Η περσινή χρονιά ήταν ίσως ιστορικό χαμηλό για την κινηματογραφική παραγωγή. Υπήρξαν πραγματικά πολύ λίγες ενδιαφέρουσες ταινίες και στιγμές στην αίθουσα. Ακόμα και εμείς δυσκολευτήκαμε να βρούμε 10 από αυτές και έτσι, προκειμένου να ικανοποιήσουμε τη millennial μανία των top 10 βάλαμε ίσως μερικές στις οποίες δεν άξιζε μια δεύτερη θέαση, όπως πχ το Maria. Αλλά στους τυφλούς ο μονόφθαλμος.
- Η χρονιά που το σινεμά μιλά (περισσότερο) για την Παλαιστίνη
- Ο πολυδΑΙδαλος κόσμος του ΑΙ
- Ο Τραμπ και οι φίλοι του
- Disclaimer
- 10) Naked Gun
- 9) Weapons
- 8) On Becoming a Guineau Fowl
- 7) Palestine 36
- 6) Chainsaw Man – The Movie: Reze Arc
- 5) Sorry Baby
- 4) Sinners
- 3) One Battle After Another
- 2) No Other Choice
- 1) The Voice of Hind Rajab
Η χρονιά που το σινεμά μιλά (περισσότερο) για την Παλαιστίνη
Ωστόσο το 2025 κατάφερε να ανατρέψει αυτή την πορεία ήττας και αποδοχής της απόλυτης νίκης του streaming και του καθεστώτος των άδειων αιθουσών. Είδαμε πολλές καλές ταινίες, πολλές απίστευτες ταινίες και, επιτέλους, με τεράστια καθυστέρηση, ταινίες που αναγνωρίζουν το μεγαλύτερο έγκλημα του καιρού μας, τη γενοκτονία της Παλαιστίνης από το κράτος τρομοκράτη του Ισραήλ, με τις πλάτες σχεδόν όλο του δυτικού κόσμου, συμπεριλαμβανομένης προφανώς και της Ελλάδας, η οποία διατηρεί ακόμα εξαιρετικές σχέσεις με την ακροδεξιά κυβέρνηση Νετανιάχου και δρώντας ως πρόθυμο μαντρόσκυλο των ισραηλινών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή.
Αυτό το γεγονός, το οποίο έρχεται με τρομερή αργοπορία, έχει, ακόμα και τώρα μια αξία. Όσο φωνές, ακόμα και από χώρους που παραδοσιακά δεν είναι κοντά στους κοινωνικούς αγώνες, αντιδρούν στη φρίκη που διαγράφεται απροκάλυπτα πλέον ζωντανά στις οθόνες μας , το έγκλημα αποκτά μεγαλύτερη ορατότητα και οι πιέσεις για τη διακοπή σχέσεων με το Ισραήλ και την απομόνωση των διεθνών καταδικασμένων ως εγκληματιών πολέμων κυβερνώντων του. Ακόμα και αυτό είναι σημαντικό, καθώς ακόμα και σπουδαιότερες κινήσεις όπως το March to Gaza ή το Global Sumud Flotilla είχαν ως βασικότερο σκοπό το να πέσουν τα φώτα τα δημοσιότητας στις θηριωδίες που καταγράφονται στην πολύπαθη Λωρίδα της Γάζας.
Έτσι είχαμε πλέον ανοικτά συντελεστές του Χόλυγουντ, να υπογράφουν επίσημη επιστολή που να δηλώνουν πως θα συνεργαστούν ποτέ με όσους στηρίζουν τη γενοκτονία, και προφανώς μετά την καταδίκη τους από studio και πρόθυμα τσιράκια του Ισραήλ. Είχαμε ταινίες που έφεραν στα μεγαλύτερα φεστιβάλ την ωμή φρίκη της γενοκτονίας και την αμηχανία των οργανωτών απέναντί τους. Διασημότερο παράδειγμα το φεστιβάλ Βενετίας, όπου τελικά το βραβείο δόθηκε στη συμπαθητική μεν, κλάιν δε μακροπρόθεσμα ταινία του Jim Jarmusch, Father Mother Sister Brother, κάτι που ξάφνιασε μέχρι και τον ίδιο τον σκηνοθέτη. Προφανώς από αυτό μέχρι τη λήξη της γενοκτονίας και μια ελεύθερη Παλαιστίνη υπάρχει ατέλειωτος δρόμος, όμως δε γίνεται άνθρωποι με καλλιτεχνικές ευαισθησίες να μένουν αμέτοχοι σε μια τέτοια φρίκη, ή, πολύ περισσότερο, να στηρίζουν το Ισραήλ σε αυτές τις πράξεις.
Ο πολυδΑΙδαλος κόσμος του ΑΙ
Μας τελειώνουν τα λογοπαίγνια για το ΑΙ και το θέμα δεν προβλέπεται να έχει γρήγορο (ή αίσιο) τέλος. Το ΑΙ λοιπόν, παρά το γεγονός ότι πλέον το El Dorado που οραματίζονται οι tech bros φαίνεται να υπάρχει μόνο στο μυαλό τους (ακόμα και η Open AI παραδέχεται πια ανοιχτά πως λειτουργεί με απώλειες) εισχωρεί όλο και πιο βαθιά στην κινηματογραφική παραγωγή. Ανερυθρίαστα μάλιστα, παρά τις νίκες σωματείων και συντελεστών ενάντια ακριβώς σε μια τέτοια προοπτική. Όλο και περισσότεροι διάσημοι ηθοποιοί πουλάνε τις φωνές και την εικόνα τους σε εταιρείες παραγωγής που χρησιμοποιούν ΑΙ, στις οποίες πλέον συμμετέχουν και ηθοποιοί ως μέλη (λόγου χάρη η άλλοτε συμπαθής Natasha Lyonne). Η ανταπόκριση του κοινού παραμένει αρνητική και έτσι εντείνεται η πίεση ενάντια σε τέτοιες παραγωγές, όμως οι movie executives είναι πλέον πολύ βαθιά στη φούσκα για να κάνουν πίσω. Τέτοιες κινήσεις μόνο καταστρεπτικά αποτέλεσμα μπορούν να έχουν και μόνος δρόμος είναι η ολική καταδίκη και περιφρόνηση όσων δέχονται να συμμετάσχουν, ακόμα και αν τα εκατομμύρια των tech bros είναι πολύ δελεαστικά για να πει κάποιος όχι.
Ο Τραμπ και οι φίλοι του
Παράλληλα με όλα αυτά, η αμερικανική παραγωγή έχει να ανησυχεί και για τη μεγαλομανία του Τραμπ, ο οποίος εντείνει τις κόντρες που είχε από το 2016 και αυτή τη φορά τις αναβαθμίζει, πλαισιωμένος από μια νέα φουρνιά στελεχών οι οποίοι μάλιστα και αναδεικνύονται ως πολύ πρόθυμοι δελφίνοι για τη διαδοχή του MAGA κινήματος και της συνολικότερης ακροδεξιάς, ακόμα και πιο ακραίας όπου με σημαία έναν διάχυτο ρατσισμό, μισογυνισμό και τρασνφοβία θέλουν να πολεμήσουν αυτό το αόρατο “woke”. Έτσι λοιπόν, μετά από εξοντωτικούς περιορισμούς σε δημόσιους τοπικούς σταθμούς, μετωπικές επιθέσεις σε μεγάλα ΜΜΕ αλλά και απειλές για πρόστιμα μέσω του FCC, ο Τραμπ ελέγχει πια σε μεγάλο βαθμό τα ανώτερα εκτελεστικά κλιμάκια της κινηματογραφικής παραγωγής. Ακόμα και η νέα εξαγορά της Warner Bros από το Netflix (θα πούμε περισσότερα για αυτό στο κομμάτι των σειρών – ή είπαμε, ανάλογα με ποια σειρά διαβάζετε τα κείμενά μας, δε θα σας πούμε εμείς τι να κάνετε) περνάει ουσιαστικά από αυτόν ή τον διάδοχό του στην προεδρία. Ταυτόχρονα, ο Τραμπ έχει ορίσει και μια επιτροπή «πρεσβευτών» του στο Hollywood (μεταξύ των οποίων οι Mel Gibson, Sylvester Stallone και Jon Voight) για να επαναφέρουν στον κινηματογράφο τις «παραδοσιακές αμερικανικές αξίες». Γενικά η φάση δεν πάει καλά.
Ίσως να είναι αυτό το καθεστώς που πυργώνει γύρω από τον κινηματογράφο που πεισμώνει τους δημιουργούς, ίσως η παγκόσμια κατάσταση που ρέπει όλο και πιο δεξιά, όλο και πιο πολεμόχαρα, προς έναν αόρατο εχθρό που απειλεί μια πατρίδα και κάποιες αξίες που ποτέ δεν υπήρξαν, να τους ωθεί να κάνουν ταινίες που έχουν νόημα. Όπως και να έχει, ο κινηματογράφος είναι μια πράξη πολιτική και ως τέτοια έχουμε να πούμε πώς φέτος ήταν μια πολύ καλή χρονιά.
Disclaimer
Φέτος υπήρξαν πολλές διαφωνίες για το ποιες ταινίες να συμπεριληφθούν, οπότε είχαμε αρκετά πέρα δώθε. Eδώ φανταστείτε δε βάλαμε Λάνθιμό, ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία των Smassing Ανασκοπήσεων. Οπότε ίσως επανέλθουμε με κάποιες άλλες προσθήκες. Ίσως όχι. Προχωράμε.
10) Naked Gun
Η αλήθεια είναι πως είχαμε χρόνια να δούμε μια καλή, παραδοσιακή κωμωδία στις αίθουσες με την οποία να περάσουμε τόσο καλά. Και εννοούμε κωμωδία με την κλασική έννοια, του να γελάς με την καρδιά σου και όχι να μειδιάσεις ή να προβληματίζεσαι απλά. Που βέβαια το Naked Gun του έμπειρου στην παρωδία Akiva Schaffer (Popstar: Never Stop Never Stopping) επιτυγχάνει και τα δύο. Πατώντας σε ένα αγαπημένο franchise που παρωδούσε χωρίς έλεος τα κλισέ των action αστυνομικών ταινιών της δεκαετίας του 1980, καταφέρνει και φέρνει ξανά στο προσκήνιο όλες τις προβληματικές αυτών των πρακτικών στο σήμερα, μέσα και έξω από τις αίθουσες, ενώ τονίζει και ως ουσιαστικό πρόβλημα τη μισάνθρωπη και βαθιά προβληματική και ανιστόρητη στάση της τάξης των δισεκατομμυριούχων και τις προσπάθειες της να κάνουν τα οράματά τους πραγματικότητα. Παράλληλα δίνει έναν Liam Neeson (Τhe Ballad of Buster Scruggs, Τaken) που περνά τέλεια και εμείς μαζί του.
9) Weapons
Το Weapons του Zach Cregger (Βarbarian) είναι ξεκάθαρα μία από τις πιο πολυσυζητημένες ταινίες της χρονιάς, και για έναν καλό λόγο. Ακόμα και σε ένα είδος που περνά μια meta-αφηγηματική άνθηση, η ταινία καταφέρνει ανατρέπει τα πρότυπα του είδους μέσω της κατακερματισμένης αφήγησης και της ατμοσφαιρικής αγωνίας που δημιουργεί. Με τρομερά δυνατές ερμηνείες, ιδίως των Julia Garner (Τhe Assistant, The Fantastic Four: First Steps) και Josh Brolin (Αvengers, Deadpool 2) και ίσως την καλύτερη horror villain των τελευταίων πολλών χρόνων, την Aunt Gladys της ανατρεπτικής και ανατριχιαστικής Amy Madigan (Streets of Fire), η ταινία ισορροπεί τις ανατριχιαστικές σκηνές με το μαύρο χιούμορ και την ψυχολογική ένταση. Ταυτόχρονα βέβαια, η κύρια δυναμική της είναι η ανομολόγητη οικειότητα που βγάζει η υπόθεση, η οποία εντείνει την ανατριχίλα.
8) On Becoming a Guineau Fowl
Η ταινία της Rungano Nyoni είναι μια αναζωογονητική, σκοτεινά κωμική αναμέτρηση με την οικογένεια, τη σιωπή και το κληρονομικό τραύμα. Οι ακριβείς συνθέσεις της Nyoni, το καυστικό χιούμορ και οι εκπληκτικές αλλαγές τόνου μετατρέπουν τον κοινωνικό ρεαλισμό σε κάτι πιο έντονο και παράξενο. Οι ερμηνείες είναι συγκρατημένες και συγκλονιστικές, ειδικά η καταιγιστική Susan Chardy. Η ταινία είναι σκληρή με όλους και πρώτα και κύρια με τον θεατή. Του αρνείται την κάθαρση. Αντίθετα εστιάζει την προσοχή του αλλού, στη συνενοχή, στην αντοχή και στο κόστος του να είσαι καλός σε έναν κόσμο που δεν είναι. Το On Becoming a Guineau Fowl είναι ένας κινηματογράφος που έχουμε πολύ ανάγκη, ειδικά στην εποχή μας. Είναι συγκλονιστικό, ανθρώπινο και εσωτερικά ριζοσπαστικό έργο.
7) Palestine 36
To Palestine 36 της Παλαιστίνιας Annemarie Jacir είναι, στη βάση του, μια προσπάθεια αυτοπροσδιορισμού των αρχών της παλαιστινιακής αντίστασης πρώτα ενάντια στους Βρετανούς, το 1936, αλλά, πολύ περισσότερο, ενάντια στον Σιωνισμό, ο οποίος ήδη κινούσε τα νήματα του ξεπουλήματος της Παλαιστίνης και του εκτοπισμού του λαού της. Ταυτόχρονα, λειτουργεί και ως μια επαναοικειοποίηση της αντίστασης, βάζοντας τον παλαιστινιακό λαό στη θέση του αγωνιζόμενου και όχι ως μια απλά ατυχής απώλεια στο μεγάλο γεωπολιτικό σκάκι. Ως ταινία, είναι αυστηρά δομημένη, χρησιμοποιώντας αρχειακό υλικό, προσεκτικό ρυθμό και συγκρατημένη αφήγηση για να βυθίσει τον θεατή στην πραγματικότητα της Παλαιστινιακής Εξέγερσης του 1936-39. Η αισθητική νηφαλιότητα της ταινίας ενισχύει το επιχείρημά της, αρνούμενη την συναισθηματική χειραγώγηση και επιτρέποντας στη σοκαριστική βία της πολιτικής – κατάσχεση γης, καταστολή και συλλογική τιμωρία – να μιλήσει από μόνη της. Το Palestine 36 αποτελεί και την επίσημη συμμετοχή της Παλαιστίνης στα φετινά Όσκαρ. ΕΤΣΙ, ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΑΚΙ ΤΟΥΣ.
6) Chainsaw Man – The Movie: Reze Arc
Θα μπορούσαμε να έχουμε βάλει και το Demon Slayer, το οποίο αποτέλεσε μια απίστευτη κινηματογραφική εμπειρία. Όμως την είσοδό του την απέτρεψε το γεγονός ότι ουσιαστικά δεν ήταν ταινία ως προς την φόρμα, αλλά συνέχεια της σειράς στη μεγάλη οθόνη. Εάν κάποιος δεν είχε δει το anime θα αισθανόταν απόλυτα χαμένος, τόσο στο απολαυστικό ξύλο όσο και στα flashback που έδιναν το συναισθηματικό βάρος στα εν λόγω ξύλα. Το Chainsaw Man – The Movie: Reze Arc του Tatsuya Yoshihara από την άλλη δεν έχει τέτοιο πρόβλημα καθώς αποτελεί μια σχετικά αυτοτελή ιστορία μέσα στο manga. Παίρνει τον χρόνο του λοιπόν, σου συστήνει ξανά τους χαρακτήρες και αυτή την ατόφια μιζέρια στην οποία ζουν, πολιορκημένοι τόσο από τον φόβο όσο και την επίφαση ελπίδας. Σου ξεδιπλώνει τις υποσχέσεις ευτυχίας, λαγνείας και, τελικά, φυσιολογικότητας, μόνο και μόνο για να τραβήξει απότομα το χαλί κάτω από τα πόδια σου και να σε προσγειώσει ξανά στη θλιβερή πραγματικότητα. Με κρότο, εκρήξεις και υπερβολή. Με σταθερό, στιβαρό ρυθμό. Και πόνο. Όπως μόνο ένα γνήσιο anime αριστούργημα μπορεί. Absolute cinema.
5) Sorry Baby
Πώς συνεχίζεις να ζεις μετά από ένα βιασμό ή σεξουαλική κακοποίηση; Πώς κουβαλάς το τραύμα, πώς μιλάς (ή όχι) για αυτό; Πώς, τελικά, μπορεί να έρθει αντιμέτωπη μια θηλυκότητα με τα συναισθήματα που αυτό προκαλεί, την ντροπή, την ενοχή, την αυτοκατηγορία, ακόμα και όταν αντιστέκεται και το καταγγέλλει, αλλά ο κόσμος της γυρνάς την πλάτη; Η βραδυφλεγής βόμβα που είναι το Sorry, Baby, το οποίο γράφει, σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί η Eva Viktor (Billions) φαίνεται να παίρνει τη δάδα από το Fleabag και να συνεχίζει με μια εξαιρετική και βαθιά ανθρώπινη τάση την εξερεύνηση των τραυμάτων αυτών αλλά και το πώς κάποια συνεχίζει την επόμενη μέρα, προσπαθώντας να μαζέψει τα κομμάτια της ζωής της. Με μια πολύ συμπαγή και εστιασμένη σκηνοθεσία, άψογο ρυθμό και εξαιρετικές εναλλαγές μεταξύ δραματικού και κωμικού ύφους, η Viktor μας έδωσε μια από τις πιο δυνατές ταινίες της χρονιάς.
Για τον γράφοντα ίσως και καλύτερη ταινία του 2025, για καθαρά προσωπικούς λόγους. Τα έχουμε πει αναλυτικά και εδώ.
3) One Battle After Another
Το κινηματογραφικό αριστούργημα του Paul Thomas Anderson (Licorice Pizza, Τhere Will Be Blood) στην εποχή των streaming, της όλο και πιο βιαστικής παραγωγής και κατανάλωσης, είναι ένας θρίαμβος της κινηματογράφησης και του (μαζικού) πολιτικού σινεμά. Διασκευάζοντας, με άπειρες ελευθερίες, το Vineland, βιβλίο του Thomas Pynchon, ο Anderson μας παραδίδει μια επίκαιρη ταινία που αναφέρει, μεταξύ άλλων, μια κυβέρνηση που δημιουργεί στρατόπεδα συγκέντρωσής στο έδαφός της, με ρατσιστικά ανώτερα κλιμάκια να καθορίζουν πολιτικές βασισμένες σε εξωφρενικές έννοιες φυλετικής αγνότητας, ένοπλο αντάρτικο πόλεων ενάντια ακριβώς σε αυτές τις πολιτικές, ενδοκινηματικά προβλήματα συνεννόησης, coming of age ιστορία και, καταιγιστικές σκηνές δράσης. Όλα αυτά φτιαγμένα για αίθουσα (ειδικά οι σκηνές καταδίωξης αποτελούν έναν οπτικό θρίαμβο παλιάς κοπής) και με ερμηνείες για Όσκαρ, μία προς μία. Ξεχωρίζουμε προφανώς τον αλύγιστο (κυριολεκτικά και μεταφορικά) Sean Penn (Milk, 21 Gramms) αλλά και τον απίστευτο και έντονα κωμικό αλλά γειωμένο, Benicio Del Toro (Sicario, The Usual Suspects).
2) No Other Choice
O σκηνοθέτης του πολυβραβευμένου Parasite Bong Joon Ho είχε πει πως ουσιαστικά όλοι προερχόμαστε από την ίδια πια πατρίδα, τον Καπιταλισμό (σσ- και έτσι τα τραύματα που μας προκαλεί είναι κοινά, ανεξάρτητα από τα σύνορα που μας χωρίζουν). Αυτή η συνθήκη είναι πολύ πιο έντονη στη Νότια Κορέα, όπου οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής έχουν διαβρώσει εντελώς την κοινωνία η οποία πλέον βιώνει μια απάνθρωπη πίεση και αποξένωση. Σε αυτό το πλαίσιο το καταιγιστικό No Other Choice του OG Park Chan-wook (Park Chan-wook, Oldboy) δε φαντάζει και τόσο ακραίο. Και όμως καταφέρνει να είναι. Ωμό, άμεσο και βίαιο, όπως δυστυχώς απαιτεί να είσαι ο καπιταλισμός για να επιβιώσεις σε αυτόν. Ξεγυμνωμένος από φτιασίδια και μύθους κοινωνικής ανόδου, ο Park Chan-wook, μαζί με τη στυγνή ερμηνεία του Lee Byung-hun (A Bittersweet Life, Squid Game) δείχνουν τον κόσμο όπως δε θα έπρεπε αλλά δυστυχώς είναι. Και το κάνουν με τρομερή μαεστρία, σκοπό και βία. Must see.
1) The Voice of Hind Rajab
Αν το δούμε στενά, τεχνικά, το The Voice of Hind Rajab δεν αποτελεί κάτι που δεν έχουμε ξαναδεί. Ένα σκληρό θρίλερ δωματίου, όπου οι πρωταγωνιστές προσπαθούν να σώσουν έναν εγκλωβισμένο άτομο με μόνο μέσο μια τηλεφωνική γραμμή η οποία πρέπει να μείνει ανοικτή πάση θυσία. Ούτε ερμηνευτικά διεκδικεί κάποια δάφνη.
Ωστόσο, το The Voice of Hind Rajab της Τυνησιανής Kaouther Ben Hania δεν είναι φαντασία. Είναι η σκληρή πραγματικότητα.
Τα γεγονότα αυτά έγιναν, οι τηλεφωνικές μαρτυρίες ενός παιδιού, που παρέμενε για ώρες θαμμένο κάτω από τα πτώματα των συγγενών της και που σκοτώθηκε τελικά εν ψυχρώ από ισραηλινά τανκς, είναι αληθινές, συνέβησαν. Ήταν οι ίδιοι δολοφόνοι που δε δίστασαν να σκοτώσουν, ξανά εν ψυχρώ το πλήρωμα του ασθενοφόρου που είχε πάει να τη βοηθήσει. Πράγματα που εάν τα βλέπαμε σε ταινία θα λέγαμε «υπερβολή, κακογραμμένος κακός», είναι η πραγματικότητα του Παλαιστινιακού λαού και το κράτος τρομοκράτης έχει ξεπεράσει κάθε όριο, με τους στρατιώτες του να κάνουν τη συνθήκη της Γενεύης ένα απλό checklist.
Σε κάποια στιγμή στην ταινία αναφέρεται ο διάλογος:
– Να ειδοποιήσουμε τους (σσ- Ισραηλινούς) στρατιώτες πως ένα παιδί είναι εγκλωβισμένο εκεί.
-Σε ποιον κόσμο ζεις; Νομίζεις πως με τόση τεχνολογία δεν το ξέρουν; Απλά δεν τους νοιάζει.
Αυτό είναι η πραγματικότητα. Ωμή γενοκτονία σε ζωντανή σύνδεση. Και η Ιστορία θα μας θυμάται ως τέρατα που δεν κάναμε όσα μπορούσαμε για να τη σταματήσουμε
