Όταν κοιτάς από ψηλά – The Wind Rises

Γιώργος Τζήκας Από Γιώργος Τζήκας 6 Λεπτά Ανάγνωσης

Ακούγοντας το όνομα Hayao Miyazaki, οι περισσότερες/οι μάλλον σκεφτόμαστε το “Princess Mononoke” ή το “Spirited Away” ή τελοσπάντων κάποια παιδική ταινία φαντασίας και δράσης. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους δημιουργούς στην Ιαπωνία, έχοντας καταφέρει να γίνει πάρα πολύ γνωστός ακόμα και στον “δυτικό κόσμο”. Εκτός όμως από τεράστιος δημιουργός, ο Miya-san είναι καταβάθως ένα παιδί που αγαπάει τα αεροπλάνα! Αν θέλουμε πραγματικά να προσεγγίσουμε το έργο του, θα πρέπει σίγουρα να κατανοήσουμε αυτή την πτυχή του. Και αυτό ακριβώς είναι που θα προσπαθήσουμε να κάνουμε σήμερα.

Ο πατέρας του, Katsuji Miyazaki, ήταν μηχανικός αεροσκαφών και είχε μία οικογενειακή επιχείρηση, την “Miyazaki Airplane”, η οποία κατασκεύαζε εξαρτήματα αεροσκαφών. Η μητέρα του, Dola, έπασχε από φυματίωση. Αυτό λοιπόν, συνοπτικά, ήταν το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε ο μικρός Hayao. Μεγάλωσε, επίσης, μέσα στη δίνη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και είδε τα αγαπημένα του αεροσκάφη να χρησιμοποιούνται για να προκαλέσουν τόση δυστυχία στον κόσμο. Τον ελκύουν τα μαχητικά αεροσκάφη, όμως είναι ενάντια στον πόλεμο. Αυτή η αντίφαση είναι κάτι που τον “έτρωγε” μια ζωή. Αφού προσπάθησε – ανεπιτυχώς όπως λέει ο ίδιος – να εκφράσει ψύγματα αυτής με το “Porco Rosso”, ήρθε τελικά να την συμπυκνώσει με τον πλέον εμφατικό τρόπο στο “The Wind Rises”.

Το “The Wind Rises” είναι η πιο πρόσφατη δημιουργία του, κυκλοφόρησε το 2003. Δυστυχώς όμως θα την βρείτε στις τελευταίες θέσεις σε λίστες με τις καλύτερες ταινίες του. Εικάζουμε πως αυτό συμβαίνει γιατί ενώ έχει προφανώς κάποια κοινά στοιχεία, διαφέρει ριζικά από το σύνολο της φιλμογραφίας του και ειδικά από ταινίες ορόσημο, όπως αυτές που ανέφερα πιο πάνω. Είναι όμως η πιο προσωπική του δημιουργία, αφού προσπαθεί να μιλήσει για την αντιφατική του σχέση αυτή με τους αιθέρες και την τεχνολογία, αλλά και για την προέλευση της που δεν είναι άλλη από τον ίδιο του τον πατέρα.

Νομίζω πως αυτό που προσπαθεί να κάνει ουσιαστικά είναι να φανταστεί τη ζωή του πατέρα του στα μάτια του πρωταγωνιστή Jiro – ο οποίος βέβαια όπως θα πούμε και παρακάτω είναι υπαρκτό πρόσωπο. Δεν είναι τυχαίο που έχει επιλέξει, σε αντίθεση με το τι συνέβει στην πραγματικότητα, η γυναίκα του Jiro να πάσχει από φυματίωση, όπως ακριβώς και η δική του μητέρα.

Η ταινία, λοιπόν, διηγείται την ιστορία του Jiro Horikoshi, αρχιμηχανικού της Mitsubishi, σχεδιαστή μεταξύ άλλων και του μαχητικού αεροσκάφους A6M Zero. Στην πιο διάσημη ίσως σκηνή της ταινίας ο Jiro συζητάει – στο όνειρό του – με τον Ιταλό μηχανικό αεροσκαφών Giovanni Caproni. Ο Caproni του λέει “Η ανθρωπότητα ονειρεύεται το να πετάξει, αλλά αυτό το όνειρο είναι καταραμένο. Τα αεροσκάφη προορίζονται να γίνουν μέσα σφαγής και καταστροφής”. Συνεχίζει λέγοντας πως παρόλαυτα, ο ίδιος προτιμά να ζει σε έναν κόσμο με πυραμίδες και ρωτάει τον Jiro σε τι κόσμο θα ήθελε να ζει αυτός. Τότε εκείνος του αποκρίνεται “Θέλω να δημιουργήσω όμορφα αεροπλάνα”.

Η ταινία είναι βασισμένη στο διήγημα “The Wind has Risen” του Tatsuo Hori και – fun fact – την ιδαίτερη φωνή στον πρωταγωνιστή δανείζει ο Hideaki Anno, δημιουργός του Neon Genesis Evangelion! (περισσότερα για αυτό εδώ και εδώ)

Εκτιμώ πως η ταινία αυτή δείχνει τεχνικά μία απίστευτη ωρίμανση του Studio Ghibli. Η φωτογραφία της είναι απλά καθηλωτική. Είναι νομίζω ότι πιο άρτιο έχει βγάλει το Studio, μέχρι να βγει φυσικά η επόμενη! Κάπου εδώ να πούμε ότι ο Miyazaki ετοιμάζει την επόμενη και μάλλον τελευταία του ταινία, με τίτλο “How Do You Live?”. Του ευχόμαστε ολόψυχα να καταφέρει να την ολοκληρώσει και την περιμένουμε με ανυπομονησία.

Κλείνοντας θέλουμε να απαντήσουμε τα εξής ερωτήματα, γιατί κανείς να προσεγγίσει συνολικά το έργο του Miyazaki σήμερα και γιατί σταχυολογούμε τη συγκεκριμένη ταινία. Κυρίαρχα επειδή έχει να μας δώσει ένα πολύ ηχηρό μήνυμα αισιοδοξίας, αλλά όχι με υπερβατικό τρόπο. Με έναν δικό του ιδιαίτερο και πολύ ειλικρινή τρόπο. Με έναν τρόπο που αναδύεται από την ίδια τη ζωή, με όλες της τις αντιφάσεις, με όλες της τις δυσκολίες, με όλη την απανθρωπιά, με όλη της τη μαυρίλα. Τέλος, η δημιουργία του “The Wind Rises” συγκεκριμένα μας δείχνει το εξής απλό αλλά πολύ ενδιαφέρον και ασιόδοξο πράγμα. Στη ζωή είναι τρομερά σημαντικό να μπορεί κανείς να εκφράζει τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς του. Να μπορεί να εκφράσει αυτά που κρύβει μέσα του. Και πως ποτέ δεν είναι αργά για κάτι τέτοιο. Ο τεράστιος αυτός δημιουργός έφτασε να κάνει πάνω από 10 ταινίες, για να καταφέρει να βρει τον τρόπο να μοιραστεί πιο ολοκληρωμένα αυτόν του τον πολύ προσωπικό προβληματισμό. Αλλά το προσπάθησε και δεν το παράτησε. Και αυτό ίσως είναι το πιο σημαντικό που μπορούμε να κρατήσουμε από την σημερινή μας αναζήτηση.

Μοιραστείτε το Άρθρο
Κομπιουτεράκιας από μικρός, προτιμούσε πάντα τα Digimon από τα Pokemon. Τη βρίσκει με post-apocalyptic και σκανδιναβικές μουντίλες. Ζει κάπου στο Twin Peaks και περιμένει ακόμα τη Laura.