Ο Πολ Σέλντον είναι συγγραφέας, γνωστότερος κυρίως για την εμπορική σειρά βιβλίων εποχής του με πρωταγωνίστρια τη Μίζερι Τσάστεϊν. Ο ίδιος απεχθάνεται τη συγκεκριμένη ηρωίδα, θεωρεί πως τον κρατά πίσω δημιουργικά, γι’ αυτό και πανηγυρίζει όταν επιτέλους τη σκοτώνει στο τελευταίο βιβλίο της σειράς. Σύντομα, όμως, θα συνειδητοποιήσει πως δεν θα ξεμπερδέψει τόσο εύκολα με τη Μίζερι: μετά από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα εν μέσω χιονοθύελλας, θα ξυπνήσει στο σπίτι της Άνι Γουίλκς, της «Νούμερο Ένα Θαυμάστριάς του». Η Άνι ήταν αυτή που τον ανέσυρε από το αμάξι του και τον μετέφερε στο απομονωμένο σπίτι της, σε μια μικρή πόλη του Κολοράντο. Σταδιακά, ενόσω βγαίνει από τον λήθαργό του, ο Πολ θα διαπιστώσει το μέγεθος του κινδύνου στον οποίο βρίσκεται: κείτεται σε ένα κρεβάτι, με δύο τσακισμένα πόδια, ήδη εθισμένος σε κωδεϊνούχα φάρμακα, ουσιαστικά δέσμιος μιας γυναίκας ανισόρροπης, εμφανώς ψυχωτικής και εμμονικής μαζί του. Μόνο του αντίβαρο απέναντι στη δολοφονική μανία της Άνι Γουίλκς είναι η ίδια η Μίζερι Τσάστεϊν, την οποία θα αναστήσει από τον τάφο της αφήγησής του, προκειμένου να σώσει τη ζωή του.
Η θρυλική «Μίζερι» του Stephen King, για πολλούς το καλύτερο από τα βιβλία του, που κέρδισε το βραβείο Bram Stoker το 1987, οπότε και εκδόθηκε, και που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1990 από τον Rob Reiner, χαρίζοντας στη μνημειώδη ερμηνεία της Kathy Bates το Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου, επανεκδίδεται φέτος στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος, που εκδίδουν πλέον το σύνολο της βιβλιογραφίας του King, στη μετάφραση της Παλμύρας Ισμυρίδου.
Στο κλασικό αυτό πλέον βιβλίο, ο King περιπλανιέται στα πιο δύσβατα μονοπάτια του ανθρώπινου μυαλού και ψυχοσύνθεσης και ξεγυμνώνει τον υπέρτατο τρόμο, αυτήν τη φορά όχι μεταφυσικό, όχι υπό τη μορφή ενός τέρατος ή ενός αλλόκοσμου πλάσματος, αλλά με υπόσταση αμιγώς ανθρώπινη. Κάτω από την γκρι ζακέτα και φούστα της Άνι, κάτω από το «συμπαγές, ινώδες» κορμί της και την ψυχρή, απλανή ματιά της, κρύβεται ο πυρήνας του τρόμου, της κακίας και του σαδισμού, και ο King μας αποδεικνύει ότι δεν μπορεί να υπάρξει τίποτα πιο τερατώδες από τον ίδιο τον άνθρωπό και την ψυχοπαθολογία του, τις αγκυλώσεις, τις νευρώσεις και τις εμμονές του.
Σκιαγραφεί αριστοτεχνικά το ερεβώδες πορτραίτο της Άνι, μιας μανιοκαταθλιπτικής, ψυχωτικής κατά συρροήν δολοφόνου, που βυθίζεται διαρκώς από τις καταστροφικές κρίσεις μανίας και τα παρανοϊκά επεισόδια σε περιόδους κλινικής κατάθλιψης και πλήρους παραίτησης από τη ζωή, στις περιόδους εκείνες που διαφαίνεται η «ρωγμή» στο προσωπείο απόλυτης σκληρότητας και αναλγησίας της. Ο τρόπος που την αποτυπώνει στο χαρτί, παρ’ ότι εκείνη είναι ο villain της ιστορίας, είναι εξ ολοκλήρου ανθρώπινος, ρεαλιστικός και συμπονετικός: η Άνι καταφέρνει να παραμείνει ο σαδιστικός βασανιστής του Πολ, η πεμπτουσία του αγνού, ανόθευτου Κακού, χωρίς όμως να απεκδυθεί πλήρως την ανθρώπινη υπόστασή της.
Μέσα από την ιστορία της «Μίζερι», ο King κάνει ένα δηκτικό σχόλιο για την υποδοχή των λογοτεχνικών έργων από το αναγνωστικό κοινό: απογοητευμένος ο ίδιος από την αρνητική αντιμετώπιση που περίμενε το βιβλίου φαντασίας του, “The Eyes of the Dragon”, επειδή αυτό σηματοδοτούσε την απομάκρυνσή του από το είδος του horror το οποίο τον είχε καθιερώσει και το οποίο οι θαυμαστές του ανέμεναν από αυτόν, δημιουργεί την περσόνα της Άνι, της «Πιστής Αναγνώστριας», η οποία ενσαρκώνει στην ακραία τους μορφή όσα τον λυπούν και τον εξοργίζουν από το αναγνωστικό κοινό, τις υπερβολικές προσδοκίες και δέσιμό των θαυμαστών του με τους χαρακτήρες και τις ιστορίες του, στον βαθμό που καταλήγει να αποστερείται τη δημιουργική ελευθερία του.
Το «Μίζερι» είναι και μια αλληγορία για τον εθισμό, από τον οποίο υπέφερε και ο ίδιος την εποχή της συγγραφής του μυθιστορήματος: γράφει για τις εξαρτήσεις ως έξοδο κινδύνου από τη ζοφερή πραγματικότητα, είτε εξαρτήσεις σε οπιοειδή φάρμακα είτε στην αφήγηση και τη ζωογόνο δύναμή της. Η επιβλητική, ανηλεής φιγούρα της Άνι Γουίλκς συμβολίζει το αδηφάγο τέρας του εθισμού, που πιστό στο καθημερινό ραντεβού του ροκανίζει τα τελευταία υπολείμματα ελεύθερης βούλησης και ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Σταδιακά, ο Πολ θα σταματήσει να αντιστέκεται στην απόλυτη εξουσία της Άνι και θα παραδοθεί πλήρως στις διαστροφικές ορέξεις και διαταγές της, ανήμπορος και αβοήθητος απέναντι στην παντοδύναμη, σχεδόν θεϊκή, μορφή της.
Όμως, η μεταξύ τους σχέση είναι μια σχέση αλληλεξάρτησης: για τη μοναχική, ψυχικά και συναισθηματικά ασταθή Άνι, μια γυναίκα με μανία καταδίωξης, που νομίζει πως όλα τα «κακορίζικα παλιόπαιδα» του μεγάλου, δυσοίωνου κόσμου εκεί εξώ βρίσκονται στο κατόπι της και την κυνηγούν, η Μίζερι Τσάστεϊν εκπροσωπεί ό,τι είναι καλό, έντιμο, δίκαιο και ασφαλές στον κόσμο αυτόν, μια ιδεατή πραγματικότητα μίλια μακριά από αυτήν στην οποία ζει. Η πηγαία της ανάγκη να χάνεται στο σύμπαν αυτό, να μάθει τη συνέχεια της ιστορίας της Μίζερι, είναι αυτή που θα την καταστήσει εξίσου εξαρτημένη από τον Πολ όσο είναι εκείνος εκ των πραγμάτων από αυτήν.
Αλλά και η ίδια η συγγραφή της Μίζερι θα σώσει τη ζωή του Πολ, με τρόπο διττό: θα είναι η μόνη του δικλείδα ασφαλείας, η μόνη του προστατευτική πανοπλία απέναντι στις απρόβλεπτες διαθέσεις και τα ψυχωτικά ξεσπάσματα της Άνι, αλλά και το ύστατο θέλγητρο της ζωής για εκείνον, από το οποίο αγκιστρώνεται πεισματικά. Σαν άλλη Σεχραζάτ, παζαρεύει διαρκώς με τον δεσμώτη του, διαπραγματεύεται λίγη ακόμα ανακούφιση από τον πόνο, λίγη ακόμα ζωή, με μοναδικό αντάλλαγμα την ίδια την τέχνη της αφήγησης. Όμως, και αντίθετα με τη Σεχραζάτ, δεν έχει να ελπίζει σε κάποια ηθική μεταστροφή του δεσμοφύλακά του, σε κάποια θεία παρέμβαση, γιατί ξέρει ότι έχει να κάνει με το απόλυτο Κακό. Ο King γράφει για τις ευεργετικές ιδιότητες της φαντασίας καθ’ αυτές, για τη δύναμη της συγγραφής και την παραμυθία που προσφέρει, στην οποία καταφεύγει ο ήρωάς του για να γλιτώσει από τον εφιάλτη που βιώνει. Περιγράφει παραστατικά τη δημιουργική διαδικασία του καλλιτέχνη, τις συνεχείς αμφιβολίες και δισταγμούς που τον κλονίζουν, αλλά και τη σωτήρια «τρύπα στο χαρτί» στην οποία αφήνεται να βυθιστεί, σε ένα βιβλίο καθαρά αυτοβιογραφικό και αυτοαναφορικό.
Ο Stephen King είναι ένας μάστορας του τρόμου και με τη «Μίζερι» έχει δημιουργήσει ένα συναρπαστικό page-turner μυθιστόρημα που διαβάζεται μονορούφι, δίχως όμως ποτέ να θυσιάζει στο ελάχιστο την ποιότητα της γραφής, της ατμόσφαιρας, της πλοκής και των αφηγηματικών ανατροπών. Μακριά από τα μεταφυσικά, αμιγώς horror στοιχεία της πλειονότητας των έργων του, γράφει μια κλειστοφοβική ιστορία τρόμου, εκτυλισσόμενη αποκλειστικά μέσα σε τέσσερις τοίχους, αλλά με το σασπένς και την αγωνία να αναβλύζουν από τις σελίδες της. Γράφει ένα κυνήγι γάτας – ποντικιού, στο οποίο όμως το ποντίκι δεν τρέχει μανιασμένα να ξεφύγει από τον θηρευτή του, αλλά βρίσκεται εγκλωβισμένο μέσα στη φάκα του, με τη σπονδυλική του στήλη συνθλιμμένη, ουρλιάζοντας απέλπιδα για σωτηρία.
