Ο άνθρωπος πάντα έψαχνε και ψάχνει για μία ηρωική φιγούρα. Και όταν η πραγματικότητα δεν είναι αρκετή, απευθύνεται στον κόσμο της φαντασίας. Οι Jerry Siegal & Joe Shuster ήταν οι πρώτοι που ανταποκρίθηκαν σε αυτή την ανάγκη, ενός «υπεράνθρωπου», δηλαδή κάποιας τέλειας ανθρώπινης φιγούρας, με το κόμικς Superman στο Action Comics #1 τον Ιούνιο του 1938. Στη συνέχεια ακολούθησαν και άλλες τέτοιες φιγούρες στα κόμικς, στον κινηματογράφο, στη λογοτεχνία και σε όλα τα υπόλοιπα μέσα. Από την έννοια του «σωτήρα» στην έννοια του «ανώτερου όντος», οι άνθρωποι έφτιαχναν ουσιαστικά μία δική τους προσωποποίηση του Θεού. Όλο αυτό το κίνημα, που ξεκίνησε από την Αμερική, σιγά σιγά υιοθετήθηκε και από άλλες χώρες, άλλες κοινότητες ανθρώπων, και είχε ραγδαία εξέλιξη. Αν σκεφτεί κανείς κιόλας πως έγινε σε μία μετά-Β’ Παγκοσμίου Πολέμου εποχή, δικαιολογείται απόλυτα. Τι συμβαίνει όμως στην Ελλάδα; Φυσικά, οι διάφορες «αμερικανιές» ήρθαν και στη χώρα μας, θέτοντας τα θεμέλια για αυτή την ιδεολογία του τέλειου ανθρώπου. Αλλά πως αυτό αποτυπώθηκε στην ποπ κουλτούρα της εποχής;
Ο Στέλιος Ανεμοδουράς το 1951, έχοντας μία εμπειρία στον χώρο του λαϊκού αναγνώσματος με την «Νυχτερίδα» το 1949, βλέποντας τις ανάγκες του ελληνικού λαού για κάτι να τους κάνει να ξεχάσουν τις καθημερινές δυσκολίες – ερχόμενοι κιόλας μετά από έναν εμφύλιο πόλεμο που άφησε πίσω του δάκρυα και αίμα – αλλά και την ραγδαία αυξανόμενη υπερθρησκευόμενη ελληνική κοινωνία, αποφάσισε να ανταποκριθεί στις ανάγκες του λαού του. Η απάντηση είχε το όνομα «Ο Υπεράνθρωπος», ένα παιδικό ανάγνωσμα που παρουσίασε έναν… Έλληνα Superman, που παρουσίαζε εκπληκτικές δυνατότητες και βρισκόταν πάντα αντιμέτωπος με κακούς πάσης φύσεως, και μερικές φορές έχει την βοήθεια της σούπερ-οικογένειάς του! Ο Ανεμοδουράς σαφώς επηρεασμένος από την αμερικάνικη ποπ κουλτούρα, και συγκεκριμένα τον χαρακτήρα του Superman, τόσο από τα κόμικς όσο και από τα 2 κινηματογραφικά σίριαλ (που είχαν έρθει και στην Ελλάδα το 1948 και το 1950 αντίστοιχα), το ξεκινάει ως μία ελεύθερη προσαρμογή σε ανάγνωσμα αμερικανικού κόμικς με ήρωα τον Superman και έπειτα εξελίσσεται σε ένα αυθεντικό, ελληνικής γραφής ανάγνωσμα με μόνα κοινά σημεία, εκτός από το όνομα, την ποικιλία των εχθρών. Πολλές ομοιότητες επίσης παρατηρούνται με τον ήρωα Captain Marvel του εκδοτικού οίκου Fawcett, με κυριότερες εκείνες της στολής, και της σούπερ-οικογένειάς του («Marvel Family» στο ξένο κόμικ, «Υπεράνθρωποι» στο ελληνικό).
Η φαντασία του Στέλιου Ανεμοδουρά βάζει τον Τζιμ Μπάρτον ή αλλιώς «Υπεράνθρωπο» να αντιμετωπίζει αλλόκοσμα τέρατα, σατανικούς επιστήμονες, διαβολικούς κακούς με δυνάμεις αντίστοιχες εκείνου, πλαισιωμένος από την οικογένεια του, και εκείνη με υπερδυνάμεις, ανάμεσά τους η Έλσα Πάρσεν (σύζυγός του, δημοσιογράφος – αντίστοιχη της Λόις Λέιν), ο Ντάνυ ή «Κεραυνός» (το ένα από τα δύο παιδιά με την Έλσα), η Ντιάνα ή «Αστραπή» (το δεύτερο παιδί τους), ο «Υπερέλληνας» (εγγονός που βγήκε από την συνεύρεση της Ντιάνα με τον «Ελ Γκρέκο») και ο Σιμούν (εγγονός από την Λάουρα και τον Κεραυνό). Τα παιδιά μη-έχοντα το αίμα του Υπερανθρώπου στις φλέβες τους, η Λάουρα και ο Ελ Γκρέκο, είναι και οι δύο κοινοί θνητοί, με τον Ελ Γκρέκο – ίσως και τον σημαντικότερο κρίκο σε όλο το ανάγνωσμα – να πρόκειται για έναν Έλληνα ιδιοφυή επιστήμονα, ο μόνος ανάμεσα σε μία οικογένεια Αμερικανών, φέρνοντας έτσι έντονα το ελληνικό στοιχείο στην πλοκή. Το κωμικό στοιχείο αντιπροσωπεύει ο Τσιπιτσίπ, ένα μικρόσωμο εξωγήινο ον και ο δημοσιογράφος Μπιλ Φακτ ή «Κοντοστούπης». Όλοι αυτοί μαζί έμπλεκαν σε διάφορες περιπέτειες, γραμμένες στα 96 τεύχη της σειράς, από τις 24 Απριλίου του 1951 έως και τις 17 Φεβρουαρίου 1953.
Ας έρθουμε όμως τώρα στο σήμερα, και συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο του 2019, που το 2ο τεύχος του Μπλεκ μας κάνει μία πρώτη παρουσίαση σε ένα remake του ήρωα, αυτή τη φορά σε μορφή κόμικς, κρατώντας τα βασικά συστατικά του αρχικού έργου της δεκαετίας του ’50 και προσθέτοντας νέα, εκσυγχρονίζοντάς τον ουσιαστικά, ώστε να είναι συμβατός με την εποχή του σήμερα. Υπεύθυνος της νέας αυτής εκδοτικής προσπάθειας είναι ο Θάνος Κόλλιας, που υπογράφει το σενάριο και το σχέδιο του κόμικ. 24 σελίδες συνολικά είδαμε στα τεύχη #2 και #3 του Μπλεκ τους μήνες Φεβρουάριο και Απρίλιο, οι οποίες και μας έκανα μία εισαγωγή στον – ανανεωμένο πλέον – τίτλο. Κατά τη διάρκεια του The Comic Con 5 στη Θεσσαλονίκη έγινε η πρώτη παρουσίαση του αυτόνομου άλμπουμ του ήρωα, συγκεντρώνοντας το υλικό που εκδόθηκε στο Μπλεκ μαζί με άλλες 24 νέες σελίδες, κάνοντας για ένα άλμπουμ των 52 σελίδων.
Με τίτλο «Η Γέφυρα», το όλο στόρυ ακολουθεί δύο νέα παιδιά, τον Λευτέρη και τον Νικόλα που μετατοπίζονται στον χωροχρόνο χάρη στη Δικλίδα, που βρήκαν σε ένα συρτάρι ενός παλαιοβιβλιοπωλέιου της Αθήνας στο 2019. Καταλήγουν σε ένα κομβικό μέρος δίχως χρόνο, και εκεί τα παιδιά γνωρίζουν τον Υπεράνθρωπο. Εκείνος στη προσπάθεια όμως να τους σώσει, το ένα από τα παιδιά ο Νικόλας χάνεται σε μία από τις πολλές πύλες. Τελικά, ο Υπεράνθρωπος θα «υιοθετήσει» τον Λευτέρη, κάνοντάς τον επίσημα μέλος της – αμερικάνικης καταγωγής – οικογένειάς του. 9 χρόνια, έχοντας περάσει μαζί πολλές περιπέτειες, ο Λευτέρης (με το αμερικάνικο όνομα Τέρι Τιζ) μετατράπηκε στον Ελ Γκρέκο, που με όπλο την ασσύληπτη διάνοια του, θα παντρευτεί την Ντιάνα, την κόρη του Τζιμ (το ψευδώνυμο του Υπερανθρώπου) με αποτέλεσμα εκείνη να μένει έγκυος. Μετά από τόσο καιρό όμως κάνει και την επανεμφάνισή του ο αιώνιος εχθρός του Υπερανθρώπου, Εκείνος, με σκοπό να ανατρέψει την φυσιολογική ροή των πραγμάτων…
Τα 9 αυτά χρόνια αντιστοιχούν στη σειρά αναγνωσμάτων και τις ιστορίες που διηγήθηκαν εκεί, κάνοντας έτσι την «Γέφυρα», έναν πρόλογο αλλά και έναν επίλογο στο έπος του Στέλιου Ανεμοδουρά. Το κόμικ παρουσιάζει αρκετές διαφορές με το πρωτότυπο. Συγκεκριμένα, η χρονολογία – στη «Γέφυρα» μας ξεκινάει στο 1967 και τελειώνει το 1976, ενώ στο ανάγνωσμα δεν ξεκαθαρίστηκε ποτέ ποια είναι η ακριβής χρονολογία, υποτίθεται πως συμβαίνει τη δεκαετία του ’50 – και τα μέλη της οικογένειας, καθώς κανένα από τα 2 εγγόνια δεν έχουν γεννηθεί ακόμα, και η Λίντα δεν έχει γνωριστεί με τον Κεραυνό ακόμα. Κατά τα άλλα, οι χαρακτήρες παραμένουν οι ίδιοι, και η βασική θεματολογία του αναγνώσματος απαράμιλλη: η μάχη ενάντια στις δυνάμεις του κακού, με κάθε κόστος.
Ο Κόλλιας έχοντας ένα μακρύ παρελθόν στα υπερηρωικά κόμικς, με δουλειές όπως το «Ύψιλον» ή το πιο πρόσφατο ο «Αιώνιος», με σχέδιο που φέρνει στη μνήμη το στυλ καλλιτεχνών για τη Marvel και τη DC, ενορχηστρώνει μία επανεκκίνηση του τίτλου, κρατώντας τα στοιχεία που τον έκαναν επιτυχία τότε, με τους παλαιούς όταν το διαβάσουν θα νοσταλγήσουν, αλλά παράλληλα κάνοντάς το επίκαιρο, ώστε το κοινό αναγνωστών του σήμερα θα το βρει ελκυστικό. Το στοίχημα είναι μεγάλο, αλλά ο Κόλλιας τα καταφέρνει.
«Ο Υπεράνθρωπος» πρόκειται ένα κόμικ που έχει ως βασικό άξονα την οικογένεια και τη σημασία της στον άνθρωπο. Ο πρωταγωνιστής μας εάν έχει μία αδυναμία, αυτή θα είναι η οικογένεια, κάτι που σε κάθε κλασσική υπερηρωική ιστορία συναντώμαι. Ο Λευτέρης αντιπροσωπεύει απόλυτα αυτό το μοτίβο. Φεύγει μακριά από την οικογένειά του, πράγμα που τον πληγώνει αλλά παράλληλα τον μετατρέπει σε πιο ώριμο άνδρα, κάνοντάς τον έτσι έτοιμο για να ξεκινήσει την δικιά του οικογένεια. Ο Υπεράνθρωπος είναι επίσης κάτι παρόμοιο. Έχοντας χάσει την οικογένειά του στον πλανήτη του, έχει χτίσει μία δικιά του στη Γη και θα κάνει τα πάντα για να μην τη χάσει. Η λυρικότητα του σεναρίου κορυφώνεται στο φινάλε, όταν όλα τα μέλη της οικογένειάς του πεθαίνουν, και ο Υπεράνθρωπος μένει μόνος. Νιώθει πως απογοήτευσε τους πάντες και βυθίζεται στον πόνο του. Η οικογένεια αυτή ήταν το παν για εκείνον. Δίχως εκείνη εκείνος μετατρέπεται σε έναν γέρικο, θλιβερό, κοινό άνθρωπο. Το γεγονός πως εκείνη τη στιγμή νιώθουμε για εκείνον, σημαίνει πως το σενάριο τουλάχιστον κατάφερε να μας ευαισθητοποιήσει στους χαρακτήρες, να μας συνδέσει δηλαδή ψυχολογικά μαζί τους, σε βαθμό που λίγα υπερηρωικά κόμικς πλέον καταφέρνουν…
Το σενάριο αν και ανοίγει διάφορα κοινωνικά θέματα, έχει ελεύθερη γλώσσα, δυστυχώς η ροή αντιμετωπίζει αρκετά προβλήματα, και σε πολλά σημεία γίνεται γρήγορη και «τσαπατσούλικη». Η μετάβαση από πρωτοπρόσωπη σε τριτοπρόσωπη αφήγηση είναι αρκετά προβληματική, και νιώθεις σαν να μπήκες σε εντελώς διαφορετική ιστορία. Αν και οι ανατροπές ήταν πολλές και μερικές πολύ καλά χτισμένες, εξηγήσεις όπως εκείνη του Νικόλα για τον Τσιπ και για την μετατροπή του στον Εκείνο έγιναν βεβιασμένα, και είναι αρκετά μπερδεμένες. Το τέλος αν και συγκινητικό θεωρείτο «γρήγορο», με όλες τις εξηγήσεις να δίνονται μόνο εντός 1-2 σελίδων. Οι επιστημονικές θεωρίες αποδίδονται με εύστροφο τρόπο, και ειδικότερα όλο το time-travel σενάριο γίνεται κατανοητό. Ειδικά τώρα που βρισκόμαστε σε μία μετά-Endgame εποχή, κολλάει απίθανα με την τωρινή κατάσταση της ποπ κουλτούρας. Μερικοί διάλογοι επίσης υποφέρουν από την αισθητική «ρετρό» που αποπνέουν, φέρνοντας έτσι και μία «παιδική αφέλεια» στο κόμικ.
Συνολικά, ο Θάνος Κόλλιας φέρνει ξανά στον εκδοτικό χώρο ένα πολυαγαπημένο ανάγνωσμα του παρελθόντος στο σήμερα, με μεγάλη επιτυχία, με μοναδικά προβλήματα οι διάλογοι και η απόδοση των διάφορων αφηγηματικών τρικς. Η έκδοση του Μικρού Ήρωα είναι σε πολύ καλά στάνταρ, και δεν ξεχνάμε το εξαιρετικό 2-σέλιδο αφιέρωμα του Γιώργου Βλάχου. «Η Γέφυρα» πιστεύουμε πως απευθύνεται περισσότερο σε λάτρεις του ήρωα και σε παλαιούς αναγνώστες, ενώ οι νεαρές ηλικίες θα το βρουν επίσης πολύ ενδιαφέρον.
