Το φθινόπωρο είναι η αγαπημένη μου εποχή. Η εποχή του Halloween, η εποχή των ψυχών, η εποχή που επιτρέπεται να αγαπάς και να δίνεις μία μεγάλη αγκαλιά σε όλα αυτά τα πλάσματα, που άλλοτε φοβάσαι. Κακές μάγισσες, ομίχλη, τέρατα κάτω από το κρεβάτι, μυθολογικά κτήνη, πλάσματα της νύχτας. Αυτή την εποχή όλα τους μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα και να μας κάνουν να αναρωτιόμαστε: πως γίνεται να υπάρχουν σε έναν κόσμο τόσο ορθολογικό, όπως ο δικός μας;
Σε αυτή τη smassing λίστα θα δείτε μερικά από τα πιο κακόφημα πλάσματα των Βαλκανίων, του στοιχειωμένου τόπου από τον οποίο όλοι θέλουν να αποδράσουν, μα άπαντες επιστρέφουν…
- Baba Yaga -Η Μάγισσα του Δάσους
H Baba yaga είναι πνεύμα του δάσους και κυρά της μαγείας. Συναντάται όχι μόνο σε πολλά ρώσικα παραμύθια, τα οποία είναι και τα αγαπημένα μου, αλλά και, εν γένει, στην σλάβικη λαϊκή παράδοση, σαν ηλικιωμένη, κοκαλιάρα, ανθρωποφάγα μάγισσα, που πετάει στον αέρα μέσα σε ένα γουδί, χρησιμοποιώντας το γουδοχέρι σαν τιμόνι, ενώ σβήνει τα ίχνη πίσω της με μια σκούπα από ασημένια σημύδα.
Σύμφωνα με άλλες παραδόσεις, η Baba yaga κατοικεί σε μια ξύλινη καλύβα, που στηρίζεται σε δύο πόδια κότας. Η καλύβα μετακινείται, σύμφωνα με τις επιθυμίες της μάγισσας, ενώ περιβάλλεται από έναν φράχτη, φτιαγμένο από τα κόκκαλα και τα κρανία των εχθρών της. Μέσα στα κρανία κατοικεί η άσβεστη φλόγα, την οποία αν κατακτήσει κανείς μπορεί να νικήσει κάθε εχθρό!
Η επαφή με τη μάγισσα αποτελεί, στην πραγματικότητα, είτε μια μυητική διαδικασία θανάτου, είτε μια εσωτερική αναζήτηση, ενώ, σύμφωνα με άλλες προφορικές παραδόσεις, η Baba yaga αποτελεί αρχέτυπο της γυναικείας ελευθερίας, μια “μεταμφιεσμένη ύπαρξη” (criatura) της γυναικείας εσωτερικής προσωπικότητας, της γυναικείας ψυχής, της αληθινής “΄Άγριας Γυναίκας”.
Κατά την ανωτέρω άποψη, η Baba yaga είναι τόσο καλή, όσο και κακιά, ενώ ο περιφραγμένος χώρος, που βρίσκεται η καλύβα της αποτελεί την πύλη του Αλλόκοσμου, του οποίου είναι Φύλακας. Λένε, μάλιστα, πως τις νύχτες της πανσελήνου, οι θνητοί μπορούν να προσεγγίσουν την καλύβα της, χωρίς να απειληθούν με θάνατο. Αντίθετα, θα βρουν την Baba yaga νέα, υγιή, γλυκιά και έγκυο, άμεσα συνδεδεμένη με την θηλυκότητα και την ίδια τη ζωή.
Η Baba yaga ασκεί σκοτεινή μαγεία, αλλά μπορεί και να θεραπεύει, καθώς κατέχει το Ύδωρ της Ζωής και του Θανάτου! Μπορεί να θέτει γρίφους, ερωτήματα, να ανιχνεύει τα κίνητρα όσων την αναζητούν. Γι’ αυτό, αν τύχει και τη συναντήσετε, φροντίστε να είστε ταπεινοί και αποφασιστικοί, όπως οι ήρωες των ρώσικων παραμυθιών, στα οποία κατοικεί η μάγισσα αυτή!
2. Domovoi – Το σλάβικο πνεύμα του σπιτιού
Το Domovoi είναι πνεύμα του σπιτιού, της οικογένειας και του νοικοκυριού. Συνδέεται, δε, με τους προγόνους μιας οικογένειας και είναι υποτακτικό του θεού Ροντ, του υπέρτατου θεού των προγόνων, της συγγένειας και της μοίρας. Σύχνα, μάλιστα, αναπαρίσταται με τη σύντροφό του, τη θεά του νοικοκυριού, Domania.
Το Domovoi και η Domania μπορούν να λαμβάνουνδιάφορες μορφές και να έχουν ποικίλες ικανότητες. Μπορείς να βρεις τις θεότητες αυτές κοντά στο φούρνο ή κάτω από το κατώφλι, καθώς δεν βγαίνουν ποτέ έξω από τα όρια του νοικοκυριού, ούτε εμφανίζονται στους κατοίκους του, παρά μόνο για να σημάνουν τον θάνατο κάποιου εξ’ αυτών! Είναι φύλακες του πλούτου της οικογένειας και λάτρεις των εργατικών ανθρώπων, προβλέπουν το μέλλον και φροντίζουν να τηρούνται οι παραδοσιακές συνήθειες. Για το λόγο αυτό, εάν η οικογένεια μετακομίσει, απαιτείται να τηρήσει το απαραίτητο τελετουργικό, προκειμένου να προσκαλέσει το domovoi στο νέο σπιτικό, με κάθε επισημότητα. Με άλλα λόγια, τα Domovoi είναι σαν την γιαγιά σου από το χωριό, που επιθυμεί κάθε τυπικότητα και ευπρέπεια, όταν την επισκέπτεσαι το Πάσχα.
Επιπλέον, τα domovoi έχουν άριστη σχέση με τα κατοικίδια και λέγεται ότι συνομιλούν και κάνουν καλή παρέα με αυτά.
Τα Domovoi δεν παραμένουν αμέτοχα, όταν κάτι τα δυσαρεστεί, όπως είναι η τεμπελιά, η βρωμιά ή η ακαταστασία. Η δυσαρέσκεια των πλασμάτων αυτών εκδηλώνεται με παράξενα χτυπήματα και θορύβους τριξίματος στο σπίτι, κλάματα και στεναγμούς. Θόρυβο κάνουν και όταν είναι χαρούμενα, καθώς πρόκειται για καλοκάγαθα πνεύματα, που κατευνάζονται εύκολα. Λίγο γάλα με ψωμί κόντα στην εστία αρκεί για να το χαροποιήσεις!
3. Rusalka –
Η νεκρή υδάτινη νύμφη που σε…γαργαλά μέχρι θανάτου!
Στη σλάβικη μυθολογία, η Rusalka είναι γυναικεία οπτασία που κατοικεί στο νερό ή στα βάθη των ποταμών. Κατά τις νυχτερινές ώρες βγαίνουν από τις υδάτινες κατοικίες τους και χορεύουν στα λιβάδια. Ορέγονται όμορφους άντρες, τους οποίους, εάν πετύχουν στο διάβα τους, τους παρασύρουν στο βυθό για να ζήσουν μαζί τους. Από την άλλη μεριά, τις γυναίκες τις γαργαλούν μέχρι θανάτου!
Οι ρουσάλκι είναι πλάσματα που μοιάζουν με νεράιδες. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, τα origins τους είναι πολύ πιο σκοτεινά, καθώς συνδέονται με γυναίκες που δολοφονήθηκαν ή αυτοκτόνησαν κοντά στο νερό. Συχνά, δε, είναι οι ψυχές αβάπτιστων μωρών, συνήθως εκτός γάμου, που γι’ αυτό το λόγο οι μητέρες τους αυτοκτόνησαν ή προδόθηκαν από τους εραστές τους. Με άλλα λόγια, πρόκειται για νεκρά πλάσματα, που δεν έχουν βρει γαλήνη.
Τα μάτια των ρουσάλκι είναι δύο άδειες κόγχες και τα μαλλιά τους είναι είτε πράσινα, είτε χρυσά και τους αρέσει να τα χτενίζουν στα χωράφια, ενώ τραγουδούν το πένθιμο τραγούδι τους. Είναι υπερβολικά χλωμές, με διάφανη επιδερμίδα στο χρώμα του φεγγαρόφωτος και έχουν μαζί τους το χτένι τους. Συχνά, δε, λαμβάνουν τα χαρακτηριστικά των τόπων, όπου κατοικούν. Έτσι, σε δυσπρόσιτες περιοχές της Ρωσίας, μοιάζουν με Αμαζόνες με μεγάλα στήθη. Στις περιοχές της Σιβηρίας είναι άσχημες και τριχωτές σαν Yeti, ενώ σε βαλκανικές χώρες με αγροτική οικονομία, οι ρουσάλκι κατοικούν όχι κοντα στα νερά, αλλά σε εύφορα χωράφια.
Ο Ρώσος και Γερμανός γλωσσολόγος, Μαξ Βάσμερ, επισημαίνει ότι η λέξη “rusalka” προέρχεται από τους χορούς των κοριτσιών κατά την Πεντηκοστή, κατά την εβδομάδα Ρουσαλνάγια. Κατά την παράδοση, εκείνες τις μέρες, το κολύμπι απαγορευόταν αυστηρά και ακολουθούντνα τελετουργικά διωγμού ή ταφής των πνευμάτων, τα οποία ισχύουν, σε μερικά χωριά της Ρωσίας, μέχρι σήμερα!
4. Koschei ο Αθάνατος -Ένας μοχθηρός μάγος που ξέρει να κρύβει τον θάνατό του!
Στους ρωσικούς, κυρίως, μύθους, υπάρχει ένας μοχθηρός, οστεώδης μάγος, με αποκρουστική όψη, που συνηθίζει να κυνηγάει νεαρές γυναίκες. Πρόκειται για τον Koschei τον Αθάνατο, που κερδίζει την αθανασία του, διατηρώντας την φλεγόμενη ψυχή του στην άκρη μιας βελόνας, που είναι κλεισμένη μέσα σε ένα αυγό! Το αυγό βρίσκεται μέσα σε μια πάπια, η πάπια μέσα σε έναν λαγό, ο λαγός μέσα σε ένα σεντούκι, ενώ το σεντούκι είναι θαμμένο κάτω από μια βελανιδιά, που θεωρείται ιερό δέντρο, στο μυστηριώδες νησί Μπουγιάν, μέσα στη Μεγάλη Θάλασσα.
Επιπλέον, ο Koschei μπορεί να παίρνει τη μορφή ανεμοστρόβιλου, να κλέβει γυναίκες και να τις κρατάει φυλακισμένες σε διάφορα μέρη, ενώ λέγεται ότι απήγαγε ακόμα και την Μοράνα, την θεά του θανάτου, με την οποία έχει μια τοξική σχέση αγάπης και μίσους. Σύμφωνα, άλλωστε, με την παράδοση έμαθε το μυστικό της αθανασίας από την ίδια την θεά!
Ο Θάνατος του Koschei του Αθάνατου είναι ένα από τα πιο δημοφιλή ρώσικα παραμύθια, στο οποίο ο ήρωας, ζητά τη βοήθεια της Baba yaga, προκειμένου να τον εξολοθρεύσει και να σώσει την αγαπημένη του, όπως και γίνεται.
5. Kot Bajun – Ο γάτος της Baba yaga
Τι θα ήταν μια μάγισσα, χωρίς το υποτακτικό γατί της; Τι θα ήταν η Baba Yaga χωρίς τον Kot Bajun, τον τερατώδη γάτο της, με τα σιδερένια νύχια, που είναι ικανά να ξεσκίσουν κάθε πανοπλία και το γουργουρητό που μπορεί να κοιμήσει τους ανυποψίαστους ταξιδιώτες, να σκοτώσει ή να θεραπεύσει.
Πράγματι, ο Kot Bajun είναι μια τεράστια μαγική γάτα, γνωστή για την τρομερή φωνή και τις παράξενες ικανότητές της. Σύμφωνα, δε, με την παράδοση το άγριο αυτό πλάσμα μπορεί να τισαθευτεί μόνο με τη βοήθεια ενός σιδερένιου καπέλου και γαντών, φτιαγμένων από το ίδιο υλικό. Σύμφωνα, με άλλες παραδόσεις, ο Kot Bajun μπορεί να γίνει φιλικός με τους ανθρώπους, να διώξει τους εφιάλτες τους και γενικά να έχει θεραπευτική ικανότητα, με αντάλλαγμα πίττα και κρασί!
