τουριστικής εκμετάλλευσης που αποσκοπεί στην οικονομική ενίσχυση της πόλης της Νέας Ορλεάνης. Αυτό βέβαια αν και επακόλουθο της καταστροφής που υπέστη η πόλη μετά τον τυφώνα Κατρίνα οδήγησε στην επισκίαση της κουλτούρας των τζαζ κηδειών, αφού είναι μία παράδοση που αντανακλά έντονα τον πολιτισμικό και θρησκευτικό συγκρητισμό της περιοχής της Λουϊζιάνα. Το έθιμο αυτό έχει βαθιά τις ρίζες του στις παραδόσεις των Αφρικάνικων θρησκειών, αλλά σταδιακά απέκτησε και κοινωνική σημασία καθώς ήταν μια προσπάθεια των Αφρικανών σκλάβων να διατηρήσουν τις παραδόσεις τους, αλλά και ένας τρόπος γι’ αυτούς να εκφράσουν την επιθυμία τους για ελευθερία. Οι κανονιστικές μορφές έκφρασης, που χρησιμοποιήθηκαν ως μέτρα εκπολιτισμού των σκλάβων και των αυτόχθονων Αμερικάνων, υιοθετήθηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να μεταδίδουν ένα μήνυμα ελπίδας. Κατά αντιστοιχία, η τζαζ κηδεία, η τζαζ μουσική και η χρήση του αντιχρονισμού στην μουσική αποσκοπούσαν στην τροποποίηση των κλασικών φορμών της «λευκής» μουσικής με τέτοιο τρόπο ώστε να εμπνέουν την ανασύσταση της «μαύρης» ταυτότητας.
Οι τζαζ κηδείες πέρα από μία μορφή έκφρασης θλίψης αποτελούν και παράσταση διαμαρτυρίας, όπως και μια προσπάθεια υπονόμευσης της εξουσίας και του γοήτρου που συσχετιζότανε με την κρατική κηδεία. Η έκφραση του «θρήνου» με τον τρόπο που εκδηλωνότανε στις τζαζ κηδείες υποδήλωνε πως οι τόσο αποκαλούμενοι «φτωχοί» λειτουργούσαν με μία διαφορετική αίσθηση αυτοπροσδιορισμού. Μιλάμε λοιπόν για ένα τελετουργικό που στόχευε στην προώθηση μιας λογικής η οποία έλεγε ότι δεν θα αποδεχτούμε ένα σύστημα που επιβάλει αξίες, τέτοιες ώστε να περιθωριοποιήσει τις μειονότητες και να οριοθετήσει τον αγώνα τους για επιβίωση. Ταυτόχρονα βέβαια αποσκοπούσε και στην αποδόμηση των τότε καθιερωμένων τρόπων σκέψης και πολιτικών αντιλήψεων. Η παράσταση της «δεύτερης γραμμής» στις τζαζ κηδείες καλούσε τον κόσμο που παρακολουθούσε να συμμετέχει στην πομπή με δυναμικό τρόπο και έτσι τον παρότρυνε να δει τις καταστάσεις που τον περιβάλουν από την οπτική γωνία αυτών που αγωνίζονται καθημερινά για να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Καταλήγουμε λοιπόν στο ότι το έθιμο των τζαζ κηδειών βασίζεται σε μία κοσμοθεωρία και πολιτική η οποία ενσαρκώνει όλες τις πτυχές της ζωής, την παραμορφωμένη αλλά και ταυτόχρονα όμορφη, την ειρηνική αλλά και βίαιη. Καταφέρνει επομένως με δημιουργικό τρόπο να προκαλέσει έκσταση μέσω της υπόσχεσης για κάτι παραπάνω και της επιθυμίας για ουσιαστική αλλαγή προς το καλύτερο.
Πηγή:
https://www.societyarts.org/jazz-funerals-and-the-transcendental-politics-of-struggle.html
Αναδημοσίευση από το iskender
