Περιέχει spoilers για τον τίτλο Mr. Miracle των Tom King και Mitch Gerards
Πλέoν δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ζούμε σε μία εποχή όπου η τέχνη μοιάζει να μην έχει να μας πει πολλά πράγματα. Αφενός ό,τι ήταν να ειπωθεί, ειπώθηκε, αφετέρου είναι τόσο εύκολα προσβάσιμη και υπάρχει γύρω μας με τόση αφθονία πια, που έχει καταντήσει ένα προϊόν άμεσης και εύκολης κατανάλωσης η οποία τις περισσότερες φορές δεν έχει και να μας δώσει τίποτα το ουσιαστικό πλέων. Με άλλα λόγια θα μπορούσε κάποιος να πει ότι “παράγουμε πολύ περισσότερη τέχνη από όση μπορούμε να αντέξουμε.”
Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι αυτή η τοποθέτηση όντως ισχύει τότε μπορούμε να πούμε ότι η τέχνη πλέον έχει φτάσει στα όριά της και ότι δεν έχει πια κανένα περιθώριο να εξελιχθεί. Δεν λέμε βέβαια σε καμία περίπτωση ότι η τέχνη είναι νεκρή ή ότι είναι κάτι το οποίο θα έπρεπε να σταματήσει να υφίσταται (αυτό δεν μπορεί να γίνει άλλωστε). Όμως σε μια εποχή όπου όλα έχουν συμβεί, στην εποχή του everyone’s a critic (and an artist) και της τέχνης που είναι άμεσα εξαρτώμενη από παραγωγούς και από κεφάλαια, γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να βρεις ένα κομμάτι τέχνης το οποίο να προσφέρει κάτι εντελώς νέο στον δέκτη του. Και αυτό μπορεί κανείς αν το δει ιδιαίτερα στα κόμικς.
Κανείς δεν μπορεί πια να αμφισβητήσει ότι τα κόμικς δεν αποτελούν μία “σοβαρή” μορφή τέχνης. Κι όμως φαίνεται ότι και αυτά έχουν συναντήσει πια τα δικά τους όριά. Όταν ο Neil Gaiman έδωσε απαντήσεις για την ανθρώπινη ύπαρξη μέσα από το Sandman, όταν ο Alan Moore και ο Frank Miller αποδόμησαν όλο το υπερηρωικό είδος μέσα από το “Watchmen” και το “The Dark Knight Returns” και όταν ο Art Spiegelman μέσα από τα καρέ του “Maus” ανέδειξε τη μνήμη του Ολοκαυτώματος, μπορεί κάποιος να πει ότι τα σύγχρονα κόμικς έχουν χαράξει τη δική τους ιστορία και δεν έχουν να διηγηθούν κάτι καινούργιο. Στις μέρες μας οι μεγάλες εταιρίες προτιμούν να παράγουν κόμικς ευκολοδιάβαστα και να περιορίζουν τα κοινοικοπολιτίκα προβλήματα με κεφαλαιοποιημένες τακτικές όπως το να μετατρέπουν ήδη γνωστούς ήρωες σε μειονοτικές μονάδες δημιουργώντας μάλιστα και τις περισσότερες φορές αδιάφορες ιστορίες. Μέχρι να εμφανιστεί ένα καινούργιο αριστούργημα το οποίο θα βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Και ναι το “Mr. Miracle” των Tom King και Mitch Gerads είναι αυτό το αριστούργημα.
Γραμμένο από τον Tom King τον για πολλούς άνθρωπο-που-κατέστρεψε-τον-Batman και εικονογραφημένο από τον Mitch Gerads (The Sheriff of Babylon) πρόκειται για μια σουρεάλ ιστορία η οποία από την πρώτη μέχρι και την τελευταία σελίδα της υπόσχεται ένα ανελέητο τριπάρισμα για όποιον επιχειρήσει να το διαβάσει. Η ιστορία αφορά τον Mr. Miracle ή αλλιώς Scott Free, τον θετό γιο του Darkseid και καλύτερο escape artist στον κόσμο. Καμία παγίδα όσο δύσκολη και να είναι δεν μπορεί να τον κρατήσει εγκλωβισμένο για πάνω από λίγα δευτερόλεπτα. Μέχρι που ο Scott Free επιχειρεί το πιο δύσκολο εγχείρημα που υπάρχει: να ξεφύγει από τον θάνατο. Και εκεί αρχίζουν όλα. Η ιστορία ξεκινάει με τον Scott να αναρρώνει από μία αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας. Ζώντας ανάμεσα σε δύο κόσμους αυτόν της γης, όπου προσπαθεί να εξισορροπήσει την προσωπική του ζωή με όλα τα προβλήματα που του απέφερε η παρολίγον αυτοκτονία του, και αυτόν του New Genesis όπου προσπαθεί να υπερασπιστεί τον πλανήτη του από την απειλή του Darkseid. Στο πλευρό του η σύζυγος και συμπολεμιστής τους Big Barda η οποία τον συντροφεύει και στις δύο ζωές του. Σας φαίνεται μια ιστορία χωρίς νόημα; Ναι όντως έτσι είναι. Από το παράλογο σενάριο του King όπου σε ένα κεφάλαιο οι πρωταγωνιστές μας το περνάνε σφάζουν τους εχθρούς τους ενώ συζητάνε για το πως θα διακοσμήσουν το διαμέρισμά τους, μέχρι το σχέδιο του Gerads το οποίο περιέχει ξεθωριασμένα σκίτσα και επαναλήψεις κάνουν την ανάγνωση δύσκολη αλλά και απολαυστική μαζί. Το πιο συναρπαστικό κομμάτι αυτού του κόμικς όμως, έρχεται μόλις ο αναγνώστης αντιληφθεί ότι αυτό δεν είναι μία απλή υπερηρωική ιστορία αλλά μια ολοκληρωτική αποδόμηση τόσο του superhero genre όσο και των ίδιων των κόμικς ως είδος.
Το “Mr. Miracle” δεν είναι ένα εύκολο ανάγνωσμα. Η φιλοσοφία είναι διάχυτη σε όλα τα κεφάλαια του κόμικς. Πολλές φορές μάλιστα ο King βάζει τους χαρακτήρες του να φιλοσοφούν για αρκετές σελίδες με εκτενή σύννεφα διαλόγων κάτι που μπορεί να αποθαρρύνει τους αναγνώστες που περιμένουν να διαβάσουν ένα κόμικς γεμάτο βία και δράση. Όχι ότι το Mr. Miracle δεν έχει δράση. Απλά δε χτίζει την ιστορία του γύρω από αυτή. Ο King δεν επιχειρεί να δημιουργήσει άλλη μία mainstream ιστορία για την DC. Αντιθέτως επηρεασμένος από τα βιώματά του (ο ίδιος λέει ότι πριν μερικά χρόνια αποπειράθηκε και ο ίδιος να αυτοκτονήσει μετά από μία κρίση πανικού που έπαθε) γράφει μία προσωπική ιστορία και καταπιάνεται με ερωτήματα που όλοι έχουμε στη ζωή μας. Το νόημα της ζωής και της ύπαρξης, τον έρωτα, την ταυτότητα κάνοντας το Mr. Miracle όχι άλλη μια απλή ιστορία κόμικς αλλά ένα υπαρξιακό ταξίδι το οποίο πολλές φορές θυμίζει τα αριστουργηματικά κόμικς του Alan Moore. Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας ο ο πρωταγωνιστής έρχεται αντιμέτωπος με μία φρικιαστική συνειδητοποίηση. Ότι ο Darkseid υπάρχει (Darkseid Is). Το σκοτεινό παρελθόν του Mr. Miracle με τον τρομακτικό βασιλιά του Apokolips υπενθυμίζεται συνεχώς μέσα από κατάμαυρα καρέ τόσο στον πρωταγωνιστή όσο και στον ίδιο τον αναγνώστη εντάσσοντάς τον και αυτόν άμεσα μέσα στην ιστορία. Ο αναγνώστης νιώθει ότι έχει την ίδια εμπλοκή με τον Darkseid όπως και με τον Mr. Miracle. Γιατί ο Darkseid εδώ δε συμβολίζει τον τυπικό κακό των κόμικς ο οποίος θα νικηθεί στο τέλος από τον πρωταγωνιστή. Ο Darkseid στην ιστορία συμβολίζει όλα τα προβλήματα τα οποία ο άνθρωπος έχει να αντιμετωπίσει. Τις ανθρώπινες σχέσεις, το διαρκές άγχος και τον φόβο του, ότι έχει ο ίδιος δημιουργήσει μπορεί ανά πάσα στιγμή να καταστραφεί και φυσικά τον μεγαλύτερο φόβο της ανθρώπινης ύπαρξης. Τον θάνατο. Ο Darkseid εδώ σαν ένας άλλος Thanos δηλώνει αναπόφευκτος. Κάτι που επιβεβαιώνει με τη μοναδική πρόταση που αρθρώνει σε όλη την ιστορία δίνοντας απάντηση στη συνειδητοποίηση του αναγνώστη. “ΝΑΙ ΥΠΑΡΧΩ”.
Με το τέλος του το Mr. Miracle κατορθώνει κάτι συναρπαστικό. Δίνει ένα τέλος από τη μία τόσο απαιδιόδοξο, από την άλλη γεμάτο ελπίδα. Ο Darkseid τελικά νικιέται. Ο Mr. Miracle είναι νικητής του πολέμου και μπορεί επιτέλους να ζήσει στη γη με τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Όμως ανακαλύπτει ότι τελικά είναι νεκρός από την αρχή της ιστορίας. Και έχει να επιλέξει ανάμεσα σε τρεις επιλογές. Είτε να οδηγηθεί στον γνώριμο κόσμο της DC ο οποίος με τα ατελείωτα continuations και reboots στα οποία καταλήγει δε θα τον κάνει ποτέ χαρούμενο (μία ξεκάθαρη μπηχτή στη σύγχρονη βιομηχανία των κόμικς) κάτι το οποίο απορρίπτει άμεσα. Οι άλλες δύο εμπεριέχουν την αποδοχή του ότι είναι νεκρός. Και είτε βρίσκετε στον παράδεισο ευτυχισμένος με την οικογένεια που έχει χτίσει, είτε ότι είναι στην κόλαση και να ζει με την επίγνωση ότι τίποτα τριγύρω του δεν είναι αληθινό. Οπότε είτε όλα είναι μάταια. Το μήνυμα του κόμικ είναι ξεκάθαρο. Ο κόσμος είναι ο ίδιος μια ματαιότητα όμως παρόλα αυτά δεν μπορούμε από το να συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε και να ελπίζουμε. Άλλωστε όπως συνειδητοποιούν και οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές στο τέλος της ιστορίας: “Ο Darkseid υπάρχει, αλλά υπάρχουμε και εμείς!”.
Το ότι ο ίδιος ο αναγνώστης καλείται να επιλέξει την πραγματικότητα του Mr. Miracle, είναι και το στοιχείο το οποίο κάνει το κόμικ ένα αριστούργημα του είδους του. Μέσα από αυτό ο αναγνώστης καλείτε να αναγνωρίσει τη δικιά του πραγματικότητα και να την αμφισβητήσει. Καλεί τον αναγνώστη να κοιτάξει την άβυσσο του χωρίς καμία θέληση να τον παρηγορήσει με ψεύτικες ελπίδες ή μάταιες υποσχέσεις. Είναι ένα απαισιόδοξο ανάγνωσμα χωρίς όμως να θεωρείτε σε καμία περίπτωση νιχιλιστικό ή μηδενιστικό τουλάχιστον με την κοινότυπη έννοια που αυτός ο χαρακτηρισμός έχει αποκτήσει. Μέσα από την απαισιοδοξία του διακρίνουμε μία εκκολαπτόμενη ελπίδα η οποία το τέλος της ιστορίας διακατέχει σαν λύτρωση τόσο τον αναγνώστη όσο και τον πρωταγωνιστή. Τελειώνοντας το βιβλίο μας έρχονται στο μυαλό τα λόγια του Ernest Hemingway: “Ο κόσμος είναι ένα όμορφο μέρος, και αξίζει να παλέψεις για αυτόν.” Μπορεί ο κόσμος του Mr. Miracle να μην είναι αληθινός αξίζει όμως κάθε στιγμή του. Γιατί είναι ο δικός του κόσμος και σε αυτόν είναι χαρούμενος. Και αυτό είναι που εν τέλη κάνει το “Mr. Miracle” κάτι παραπάνω από ένα αριστούργημα. Το κάνει ένα Έργο Τέχνης.
