Σχετικά πρόσφατα η Wizards of the Coast κυκλοφόρησε το Mordenkainen Presents: Monsters of the Multiverse, ουσιαστικά μια αναθεώρηση παλαιότερων τεράτων και φυλών, playable και μη. Βασικός άξονας των αλλαγών ήταν το alignment, δηλαδή το αν ένα πλάσμα είναι καλό (και νομιμόφρων, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα) ανάλογα με τη φυλετική του ταυτότητα. Σε παλαιότερες εκδόσεις πολλές φυλές ήταν εγγενώς κακές και κάποιες καλές, προσφέροντας στους παίκτες κάποιες εύκολες ηθικά μάχες (βλέπεις ορκ, το σκοτώνεις και συνεχίζεις τη μέρα σου) αφαιρώντας όμως την ευκαιρία του να εξερευνήσουν οι ίδιοι αυτοί παίκτες εντελώς διαφορετικές πολιτισμικές συνθήκες από αυτές που επέβαλαν τα τολκινικά στερεότυπα, με όλες τις ευκαιρίες roleplay μπορεί αυτό να προσέφερε.
Γιατί φανταστείτε να έπαιζε κάποιος ένα καλό ορκ που προσπαθούσε να ξεφύγει από τη βίαια κληρονομιά της φατρίας του. Πόσες ευκαιρίες για backstory drama θα προσέφερε αυτό, πώς θα μπορούσε κάποιος να προσεγγίσει ερμηνευτικά ένα πλάσμα που ζει με διαφορετικούς αξιακούς κανόνες από τους γύρω του, μακριά από εύκολους μανιχαισμούς.
Μπορεί οι αλλαγές αυτές να φαντάζουν ακόμα παράλογες σε κάποιους, οι οποίοι κάνουν λόγο για εισβολή woke culture στο αγαπημένο TRPG τους και να μην μπορούν να ξεκολλήσουν τη «φαντασία» τους από στερεότυπα που, στην υπάρχουσα μορφή τους, προσεγγίζουν πια τα 70, όμως αντικειμενικά δεν είναι κάτι νέο. Στην πραγματικότητα φιγούρα μιας τέτοιας συνθήκης, η οποία αποκτά τώρα τη μηχανική της απεξάρτηση από τους επίσημους κανόνες, υπάρχει ήδη από τη δεκαετία του 1980 και είναι μάλιστα ο πιο διάσημος ήρωας του πιο διάσημου setting του DnD. Πρόκειται για τον Drizzt Do’urden, τον drow ranger που ξέφυγε από τη σατανική πόλη της Menzoberranzan, όπου λατρεύεται η δαιμονική θεά της απάτης και της προδοσίας, η αραχνόμορφη Lolth, και έγινε ο μεγαλύτερος και πιο ένδοξος ήρωας των Λησμονημένων Βασιλείων.
Έχουμε ξαναμιλήσει για τον Drizzt Do’urden, με την ευκαιρία της επανέκδοσης αλλά και επέκτασης των περιπετειών του από τις εκδόσεις Anubis. Όμως είναι δύσκολο να καταλάβουμε τελικά την επίδραση που είχε ο ήρωας του R.A.Salvatore τόσο στο ίδιο το DnD όσο και στη φαντασία γενικότερα. Πέρα από το κύμα αντιγραφών που κυριάρχησε, με πολλά τραπέζια να πλημμυρίζουν από καλούς drow, η διαδικασία με την οποία η σκέψη για την ηθική και τον νόμο απομακρύνθηκε από φυλετικά καλούπια, έδωσε μια τεράστια ώθηση στην ίδια τη διαδικασία του roleplay. Έδωσε (και συνεχίζει να δίνει) την ευκαιρία o καθένας να εξερευνήσει με τη φαντασία του νέες συνθήκες, να μπει στη θέση του Άλλου, του ξένου και να αποκτήσει μια ενσυναίσθηση, που τελικά μπορεί να τον βοηθήσει και στην «πραγματική» του ζωή. Γιατί τελικά αυτός είναι και ο σπουδαιότερος ρόλος των παιχνιδιών φαντασίας, όχι απλά μια ανέξοδη απόδραση από τα προβλήματα της καθημερινότητας, αλλά μια ευκαιρία για να αποκτήσει κάποιος μια ζωή διαφορετική, πιο πλούσια και ίσως πιο πολύπλοκη από τη δική του, η οποία θα τον κάνει να καταλάβει πράγματα για τον εαυτό του. Αυτό μπορεί βέβαια να γίνει μέσα από το παραδοσιακό ταξίδι του ήρωα, όμως, 70 χρόνια μετά, πόσες φορές να θέλει κάποιος να ζήσει την ίδια ιστορία ξανά και ξανά; Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί αποδιωγμένοι από τη νόρμα άνθρωποι, Ξένοι στα ίδια τα μέρη που μεγαλώνουν, ή ακόμα και στα σώματά τους, βρήκαν ένα φιλόξενο καταφύγιο στο DnD και τη φαντασία.
Ο R.A.Salvatore κατάφερε να σμιλέψει αυτή την τόση γοητευτική φιγούρα παίρνοντας προφανώς υλικά από παλαιότερους χαρακτήρες. Μέσα στον ασπρομάλλη ξωτικό Drizzt συναντάμε προφανώς στοιχεία του Elric, από την εμφάνιση έως τους προβληματισμούς για την ηθική, τον νόμο, το καλό και το κακό (που έχουν πάντα κοινωνική έννοια). Ακόμα και ο κόσμος στον οποίο δρα ο Drizzt, τα Forgotten Realms δεν είναι δημιούργημα του Salvatore. Aυτή η τιμή ανήκει στον Ed Greenwood. Όμως η πλαστικότητα που προσφέρει το setting, η δυνατότητα του να γίνει ένας φιλόξενος χώρος για μυριάδες προσωπικές ιστορίες είναι τελικά και η μεγάλη του αξία. Τα Forgotten Realms είναι το σπίτι του Drizzt όσο είναι και δικό μας. Έτσι ο Salvatore, πατώντας πάνω σε υπάρχοντα στοιχεία, καταφέρνει να χτίσει κάτι ολότελα δικό του, που πλέον αποτελεί μια κοινή παρακαταθήκη. Η εισβολή των ορκ στον Βορρά, το βασίλειο του Many Arrows, η εισβολή στη Mithras Hall, χαρακτήρες όπως ο δαιμόνιος Jarlaxle, ο γοργός δολοφόνος Artemis Entreri, ακόμα και ο παρανοϊκός νάνος μάγος Halaster Blackcloak έχουν αποτελέσει γεγονότα και πρόσωπα που τα έχουμε συναντήσει στα φανταστικά ταξίδια μας, τα έχουμε ζήσει.
Πολλές φορές η μεταφορά ενός παιχνιδιού σε άλλο μέσο είναι μια αποτυχημένη διαδικασία. Είναι άλλωστε δύσκολη η μεταφορά της διαδικασίας επιλογών των παικτών ενός παιχνιδιού σε τρίτο πρόσωπο, δεν υπακούει σχεδόν ποτέ στους κανόνες της παραδοσιακής αφήγησης, ειδικά όταν το ίδιο το παιχνίδι βασίζεται σε αυτές τις επιλογές και τις συνέπειες τους για να προχωρήσει. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που οι περισσότερες κινηματογραφικές μεταφορές παιχνιδιών είναι πανωλεθρίες. Βέβαια η λογοτεχνία έχει περισσότερες δυνατότητες από ότι μια οπτικοακουστική παραγωγή, αφού και αυτή βασίζεται στη φαντασία (και είναι τρομερά φθηνότερη). Επιπλέον, υπάρχουν πολλές αξιόλογες λογοτεχνικές ιστορίες DnD πολύ πριν τον Salvatore, στις οποίες ο ίδιος βασίστηκε. Ο ίδιος ο Ed Greenwood έχει άλλωστε γράψει πολλές από αυτές.
Όμως ο λόγος που ο χαρακτήρας του Drizzt και τα βιβλία του Salvatore ξεχώρισαν είναι ακριβώς αυτή η ελευθερία που υπάρχει στη διαχείριση του υλικού και η προσθήκη ουσιαστικών προβληματισμών για θέματα ηθικής, φυλής και ρατσισμού. Οι χαρακτήρες του Salvatore αντιμετωπίζουν δράκους, δαίμονες, ολόκληρους στρατούς εχθρών σε εντυπωσιακές, ακριβείς και καταιγιστικές χορογραφίες ξιφασκίας και έντονης δράσης. Όμως την ίδια στιγμή αντιμετωπίζουν στερεότυπα, ηθικά διλήμματα, προσωπικούς δαίμονες. Φοβούνται την αποτυχία, τη λήθη, ακόμα και την ανία, ίσως μάλιστα περισσότερο από τους υλικούς εχθρούς. Έχουν συναισθηματικό βάθος και έντονο ψυχολογικό υπόβαθρο και τελικά είναι αυτός ο λόγος που ξαναγυρνάμε σε αυτούς. Δράση έτσι και αλλιώς υπάρχει και αλλού, στα δικά μας τραπέζια και στα 20εδρά μας. Όμως γυρνάμε ξανά και ξανά στα Λησμονημένα Βασίλεια και τις περιπέτειες του Drizzt.
Το πόσο επηρέασε αυτή η αλλαγή το DnD το βλέπουμε πια καθαρά στις μέρες, με τα νέα setting που ξεπηδούν, όπως η Exandria του γνωστότερου σύγχρονου DM, του Mathew Mercer του Critical Role, να αποποιείται πλήρως τα στερεότυπα των φυλών και να γεμίζει τις πόλεις της με κάθε λογής πλάσμα, από κάθε πολιτισμό και παράδοση. Μπορεί αυτό να φαίνεται παράξενο σε κάποιους, όμως όλα τελικά έχουν στην αρχή τους έναν μοναχικό ranger, με έναν μαγικό πάνθηρα στο πλευρό του, που μας έδειξε πως δε σε ορίζει η καταγωγή σου ούτε τα στερεότυπα για αυτή…
