O Πνιγμός- Ο πνιγμένος από τις…ανασφάλειες πιάνεται

Nίκος Γιακουμέλος Από Nίκος Γιακουμέλος 5 Λεπτά Ανάγνωσης

Ο Τσακ Πολάνικ αντικειμενικά δεν χρειάζεται και πολλές συστάσεις. Τι να πει κανείς άλλωστε για τον άνθρωπο που ξάφνιασε ολόκληρο τον πλανήτη με το Fight Club και τις ανησυχίες του για τον ρόλο και την εικόνα του άνδρα σε μια κοινωνία ταχέως μεταβαλλόμενων σημαινόμενων, τα οποία περιφέρονται χωρίς πολλές φορές να συνδέονται με κάποιο σημαίνον. Ακραίο και προκλητικό, έθετε ερωτήματα και αντιρρήσεις και, σίγουρα, προκαλούσε αντιδράσεις. Θετικές και αρνητικές.

Ο Πολάνικ ακολουθεί την ίδια μέθοδο στον Πνιγμό (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος): καυστική γραφή-γροθιά στο στομάχι, λόγος που υπερκαλύπτει την πλοκή και μια ιστορία έρμαιο των διαθέσεων του αφηγητή. Το παρόν αναζητά τις ρίζες του σε ένα παρελθόν που, όπως οι ανησυχίες του Πολάνικ, πλανάται μεταξύ μιας ιδεατής (πάντα μη υπαρκτής) πραγματικότητας και ενός τραύματος, το οποίο προκλήθηκε από τη σύγκρουση με την βιωμένη Πραγματικότητα.  Η θεματολογία του δεν προχωρά ιδιαίτερα: παραμένει το ζήτημα του άνδρα σε κρίση μέσα σε ένα περιβάλλον επιβεβλημένο απέξω. Ωστόσο, γίνεται πιο οξεία, πιο κακεντρεχής και εκεί, τελικά, αποδεικνύει και την αδυναμία της.

Οι χαρακτήρες του, όλοι τους  στον έναν ή τον άλλον βαθμό εξαρτημένοι από κάτι, συνθέτουν έναν καθαρά σχιζοφρενικό κόσμο, όπου το 1+1  δεν σημαίνει για όλους 2. Αυτό είναι το μεγαλύτερο δράμα που αντιμετωπίζουν τα πρόσωπα στον Πνιγμό. Τους έχουν εκτοξεύσει σε έναν κόσμο που δεν κατανοούν γιατί δουλεύει όπως δουλεύει ή, καλύτερα, που δεν εμπιστεύονται πως δουλεύει. Είναι καταραμένοι να αμφισβητούν τα πάντα, χωρίς όμως να προσφέρουν ένα άλλο σύνολο ιδεών για να στηριχθούν, αντηχώντας τα λόγια του Κικέρωνα: ” με τον σκεπτικισμό μπορούμε να σκεφτούμε, αλλά δε μπορούμε να ζήσουμε”. Έτσι οι ήρωες αναζητούν μια έξοδο μέσω διαφόρων ειδών εθισμούς, δημιουργώντας δυσλειτουργικά κενά κοινωνικότητας, τα οποία εντάσσονται στο σύνολο δια του αποκλεισμού τους. Οι νέοι ιεροί άνθρωποι  ούτε θέλουν να θυσιαστούν, ούτε μετράει  ακόμα και αν το κάνουν.

Αυτή η αντιδραστικότητα του Πολάνικ, πολύ δημοφιλής στο νεανικό κοινό της μετανεωτερικότητας, φτάνει σε βαθιά προβληματικά χαρακτηριστικά. Σαν σωκρατικό επιχείρημα υψωμένο στην μέγιστη μορφή του, ο ήρωας του Πολάνικ, ο Βίκτορ Μανσινι, αποτελεί έναν απόλυτα εξαρτημένο άνθρωπο: από το σεξ, από τις γυναίκες, από την αμφίδρομη ανάγκη του Αλλου, βιωμένη όμως καθαρά σωματικά. Ο Βίκτορ δεν είναι κύριος του εαυτού του και ούτε των πράξεων του. Και, όταν τελικά καταλαβαίνει τι φταίει, μονολογεί: Οχι άλλες γυναίκες. Μπορεί η θέση αυτή να μετριάζεται και να μιλάει, στο τέλος, πράγματι για το βάρος των επιβεβλημένων κοινωνικών προτύπων, όμως ο κώδικας του τέλους δεν αρκεί για να αντιστρέψει έναν λόγο στα όρια  της σκοποφιλίας. Το σοκ για την χαρά του σοκ δεν είναι συγγραφική ιδιότητα. Προσεγγίζει περισσότερο μια εξάρτηση,  όμοια με αυτή του φίλου του Βίκτορ Ντένι, στον αυνανισμό.

Ταυτόχρονα, τα ίδια τα ερμηνευτικά εργαλεία του Πολάνικ τον προδίδουν, καθώς αφενός μαρτυρούν τις καταβολές του, αφετέρου τον εγκλωβίζουν, ακόμα και όταν θέλει να τους ξεφύγει: Μπορεί να ανατρέπει το οιδιπόδειο βάζοντας στην θέση του δυνάστη την παρανοϊκή μητέρα του Βίκτορ, όμως και πάλι κάνει χρήση των ίδιων ψυχαναλυτικών εργαλείων που κατακρίνει για να μιλήσει για αυτή την σχέση. Μπορεί να ρίχνει μύδρους στον καταναλωτισμό, και πάλι όμως βασίζεται στην λογική της (επίπλαστης) επιθυμίας για να την καταγγείλει.

Σε κάθε περίπτωση όμως ο Πολάνικ ήταν και παραμένει σπουδαίος, μορφολογικά, συγγραφέας. Η μορφή εδώ ξεκάθαρα επιβάλλεται επί του περιεχομένου και έτσι, μέσα από έναν ασαφή λόγο που συνταιριάζει πολλά και διαφορετικά μεταξύ τους πράγματα με την μέθοδο των συνειρμών, ρυθμικές επαναλήψεις και καθιέρωση κοινών κωδικών με τον αναγνώστη, ο συγγραφέας καταφέρνει και κερδίζει το κοινό του. Τα θέματα του παραμένουν εκεί, το ίδιο, αν όχι και περισσότερο εριστικά από τον Tyler Durten και έχουμε σίγουρα την ανάγκη να τα ακούσουμε. Όμως, όπως και οι ήρωες του, ας μας επιτρέψει να αμφιβάλλουμε.

 

Μοιραστείτε το Άρθρο
Γεννήθηκε με μεγάλη επιτυχία αλλά μετά άρχισε καπου να δυσκολεύει το πράγμα. Σπούδασε Επικοινωνία και μετά αποφάσισε πως δεν του αρέσει να επικοινωνεί. Όνειρο του να μετακομίσει στην Σαχάρα όπου θα έχει ησυχία, αλλά μέχρι να το καταφέρει δουλεύει κωπηλάτης.