Είναι σχεδόν εγκληματικό το πόσο καλά ταιριάζει η επιστημονική φαντασία με τα περισσότερα είδη του κινηματογράφου. Έχουμε ήδη δει αγαπημένες ταινίες δράσης σε sci-fi σκηνικό, κωμωδίες, τρόμο, υπαρξιακά θρίλερ, ακόμα και ρομαντικές κωμωδίες. Μερικές από τις πιο πετυχημένες σειρές που έχουμε δει ποτέ είναι sci-fi western (από το Firefly μέχρι το Westworld δεν είναι μεγάλη η απόσταση). Επομένως, προφανώς και θα συνέβαινε το πάντρεμα της με το στρυφνό και δύσκολο είδος του noir. Το εκπληκτικό πάντως δεν είναι ότι συνέβη, αλλά ότι συνέβη πολύ νωρίτερα από όσο θα πιστεύαμε! Ήδη από τα πρώτα του βήματα, το noir γοητεύτηκε από το μελλοντoλογικό και απροσδιόριστο της επιστημονικής φαντασίας και κατάφερε να το μεταπλάσει σε πανέμορφα δυστοπικά τοπία και εφιαλτικούς κόσμους. Μερικοί από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες ασχολήθηκαν με αυτό το υβριδικό είδος και έφτιαξαν πραγματικά σπουδαίες ταινίες.
Ας πάρουμε μια γεύση
10)Μinority Report
Ίσως η πιο περιπετειώδες προσθήκη της λίστας, το blockbuster του Steven Spielberg διατηρεί όλα του τα noir στοιχεία. Είναι βέβαια πιο αραιωμένα και δεν συνάδουν με την ατμόσφαιρα που είχε το έργο του Philip K. Dick, στο οποίο βασίστηκε, όμως αυτό δεν αναιρεί πως η δουλειά που έκανε ο μεγάλος παραμυθάς φάνηκε. Αίσθηση άγχους, ανηλεές κυνηγητό και μάχη απέναντι σε ένα απροσπέλαστο σύστημα, ένα έγκλημα που φαντάζει τέλειο και ένας αστυνομικός που παίρνει το νόμο στα χέρια του, τα χαρακτηριστικά του noir είναι εδώ, παντρεμένα με την ασυναγώνιστη εικονογραφική φαντασία του Spielberg. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε επίσης πως αυτή η ταινία γέρασε πολύ καλύτερα από όσο πιστεύαμε όταν πρωτοβγήκε, το μακρινό 2002. Επίσης να αναφέρουμε πως οριακά χειρίζεται το θέμα του branding καλύτερα από το Civil War 2 της Marvel…
9)The Groundstar Conspiracy
Αυτό το οριακά cult διαμαντάκι θα ξέφευγε εντελώς της προσοχής μας αν δεν υπήρχε το μαγικό Ίντερνετ. Δεν άλλαξε την πορεία του κινηματογράφου, δεν επηρέασε μεγάλους δημιουργούς. Στέκει εκεί, μόνο του, στην προσπάθεια να μεταπλάσει το κλασσικό noir σε κάτι πιο εμπορικό, πιο 70s (με την κακή έννοια) αλλά δεν τα καταφέρνει. Η ταινία όμως του Lamont Johnson (The Execution of Private Slovik, Spacehunter: Adventures in the Forbidden Zone) κερδίζει την αγάπη του κοινού για την αμεσότητα, την ειλικρίνεια και την παντελή έλλειψη κάθε έννοιας επιτήδευσης.
8)Code 46
Ο Tim Robbins θα μένει για πάντα στις καρδιές μας για το The Shawshank Redemption. Ωστόσο τον αγαπάμε και για άλλα πράγματα, όπως αυτό το σκατόψυχο, ψυχαναλυτικό noir διαμάντι του Michael Winterbottom (A Mighty Heart,he Killer Inside Me) που ακολουθεί έναν συνηθισμένο άνθρωπο που αναζητεί και, στο τέλος, ερωτεύεται τον κλώνο της μητέρας του. Γήινοι τόνοι, μοντάζ μεστό και αεικίνητο που σε σαγηνεύει είναι τα χαρακτηριστικά της ταινίας. Κυρίως όμως μένεις για αυτή την αίσθηση ματαιότητας, καταπίεσης και οδύνης. Για όσους πιστεύουν ότι δεν είναι noir, προτείνουμε το The Lone Star για απάντηση.
7)Gattaca
Ίσως όχι αυτό που πολλοί θα αποκαλούσαν noir, το αριστούργημα του Andrew Niccol (In time, Truman Show) διατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά ενός noir: η κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, η πόλη-φυλακή, το έγκλημα (ακόμα και αν δεν είναι φόνος και γνωρίζουμε ήδη όλη την συνωμοσία) . Ακόμα και η femme fattal είναι παρούσα, στο πρόσωπο της σαγηνευτικής Uma Therman (Kill Bill 1+2). Πολύ περισσότερο από την ανθρώπινη φύση, η ταινία διαπραγματεύεται την καταπίεση και τον ρατσισμό, θέματα καθόλου άγνωστα σε πιο παραδοσιακά noir, ενώ οι σκοτεινοί τόνοι βάφουν το film. Σημεία που ξεχωρίζουν είναι οι τρομερές ερμηνείες των Jude Law (Alfie, Sleouth ) και Ethan Hawke (The Magnificent Seven, Boyhood).
6)Who Framed Rogger Rabbit
Η πιο παραδοσιακή ταινία noir της λίστας και η μόνη κωμωδία! Και μάλιστα, με cartoons που κρατούν τους βασικούς ρόλους. Το αγέραστο θαύμα του Robert Zemeckis (Τhe Walk, Back to the Future) καταφέρνει να επικοινωνεί με τον πυρήνα του noir και ταυτόχρονα να κάνει το είδος να φαντάζει φρέσκο και αγέρωχο, αιώνιο απέναντι στις προκλήσεις της νέας εποχής. Τα cartoons, σε αντίθεση με πολλά cgi του σήμερα, φαντάζουν απόλυτα αληθινά, ακριβώς γιατί δεν προσπαθούν να είναι. Φαίνεται πως καταλαμβάνουν φιλμικό χώρο και αλληλεπιδρούν με το ταλέντο των ηθοποιών σε τέλεια ισορροπία. Αξεπέραστος ο Bob Hoskins (Enemies at the gate, Brazil) στον πρωταγωνιστικό ρόλο.
5)12 Monkeys
Μακριά από την ντροπιαστική σειρά. Μιλούμε μόνο για το μεγάλο έργο του Terry Gilliam (σκηνοθέτη των ανυπέρβλητων Monty Pythons). Mια δυστοπική, κριτική ματιά στο έξω, στο γύρω και στο μέσα μας, που ακολουθεί τις φόρμες του noir μόνο σαν τις βασικές συγχορδίες ενός σόλο που κατά βάση είναι αυτοσχεδιασμός. Το 12 Monkeys είναι πολλά πράγματα και συνεχίζει να αποτελεί κάτι το αξεπέραστο. Τρομερές ερμηνείες από ηθοποιούς που δεν το περίμενες, όπως ο Bruce Willis (Die Hard,Looper, Lucky Number Slevin) και από κάποιους που το περίμενες αλλά πάλι τους θαύμασες, όπως τον υπερκινητικό Brand Pit (World War Z, Inglourious Basterds).
4) Soylent Green
Μπορεί να λέγεται πράσινο, αλλά το Soylent Green περιγράφει ίσως την πιο μαύρη, δυστοπική κοινωνία του κινηματογράφου, ακριβώς γιατί είναι τόσο ρεαλιστική η προσέγγιση του. Βαθιά επηρεασμένος από παλαιότερες ταινίες noir/sci-fi, ο πολυτάλαντος Richard Fleischer (Conan the Destroyer, Tora Tora Tora) στρατολογεί ένα εριστικό, καυστικό και μηδενιστή Charlton Heston (Ben Hur, Planet of the Apes) για να κατακρημνίσει κάθε ελπίδα για το μέλλον της ανθρωπότητας, κάθε φως, κάθε όνειρο. Εδώ ο Heston λέει και την δεύτερη πιο διάσημη ατάκα της καριέρας του, που όμως δεν καταφέρνει να σταματήσει τίποτα: Soylent Green is…
3)Blade Runner
Τι λίστα θα ήταν αυτή χωρίς το κατεξοχήν noir/sci-fi film.Το πολυεπίπεδο έργο του Ridley Scott ( The Martian, Alien) όρισε τον κινηματογραφικό φουτουρισμό, την ίδια την έννοια του μέλλοντος και το πως αντιλαμβανόμαστε ως θεατές τον φιλμικό χρόνο αλλά και την τεχνολογία και την σχέση μας μαζί της. Αποτελεί τεράστιο κομμάτι της μαζικής κουλτούρας, όποια πέτρα και αν σηκώσεις θα δεις κάποιο κομμάτι αυτής της ταινίας καπου. Σημαντικό στοιχείο αυτής της μεγαλοπρεπούς ταινίας είναι και ο ημίθεος Rutger Hauer (Sin City, Batman Begins) για την ίσως καλύτερη αυτοσχεδιάστική ατάκα που ειπώθηκε ποτέ σε ταινία. Επίσης, ο Harrison Ford (Star Wars, Indiana Jones) κάνει και εδώ πολύ καλή δουλειά.
2)Dark City
Έπος. Αριστούργημα. Kολοσσός. Πολλά έχουν ειπωθεί για την ταινία του εριστικού και μνησίκακου Alex Proyas (I, Robot, The Crow). Το μόνο σίγουρο είναι πως τα αξίζει όλα. Μία από πιο όμορφες αισθητικά και μεστές νοηματικά ταινίες όλων των εποχών καταφέρνει να μας κάνει να αναρωτηθούμε για το πως συγκροτείται η ανθρώπινη ταυτότητα, τι είναι αυτή και στο τέλος, αν έχει νόημα, όλα αυτά στο δρόμο για το Shell Beach. Επίσης είναι από τις λίγες ταινίες που ο πραγματικά σπουδαίος Rufus Sewell (The Man in the High Castle, The Pillars of the Earth) είχε τον χώρο να αναπνεύσει δημιουργικά.
1) Alphavile
Το Alphavile του 1965 αποτελεί μία από τις ομορφότερες ταινίες (του είδους, αλλά και γενικά) του τιτάνα Jean-Luc Godard και μία από τις βασικές στιλιστικές επιρροές των περισσότερων σκηνοθετών που αναφέραμε πιο πάνω, οι οποίοι υιοθέτησαν πολλά στοιχεία του οράματος του Godard, κάποιες φορές μάλιστα σχεδόν αυτούσια. Κλειστοφοβικό μέσα στην επιβλητικότητα του, πολυπρισματικό μέσα στην αοριστία του, το Alphavile παραμένει αξεπέραστο δείγμα αισθητικής και σεναριακής σύλληψης.Oι φιλοσοφικές του προεκτάσεις είναι πραγματικά απεριόριστες, ενώ κάθε θέαση επιτρέπει και μια διαφορετική ανάγνωση. Επίσης ,η Anna Karina στον πρωταγωνιστικό ρόλο παραμένει ερωτεύσιμη, όσα χρόνια και αν περάσουν. Ένα αναμφισβήτητο must-see.
