Στη μάχη των Θερμοπυλών: ένα εκπαιδευτικό κόμικ για μικρούς και μεγάλους

Έφη Kαραχάλιου Από Έφη Kαραχάλιου 5 Λεπτά Ανάγνωσης

Η Κατερίνα Σέρβη και ο Θανάσης Πέτρου δημιούργησαν ένα κόμικ από αγάπη στην αρχαία ελληνική ιστορία και στην δυνατότητα που έχει να μας διδάσκει μέχρι σήμερα.

Όποιος διατείνεται ότι το διάβασμα ιστορίας είναι βαρετό και δύσκολο, μετά από το κόμικ των εκδόσεων Πατάκη, σίγουρα το ξανασκέφτεται. Ποτέ η αρχαία ιστορία δεν ήταν τόσο διασκεδαστική, ώστε να συγκρατείς αβίαστα ιστορικές πληροφορίες και ονόματα όπως Υδάρνης,Αλφεός και Αρτάβανος ή φυλές όπως των Κισσαίων, Υρκάνιων και Λοκρών. Σε αυτό συμβάλλει ο λόγος που πλάθει η Κατερίνα Σέρβη που δεν είναι ούτε απλοϊκός ούτε επιτηδευμένος αλλά με όση δόση χιούμορ πρέπει αποδίδει το λόγο και τις σκέψεις των προσώπων. Επικουρικά λειτουργεί και το σχέδιο του Θανάση Πέτρου(Αμανίτα Μουσκάρια, Η Μεγάλη Εβδομάδα του Πρεζάκη), που όντας επιλεκτικά αφαιρετικό, δίνει το απαραίτητο βάθος στους ήρωες και στα γεγονότα.

thermopyles

Η πλοκή του κόμικ καλύπτει όλο το φάσμα των ιστορικών γεγονότων της μάχης συν όσα προηγήθηκαν πριν από αυτή. Η Μάχη των Θερμοπυλών ουσιαστικά διεξήχθη μεταξύ των Ελλήνων και των Περσών, κατά την δεύτερη περσική εισβολή στην Ελλάδα. Οι Πέρσες είχαν ηττηθεί στον Μαραθώνα δέκα χρόνια νωρίτερα, γι’ αυτό και ετοίμασαν μια δεύτερη εκστρατεία, αρχηγός της οποίας ήταν ο Ξέρξης. Ο Αθηναίος πολιτικός και στρατηγός Θεμιστοκλής έπεισε τους Έλληνες να κλείσουν τα στενά των Θερμοπυλών και του Αρτεμισίου. Οι Πέρσες, οι οποίοι κατά τις αρχαίες πηγές είχαν εκατομμύρια άνδρες στρατό και κατά τις σύγχρονες εκατόν με τριακόσιες χιλιάδες άνδρες έφθασαν στα στενά στις αρχές του Σεπτεμβρίου. Η αντιπροσωπεία του Ξέρξη ζήτησε «γη και ύδωρ» από το αντίπαλο στρατόπεδο, το οποίο απάντησε δια στόματος Λεωνίδα «Μολών Λαβέ». Μετά από τέσσερις μέρες αναμονής, οι Πέρσες επιτέθηκαν, αλλά οι Έλληνες αντιστάθηκαν για δύο μέρες. Την τρίτη μέρα, ο Εφιάλτης που γνώριζε την περιοχή ως ντόπιος,οδήγησε τους Πέρσες πίσω από τους Έλληνες. Όταν το έμαθε αυτό, ο Λακεδαιμόνιος βασιλεύς Λεωνίδας αποδεσμεύει τις συμμαχικές δυνάμεις, για να οργανωθεί νέα άμυνα των Ελλήνων νοτιότερα, κρατώντας μαζί του στις Πύλες μονάχα επίλεκτες και εθελοντικές δυνάμεις, επιπλέον από τους θρυλικούς 300 Σπαρτιάτες, δηλαδή 900 με 1000 Περίοικοι Λακεδαιμόνιοι, 400 Θηβαίοι και 700 Θεσπιείς .Οι Πέρσες εξόντωσαν ολόκληρη τη δύναμη που έμεινε στο πεδίο της μάχης. Ο ελληνικός στόλος, αφού έμαθε τα νέα, αποφάσισε να απομακρυνθεί από το Αρτεμίσιο και να υποχωρήσει στη Σαλαμίνα, όπου αργότερα πέτυχε μια σημαντική νίκη. Οι Πέρσες υποχώρησαν ολοκληρωτικά μετά τις μάχες των Πλαταιών και της Μυκάλης. Η θυσία των Σπαρτιατών και των συμμάχων τους έμεινε στην ιστορία ως απόδειξη μεγάλης φιλοπατρίας. O ποιητής Σιμωνίδης τιμώντας τη θυσία τους έγραψε το παρακάτω επίγραμμα: «Διαβάτη, πες στους Λακεδαιμονίους ότι εδώ είμαστε θαμμένοι, πιστοί στις εντολές τους».Τα ιστορικά γεγονότα αντιπαραβάλλονται από σκηνές στην Σπάρτη, όπου έχει μείνει πίσω η γυναίκα και ο γιος του Λεωνίδα. Χιουμοριστικά, μικρά περιστατικά που δείχνουν την μετρημένη και ζωή των Σπαρτιατών, καθώς και την ψύχραιμη και πολεμοχαρή φυσιογνωμία τους σε αντίθεση με την άσωτη και θεοκρατική αντίληψη των Περσών.

thermopyles_ft

Τέτοιες προσπάθειες ανοίγουν ξανά την κουβέντα σχετικά με το πώς το κόμικς μπορούν να ενσωματωθούν στην εκπαιδευτική διαδικασία. Κλασσικά, βασιζόμαστε στη θεωρία της διπλής κωδικοποίησης του Paivio ,κατά την οποία «οι άνθρωποι αποθηκεύουν και αποκωδικοποιούν πληροφορίες με διπλό τρόπο σε δύο συστήματα μνήμης, τη γλώσσα(λεκτικές πληροφορίες) και τις εικόνες (μη λεκτικές πληροφορίες)».Έτσι, η εικόνα είναι αποτελεσματικότερη στη μάθηση, όταν συνοδεύεται από κείμενο και αντίστροφα. Είναι δηλαδή μια προσπάθεια να παρακινηθεί ο μαθητής προς κάτι φαινομενικά στρυφνό ως θέμα, σε μορφή όμως με την οποία έχει ευχέρεια, όπως είναι η ποπ κουλτούρα. Σε αυτή την κατεύθυνση δρουν και οι δραστηριότητες με ερωτήσεις και η εικαστική προσομοίωση του τι εντυπώσεις άφησε η ιστορία σε μια υποθετική τάξη. Παρόμοια παραδείγματα είναι οι περιπέτειες του Αστερίξ στα Αρχαία Ελληνικά ,το Συντακτικό της Aρχαίας Ελληνικής, κωμωδίες του Αριστοφάνη (Αχαρνείς, Πλούτος, Βάτραχοι, Ειρήνη) και οι τραγωδίες “Αντιγόνη” του Σοφοκλή και “Ιφιγένεια στην Αυλίδα” του Ευριπίδη σε κόμικς ενώ έχουν διασκευαστεί επίσης οι Μύθοι του Αισώπου, η Πάπισσα Ιωάννα από τον Λευτέρη Παπαθανάση.

 

Μοιραστείτε το Άρθρο