Τα Ψάρια δεν Κλείνουν τα Μάτια- Ένα βιβλίο ωδή στην αθωότητα, το μέστωμα και τον χρόνο
Αύγουστος. Ένα χρόνο μετά στα χέρια μου κρατώ πάλι ένα βιβλίο του Ιταλού συγγραφέα Erri De Luca. Μετά το «Βάρος της Πεταλούδας» η Μικρή Βιβλιοθήκη Κέλευθος κυκλοφορεί ένα ακόμη βιβλιαράκι τσέπης του αλπινιστή-συγγραφέα και συνιδρυτή της πολιτικής οργάνωσης «Λότα Κοντίνουα» με τίτλο «Τα Ψάρια δεν Κλείνουν τα Μάτια».
«Αν θες να μιλήσεις για την ηλικία, πιο ακριβές είναι το ρήμα κρατώ.» Σφιχτά κρατημένες σε καρδιά και νου είναι οι παιδικές αναμνήσεις του ήρωα που από σελίδα σε σελίδα μεγαλώνει. Δεν είναι απλώς λίγες τρίχες πάνω απ’ τα χείλη που σηματοδοτούν την είσοδο στον εφηβικό λαβύρινθο. Ήδη από τα δέκα αυτοαναγνωρίζεται ενήλικος, διαβλέπει την εσωτερική αλλαγή και καταριέται το αγορίστικο ακόμη κορμί του. Ένα νησί, ένας ψαράς, κάτι δίχτυα, κάτι γράμματα κι ένα κορίτσι ξεχωρίζουν στις καλοκαιρινές μνήμες ενός άνδρα, μεσήλικα πια, που παρατηρεί τη ζωή του να ξετυλίγεται σαν κουβάρι αναγνωρίζοντας ή ψάχοντας αγωνιωδώς τον εαυτό του σ’ εκείνο το μοναχικό αγόρι.
Ο συγγραφέας με αυτοβιογραφικό ύφος και έντονη κινηματογραφική αφήγηση πηγαινοέρχεται τολμηρά ανάμεσα σε παρελθόν και παρόν σα να ‘ναι ο ίδιος ο χρόνος. Στέκεται σε στιγμές που χάραξαν το νου του, αναρωτιέται, απορεί, χαμογελά και νοηματοδοτεί. «Ακόμα και σ’ ένα μικροσκόπιο διακρίνονται ορίζοντες». Στο κράτημα ενός χεριού βρίσκει την αγάπη, σε γδαρσίματα την ενηλικίωση, στο αίμα την ντροπή. Η λέξη δικαιοσύνη ορθώνεται μπροστά του πελώριο μυστήριο. Υποψιάζεται τι σημαίνει να χάνεις, όμως, θα ‘χει πια γκρίζες τρίχες όταν θα σφίξει επάνω του τον θάνατο. Στο σφιχταγκάλιασμα ίδια θα μείνει η αγάπη, εκείνη η λέξη η λατινική που όταν ήταν παιδί σιχάθηκε την προστακτική της -“ama!”- όμως γνώρισε πραγματικά σε ‘κείνο το κράτημα του χεριού.
Με αγάπη σφιχτή κρατά μέσα του και τους απόντες. «Οι ζωές των δικών μου βρίσκονται στη φυλακή των απόντων και δεν περνάει μέρα της δικής μου που να μη σταθώ απ’ έξω περιμένοντας». Έχει τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο να μην αποχαιρετά, αλλά να τους υποχρεώνει να υπάρξουν πάλι.
Η ματιά του παιδιού είναι σπουδαία και διδακτική: κάθε τι για πρώτη φορά. Ανακαλύπτει τη γυναικεία ομορφιά που «σε κάνει ν’ αναριγείς, σε αδειάζει», στη νησιώτικη ακτή χωρά όλο τον κόσμο, στις κρυμμένες λέξεις ενός σταυρόλεξου πετυχαίνει τις πρώτες του νίκες. Έτσι, χωρίς βιασύνη κάθε ανακάλυψη και νίκη φέρνει το μέστωμα. Γλυκόπικρη γεύση, σαν το θαλασσινό αλάτι. «Γέννηση, μέστωμα, σ’ αυτά εξαντλείται το πεπρωμένο: όπου κι αν πάει κανείς, το έχει ήδη προίκα, το μισό σαβούρα και το μισό άδεια ελεύθερης κυκλοφορίας». Όποιον αριθμό κι αν δείξει, όμως, το καντράν του χρόνου… «υπάρχει στο σώμα το χιόνι που δε λιώνει ούτε το Δεκαπενταύγουστο, μένει μες στην ανάσα, όπως η θάλασσα μέσα σ’ ένα άδειο κοχύλι».
Ο Erri De Luca γεννήθηκε το 1950 στη Νάπολη και ζει στη Ρώμη. Στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί επίσης τα βιβλία του Τρία Άλογα (Αλεξάνδρεια, 2002), Η μουσική της θάλασσας (Περίπλους, 2002), Το βάρος της πεταλούδας (Κέλευθος, 2016) και Είσαι δικός μου, εσύ (Κέλευθος, 2016).
(disclaimer: η φώτο εξωφύλλου του κειμένου είναι από το vintagestories.gr)
About the Authors
Μάρω Παναγή Εκπαιδευόμενη Καρυάτιδα. Όταν βαριέται την ορθοστασία πηγαίνει θέατρο, σινεμά, διαβάζει και γράφει. Περισσότερα για την Μάρω βρίσκετε στο https://otanxarazei.blogspot.com
