Λίγα χρόνια πριν βγει το Coco (2017), ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσεις τη μεξικανική τελετή της Dia de Muertos ήταν το “Book of Life” (2014), μία animation ταινία σε σκηνοθεσία του Jorge R. Gutierrez που ανάμεσα στους παραγωγούς της ξεχωρίζει ο Guillermo del Toro. Πρόκειται για δύο ταινίες που μας γνωρίζουν μία πένθιμη τελετή, έναν θεσμό μνήμης των νεκρών. Όμως παρουσιάζουν αυτή την παραδοσιακή τελετή δίνοντας έναν ευχάριστο τόνο, χάρη στις χιουμοριστικές τους σκηνές και τους μεξικάνικους μουσικούς τους ρυθμούς, επιτρέποντας έτσι ακόμα και σε μικρά παιδιά να παρακολουθήσουν με χαρούμενη διάθεση ένα -κατά τα άλλα- λυπητερό θέμα.
Η ιστορία του Book of Life ξεκινά με έναν υπέροχο εκπαιδευτικό τρόπο που μας βάζει σε σκέψεις σχετικά με τον τρόπο που μπορεί μία επίσκεψη σε ένα μουσείο να γίνεται με πιο διασκεδαστικό τρόπο. Τα ζωηρά παιδιά ενός σχολείου πηγαίνουν εκδρομή σε ένα μουσείο και δεν έχουν καθόλου όρεξη να μάθουν το παρελθόν τους. Όμως για καλή τους τύχη εκεί τα αναλαμβάνει η Mary Beth, μία αντισυμβατική ξεναγός που μπορεί να κερδίσει το ενδιαφέρον ακόμα και των πιο άτακτων παιδιών. Κατευθύνοντάς τους σε ένα κρυφό μέρος του μουσείου, το ταξίδι της αφήγησης ξεκινά ανοίγοντας το «Βιβλίο της ζωής».
Ήδη απ’ τα πρώτα στοιχεία της ταινίας (μουσείο, παράδοση, ιστορία) η ταινία του Gutierrez φανερώνει τον σκοπό της να αποτίσει φόρο τιμής στη μεξικάνικη κουλτούρα. Η παρουσία μάλιστα του Guillermo del Toro εγγυάται απ’ την πρώτη στιγμή ότι η παρουσίαση της μεξικανικής κουλτούρας δεν θα γίνει υπό το βλέμμα της Δύσης, αλλά ότι θα στρέψει τη ματιά του στην ίδια τη μεξικανική ιστορία, στις παραδόσεις και στα βιώματα του πολύπαθου λαού του Μεξικού. Ακόμα και το στυλ του animation που επιλέγουν οι δημιουργοί της ταινίας είναι εστιασμένο στην όσο το δυνατόν αυθεντικότερη αποτύπωση της μεξικανικής παράδοσης. Ως μέρος αυτής της κουλτούρας παρουσιάζεται και η παράδοση της «Dias de Muertos», μία τρυφερή τελετή μνήμης των προγόνων των Μεξικανών.
Κεντρικός πρωταγωνιστής της ιστορίας που διηγείται η Mary Beth στην ταινία, είναι ο Manolo, ο νεότερος απόγονος μιας διάσημης οικογένειας ταυρομάχων. Στην οικογένεια του Manolo, το να γίνει κάποιος ταυρομάχος αποτελεί παράδοση και υποχρέωση. Ο Manolo, αν και έχει το χάρισμα του ταυρομάχου, δεν προτιμά να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο με τους προγόνους του. Θέλει αντίθετα να χαράξει το δικό του δρόμο, να ασχοληθεί με το τραγούδι, δραστηριότητα που θεωρείται κατώτερη για την οικογένειά του.
Ο καλύτερος φίλος του Manolo είναι ο Joaquin, γιος ενός στρατηγού – ήρωα της πόλης, στον οποίο ο Joaquin φιλοδοξεί να μοιάσει και να γίνει κι αυτός σπουδαίος πολεμιστής. Οι Joaquin και Manolo είναι κολλητοί φίλοι από παιδιά και αυτή η φιλία τους δεν διαρρηγνύεται ούτε όταν γίνονται αντίζηλοι για να κερδίσουν την καρδιά της όμορφης Maria.
Αυτό το ειδύλλιο δίνει την ιδέα σε δύο θεούς, τον Xibalba και τη La Muerte να βάλουν ένα στοίχημα, κρίσιμο για την ανθρωπότητα. Όπως φαίνεται η πόλη του San Angel, είναι μοιρασμένη σε τρία επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο βρίσκεται η γη των ζωντανών, στο δεύτερο επίπεδο η γη των νεκρών, ενώ στο τρίτο ο έρημος τόπος της γης των ξεχασμένων. Ο Xibalba υποφέροντας από βαρεμάρα στο δικό του επίπεδο (τη γη των ξεχασμένων), προσπαθεί με τεχνάσματα να διεκδικήσει τη γη της La Muerte (τη γη των νεκρών) και την πείθει να βάλουν ένα στοίχημα που αν το κερδίσει θα ανταλλάξουν θέσεις. Έτσι οι δύο θεοί διαλέγουν από ένα αγόρι, στο οποίο στοιχηματίζουν ότι θα κερδίσει την αγάπη της Maria και ότι θα την παντρευτεί.
Ο Manolo, ο οποίος αποστρέφεται τις παραδόσεις, οδηγούμενος από την αγάπη του για τη Maria δεν θα φοβηθεί να θέσει σε κίνδυνο ακόμα και την ίδια του τη ζωή. Στο βιβλίο της ζωής, οι σελίδες του Manolo κρύβουν μια ιδιαιτερότητα, τελικά η μοίρα μας καθορίζει ή την καθορίζουμε εμείς;
Η ταινία αυτή αν και έχει ως θεματική την ημέρα των νεκρών, μία ημέρα νοσταλγίας, τελικά προσπαθεί να αναδείξει τον λόγο για τον οποίο υπάρχει ως μεγάλη εορτή. Ο λόγος της γιορτής είναι η μνήμη. Όσο θυμόμαστε τους προγόνους μας εκείνοι παραμένουν στη χώρα των νεκρών μαζί με την οικογένεια και τα άλλα αγαπημένα τους πρόσωπα. Και δεν πρέπει να τους ξεχάσουν ποτέ οι ζωντανοί, γιατί αν ξεχαστούν θα καταλήξουν στη γη των ξεχασμένων, εκεί που κανείς τους δεν ξεχωρίζει πια γιατί πλέον έχουν χαθεί στη λήθη. Η Dia de Muertos, που γιορτάζεται στις δύο πρώτες μέρες του Νοεμβρίου στο Μεξικό αποτελεί την κορύφωση αυτής της παράδοσης. Αυτές τις ημέρες, οι Μεξικανοί τις αφιερώνουν στους νεκρούς τους, οι οποίοι θεωρούν ότι επιστρέφουν παροδικά στη γη των ζωντανών και βρίσκονται ανάμεσά τους. Αυτή η παράδοση είναι μία τρυφερή υπενθύμιση ότι πρέπει να θυμόμαστε το παρελθόν μας, να μην λησμονούμε τους προγόνους και τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Αν τους θυμόμαστε εμείς, τότε θα συνεχίσουν να υπάρχουν, είτε στη γη των πεθαμένων (στη μεταφυσική του διάσταση), είτε στη μνήμη και στα συναισθήματά μας γι’ αυτούς (στη ρεαλιστική του διάσταση).
Πάντως, η υπόθεση του “Book of Life” δεν περιορίζεται μόνο στο νοσταλγικό κομμάτι. Με αφορμή την Ημέρα των Νεκρών θίγει ποίκιλλα θέματα, όπως θέματα φιλίας, οικογένειας, αγάπης, τέχνης και ισότητας. Επιπλέον η συνολική εικόνα της ταινίας είναι ένας φόρος τιμής στη μεξικάνικη παράδοση, στις ιδιαίτερες μυθολογικού τύπου ιστορίες της και στις κλασσικές μεξικάνικες φιγούρες, όπως τις γνωρίζουμε ιδιαίτερα από την επαναστατική περίοδο του Μεξικού. Οι παραδοσιακές ξύλινες φιγούρες του animation της ταινίας, καταφέρνουν να αποδώσουν αυτό το παραμυθικό στοιχείο. Αυτή η γνωριμία της παράδοσης του Μεξικού κυρίως στις νεότερες ηλικίες μέσω animation ταινιών, πρώτα του Book of Life και μετά του Coco, είναι και μία γερή γροθιά στον ρατσισμό που καλλιεργείται παράλληλα όλα αυτά τα χρόνια στις ΗΠΑ για τους Μεξικανούς, που έφτασε στο σημείο να φέρει τον Trump στην εξουσία με το σύνθημα «build the wall».
Η μουσική της ταινίας είναι επίσης ένα απ’ τα στοιχεία που ξεχωρίζουν. Ακολουθεί τον κανόνα των animation ταινιών που απευθύνονται κυρίως σε νεαρότερο κοινό που επιβάλλει να συνοδεύεται η ταινία με ένα ευχάριστο soundtrack που συνοδεύεται από χιουμοριστικές ή συγκινητικές σκηνές, το οποίο διασκεδάζει τα παιδιά και χαράζει στη μνήμη τους την ταινία. Σε αντίθεση όμως με το «Coco», όπου εκεί τα τραγούδια ήταν όλα πρωτότυπα, το “Book of Life” χρησιμοποιεί ήδη γνωστά τραγούδια ελαφρώς παραλλαγμένα, ίσως και λόγω έλλειψης budget σε αυτό τον τομέα. Παρ’ όλα αυτά καταφέρνει να συνδυάσει τη μουσική με πολύχρωμες animation σκηνές που ευχαριστούν το μάτι μας και κερδίζουν το θαυμασμό μας.
Αν για να γιορτάσατε το Halloween είδατε ένα θρίλερ ή κάποιο θεματικό επεισόδιο Halloween από την αγαπημένη σας κωμική σειρά, τότε σίγουρα στη 1 και 2 Νοεμβρίου θα πρέπει να γιορτάσετε την μεξικάνικη Dia de Muertos με μία απ’ τις δύο εξαιρετικές animation ταινίες που έχουν αφιερωθεί σε αυτήν, το Coco ή το Book of Life. Και να θυμάστε να μην ξεχνάτε!
