Κάποιος συμπαθής Γερμανός γενειοφόρος είπε κάποτε πως η ιστορία επαναλαμβάνεται, την πρώτη φορά σαν τραγωδία και τη δεύτερη ως φάρσα. Δεύτερη καραντίνα λοιπόν και μοιάζει πραγματικά με φάρσα. Και παρά την ατελείωτη ενδοσκόπηση που μπορεί να κάναμε στην πρώτη, να που το αίσθημα της μοναξιάς και η τάση παραίτησης είναι πάλι εδώ.
Δεν θα μπορούσαμε λοιπόν να φανταστούμε πιο ταιριαστό anime από το Neon Genesis Evangelion για να αναμετρηθούμε με αυτές τις ενορμήσεις.
Σήμερα δεν θα ασχοληθούμε με την πλοκή αυτή καθεαυτή, αλλά με το ταξίδι του Shinji, του πρωταγωνιστή, προς την αποδοχή. Θα ασχοληθούμε με την ενδοσκόπηση που κάνει, την εσωτερική του διαπάλη, την προσπάθεια συνύπαρξης με έντονα αρνητικά συναισθήματα και τέλος την επικράτησή του πάνω στην παραίτηση.
Πριν προχωρήσουμε παρακάτω να πούμε εδώ ότι μιλάμε για την σειρά – και όχι την ταινία – και ότι προφανώς θα έχει *spoilers*. Βασικά, θα σας πω πως τελειώνει! Βέβαια, στη συγκεκριμένη σειρά δεν ψάχνουμε τον δολοφόνο, οπότε ευελπιστώ πως η αποκάλυψη του φινάλε όχι μόνο δεν θα σας αποθαρρύνει, αλλά ίσως σας ψήσει παραπάνω να την δείτε.
Αν παρόλαυτα θέλετε να πάρετε μια ιδέα για το τι είναι το Neon Genesis Evangelion σε μία spoiler-free βερσιόν, μπορείτε να τσεκάρετε εδώ.
Ο Shinji Ikari, ο πρωταγωνιστής μας, είναι ένας 14χρονος πιτσιρικάς, ο οποίος έχει μία βαθιά προβληματική σχέση με τον πατέρα του και νιώθει έντονη την ανάγκη για αποδοχή και αγάπη από αυτόν. Ο Shinji λοιπόν μετά από απαίτηση του πατέρα του πιλοτάρει κάτι σαν ρομπότ καθόλη τη διάρκεια της σειράς με σκοπό να σώσει την ανθρωπότητα.
Αρχικά μας παρουσιάζεται ως πιο χαλαρός και απλοϊκός χαρακτήρας, αλλά καθώς η ιστορία ξετυλίγεται βγαίνουν στην επιφάνεια διάφορες πτυχές της προσωπικότητάς του. Ο Shinji είναι ένα παιδί πολύ κλειστό στον εαυτό του, χαμένο πολλές φορές στον κόσμο του και κοινωνικά τρομερά αδέξιο. Στην πορεία μαθαίνουμε επίσης παραπάνω στοιχεία για τη σχέση του με τον πατέρα του – ναι καλά μαντέψατε είναι κομβική στο όλο στόρυ – ο οποίος τον εγκατέλειψε όταν ήταν πολύ μικρός, κάτι για το οποίο ο Shinji κατηγορεί τον ίδιο του τον εαυτό. Καθόλη τη διάρκεια της σειράς ο Shinji έχει μία πολύ έντονη εσωτερική διαπάλη τόσο γύρω από τα συναισθήματά του, όσο και για τα κίνητρα τα οποία έχει. Διαπάλη η οποία, οξύνεται πολλές φορές με τον πρωταγωνιστή να βρίσκεται οριακά να τα εγκαταλείψει όλα, και κορυφώνεται στα τελευταία δύο επεισόδια.
Αυτό που διαδραματίζεται ουσιαστικά στα δύο τελευταία επεισόδια είναι μία ιδιόμορφη διαδικασία ενοποίησης της ανθρωπότητας σε μία άμορφη μάζα. Αυτό είναι το σχέδιο του Gendo, πατέρα του Shinji, ο οποίος παρόλες τις αγαθές του προθέσεις (βασικό του κίνητρο είναι η ανάγκη του να ξαναβρεθεί με την νεκρή γυναίκα του) καταλήγει να προσπαθεί να πάρει τον ρόλο του Θεού αποφασίζοντας πράγματα για την ανθρωπότητα χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της. Αυτό το σχέδιο υλοποιεί ασυνείδητα και ο πρωταγωνιστής μέχρι που αναμετράται μαζί του και το απορρίπτει.
Το επεισόδιο 25 (προτελευταίο) ξεκινάει με την εξής επιγραφή “Ένα αγόρι ευχήθηκε για τον θάνατό του. Ένα αγόρι του πραγματοποίησε αυτή την ευχή.” με την Misato, την ιδιότυπη κηδεμόνα του πρωταγωνιστή να συμπληρώνει λίγο αργότερα πως “Μόνο αυτοί με θέληση για ζωή μπορούν να επιβιώσουν”.
“Τι φοβάσαι?” “Την απόρριψη” απαντά. Γίνεται μεγάλη κριτική στον πρωταγωνιστή για το πως βλέπει τα πράγματα, πως περιμένει κάποιον ή κάποιους να του φέρουν την ευτυχία. Ότι πάντα βλέπει τον εαυτό του χειρότερο από τους άλλους, σαν να μην έχει καμία αξία.
Τρομερό ενδιαφέρον έχει και η ψυχοσύνθεση των υπόλοιπων χαρακτήρων που αναλύεται εκτενώς σε αυτό το επεισόδιο και αλληλοσυσχετίζεται και με την ψυχοσύνθεση του πρωταγωνιστή, καθώς η ανθρωπότητα ενοποιείται. Άλλωστε όπως μας λέει κάποια στιγμή η Rei χαρακτηριστικά “Αυτό που είμαι διαμορφώνεται από τις αλληλεπιδράσεις μου με τους άλλους”. Τρομερό και το trippy animation που συνοδεύει τα επεισόδια αυτά.
“Καταστροφή. Θάνατο. Επιστροφή στο τίποτα. Αυτά ευχήθηκες” του λέει η Asuka, καθώς περνάμε σιγά σιγά στο τελευταίο επεισόδιο και στο μεγάλο φινάλε. Ήθελε ένα ασφαλές, αποστειρωμένο κόσμο, μια άλλη πραγματικότητα για να προστατεύσει τα εύθραυστα συναισθήματα του. Καθόλη τη διάρκεια του τελευταίου επεισοδίου βλέπουμε διάφορα εναλλακτικά “σύμπαντα” στα οποία ο Shinji θα μπορούσε να έχει μία διαφορετική, πιο απλή ζωή. Αποφασίζει όμως να τα απορρίψει όλα και να αγκαλιάσει το ποιος είναι.
Ο Shinji καταλαβαίνει πως οι σκέψεις του, πως δεν έχει αξία και η απέχθεια που νιώθει προς τον εαυτό του, είναι σκέψεις που ο ίδιος έχει δημιουργήσει. Καταλαβαίνει λοιπόν πως θα πρέπει να αποδεχτεί και να αγαπήσει τον εαυτό του και να απορρίψει τις αυτοκαταστροφικές του τάσεις. Αποφασίζει πως πρέπει να το παλέψει και να μην φύγει μακριά.
Σε μία από τις ιστορικότερες σκηνές σε anime οι φίλοι του σχηματίζουν έναν κύκλο γύρω του και τον συγχαίρουν για την επιλογή του.
Μπορεί η ανθρωπότητα να μην είναι ενοποιημένη αλλά χρειαζόμαστε την αναγνώριση των άλλων ανθρώπων, την φιλία και τη συντροφικότητα. Ο άνθρωπος άλλωστε είναι από τη φύση του κοινωνικό ον.
Βέβαια “κανείς ποτέ δεν θα μπορέσει να σε καταλάβει πραγματικά. Ο μόνος που μπορεί να το κάνει αυτό είναι εσύ ο ίδιος. Γι’ αυτό και θα πρέπει να φροντίζεις τον εαυτό σου.”
Ο Shinji λοιπόν αναγνωρίζει τα συναισθήματά του και τα αποδέχεται ως δομικά στοιχεία του είναι του.
Την σειρά δημιούργησε ο Hideaki Anno, ο οποίος βρήκε έναν τρόπο να μιλήσει για την κατάθλιψη. Πριν την δημιουργία της σειράς είχε ταλαιπωρήσει τον ίδιο για 4 χρόνια. Ο Anno μας δείχνει ότι η αγάπη είναι τελικά εφικτή. Τόσο η αγάπη και η αποδοχή του εαυτού μας, όσο και η αγάπη και η αποδοχή από τους άλλους. Ίσως να μην είναι το πρώτο και πιο καθοριστικό, αλλά οι αλληλεπιδράσεις μας με τους άλλους είναι σίγουρα ένα σημαντικό στοιχείο του είναι μας.
Τα αρνητικά συναισθήματα και η αίσθηση της μοναξιάς είναι κομμάτι της ζωής. Δεν είναι κάτι που μπορούμε απλά να απορρίψουμε και να βρούμε την ευτυχία. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως θα πρέπει να μας καθορίσουν και να μας καταβάλουν κιόλας. Δεν σημαίνει πως δεν αξίζει να αναζητήσουμε μια πιο ευτυχισμένη κατάσταση. Η ζωή δεν είναι είναι anime, είναι πολύ πιο σύνθετη και πρωτότυπη. Και σίγουρα η δουλειά με τον εαυτό μας και η αποδοχή συναισθημάτων ή πτυχών της προσωπικότητάς μας που μας στεναχωρούν δεν είναι εύκολη υπόθεση, είναι κάτι που θέλει υπομονή και διάρκεια. Είναι κάτι όμως που αξίζει να προσπαθήσει κανείς. Και σίγουρα σε αυτή την προσπάθεια τέτοια έργα μπορούν να μας δώσουν χρήσιμα ερεθίσματα και προβληματισμούς.
