Γράφει ο Σταμάτης Ματσίνος
Πενήντα σχεδόν χρόνια μετά το Μωρό της Ρόζμαρι, δεκαπέντε χρόνια μετά το Lost και δεκατρία μετά το Cloverfield, το crossover μεταφυσικού τρόμου και hard sci-fi εξακολουθεί να έχει κενές θέσεις στο ράφι του. Τουλάχιστον για το μέρος του κοινού που ζητάει συνοχή υπόθεσης και σεναρίου, πειστικές ερμηνείες και γεμάτη και χορταστική ροή της βασικής ιστορίας.
Μας έρχεται μέσα από την πλατφόρμα του Netflix και σε παραγωγή των Rebecca Sonnenshine, James Wan (Aquaman, The Conjuring) και του Paul Harris Boardman ως βασικό σεναριογράφο και παραγωγό. Πηγή και έμπνευση για το πρότζεκτ αποτέλεσε ένα podcast παρόμοιου περιεχομένου με θέμα την αποκατάσταση παλιών βίντεο.
Ο Dan (Mamoudou Athie) είναι ένας ικανότατος αναπαλαιωτής και συντηρητής αναλογικού βίντεο και οπτικών μέσων. Η παιδική του ηλικία είναι γεμάτη κενά μνήμης και φοβικές εμπειρίες και πολλές απώλειες στην οικογένειά του. Είναι προσηλωμένος στη δουλεία του. Ο κολλητός του φίλος (Mark-Matt McGorry) ασχολείται με ραδιοφωνικές εκπομπές μυστηρίου και μεταφυσικών ερευνών.
Ο ζάπλουτος και επιτυχημένος ιδιοκτήτης της LMG (Virgil Davenport- Martin Donovan) τον προσεγγίζει για μια δουλειά με παχυλότατη αμοιβή. Χρήματα που ακόμα και στις ΗΠΑ, με εξειδίκευση, κάνεις ένα και δύο χρόνια να τα βγάλεις. Πρόκειται για την αποκατάσταση μιας σειράς κασετών βιντεοκάμερας τύπου VHS, με υλικό από το 1994, από την εργασία μιας διδακτορικής φοιτήτριας που αφορά στην πολύνεκρη πυρκαγιά του συγκροτήματος Visser. We all know. 90’s are the new 80’s. What? No? Εκεί λοιπόν έγκειται η μισή γοητεία της σειράς. Το χειροπιαστό και μη διαμορφώσιμο της μαγνητοσκόπησης. Όπου η αναλογική ποιότητα του μέσου επέβαλλε την καθοριστική μορφή του οπτικού αποτελέσματος: χιόνια, ανάλυση 480×576 σε PAL. Τα χοντρά μάλλινα πουλόβερ, τα παλτό που αναδεικνύουν τη φόρμα του σώματος, το κάπνισμα τσιγάρου που δεν απαγορευόταν και ακόμα θεωρούνταν επιλογή.
Η διδακτορική φοιτήτρια Melody Pendras (Dina Shihabi) είναι μια αυτόφωτη ερμηνεία. Χωρίς επιτήδευση. Σταράτη, ωμή. Όταν φοβάται τρέμουν τα χέρια της και χάνει τα λόγια της. Οι όροφοι και ο επιστάτης του πολυόροφου Visser δεν υπόσχονται τίποτα το ζεστό και καλοσυνάτο. Ιδιόμορφες ένοικοι, εκκεντρικές συλλέκτριες, εστέτ συνθέτριες. Σε αυτή την ομάδα ανθρώπων ξεχωρίζει ο καθηγητής Samuel Spare (Evan Jonigkeit) με τις ανθρωπολογικές του ενασχολήσεις με παραθρησκευτικές οργανώσεις που ασχολούνταν με ανθρωποθυσίες και επαφές με αλλοδιαστασιακά όντα.
Το ενδιαφέρον της πλοκής είναι ότι εισάγει στοιχεία που θυμίζουν τη δομή των ιστοριών του Η.P. Lovecraft. Συγκεκριμένα από τα «Όνειρα στο σπίτι της μάγισσας», «Ντάγκον», «Η σκιά πάνω από το Ίνσμουθ». Ο ρυθμός της αφήγησης είναι πολύ φιλικός στον τηλεθεατή. Χωρίς πολλές φλυαρίες, χωρίς υπονοούμενα, χωρίς βασανιστικές επεξηγήσεις. Αγνός, υλικός, βίαιος τρόμος. Η παραγωγή και η σκηνοθεσία είναι προσανατολισμένες προς μια στιβαρή ξενάγηση σε τρεις κατευθύνσεις: στο τώρα όπου ο Dan αναζητά τη μοίρα των θυμάτων της πυρκαγιάς του Visser και τη συνολική αλήθεια, το PhD project και το βίαιο προσωπικό δράμα της Melody που ξεψαχνίζει τις διαπροσωπικές σχέσεις της τραγωδίας του 1994 και την απόκοσμη, αποτρόπαιη προσπάθεια των ακόλουθων του Kalaego να τον καλέσουν στη Γη.
Τα εφέ μάς αγκαλιάζουν διακριτικά, ευνοώντας τον βαθύ φόβο για την πιθανή είσοδο μιας εξ’ ολοκλήρου ξένης προς εμάς οντότητας στον κόσμο μας. Ως προς αυτό, είναι μυθολογία Κθούλου. Σημαντικό μέρος των πλάνων είναι μέσω της βιντεοσκόπησης της Μelody. Aυτή αποτελεί μια δεύτερη, θα λέγαμε, σκηνοθέτιδα, εικονολήπτρια και αφηγήτρια της ιστορίας του Visser και των μυστικοπαθών κατοίκων του. Οι πολύ σωστά σκηνοθετημένοι χαρακτήρες, στο δικό τους πλαίσιο και με την δική τους δυναμική, δίνουν στίγμα στις περιπέτειες του νεαρού τεχνολόγου μας. Το πιο βαθύ και μύχιο στοιχείο που άπτεται της δικής μας πραγματικότητας, των θεατών, είναι η μοίρα των ανθρώπων.
Ανά τους καιρούς, στη μυθολογία της σειράς, αναδεικνύονται δύο αντίπαλες παρατάξεις. Οι καλές μάγισσες Baldung, που θέλουν να προστατεύσουν την ανθρωπότητα από το αρχεγονικό, διαστασιακό χάος της αποδόμησης και που ανήκουν στην φτωχή εργατική τάξη, και οι εκκεντρικοί μπουρζουάδες, που μέσα στην αστική βαρεμάρα τους επιδιώκουν μια «άλλη» ζωή χωρίς το βάρος του θανάτου και των προσωπικών απωλειών τους. Δίχως να καταλαβαίνουν την ανισότητα των ευκαιριών, δίχως το καθημερινό βάρος της βιοπάλης -και νομίζοντας ότι ένα κάποιο νόημα στη ζωή τους θα το κατακτήσουν εξαλείφοντας τον θρήνο του θανάτου και του συναισθηματικού πόνου που έρχεται μαζί με κάθε συνείδηση της απώλειας. Γι’ αυτή την απόδραση είναι διατεθειμένοι να χύσουν ανθρώπινο αίμα. Καλά το καταλάβατε. Θα δείτε snuff films, τελετουργικά με ανθρωποθυσίες. Όπου τα θύματα δεν γνωρίζουν τι τα περιμένει.
Κορυφαία σκηνή είναι εκείνη με τα λόγια ενός από τους occultists, παρότι πλούσιου και ευειδούς, που εγκαταλείπει τον αιμοβόρο πολύχρονο κυκεώνα λέγοντας: «Ίσως αυτή είναι η μοίρα των ανθρώπων: να γεννιούνται, να υποφέρουν και να πεθαίνουν. Και είναι αποδεκτό». Αυτό αποτέλεσε το σημείο που με καθήλωσε.
Ο πατέρας του Νταν (Charlie Hudson-Dr Turner) είναι ένας ακόμα ανθηρός χαρακτήρας. Που έλκει τις αλληλεπιδράσεις της Melody, της φερέλπιδος φοιτήτριας με τον συναισθητικό και νοιαστικό Dan. Τίθεται εδώ το ζήτημα της αμφισβήτησης της αγάπης του πατέρα. Της αυστηρής απόρριψης και της πρόωρης απώλειας αυτού, λόγω του θανάτου. Ακόμα και αυτός έχει ένα σημαντικό ρόλο να παίξει, κινώντας την εξέλιξη της ιστορίας, δίνοντας άσυλο στην πρωταγωνίστρια και την κολλητή της φίλη, την Anabelle, τη ζωγράφο (Julia Chan).
Η εξέλιξη της δράσης είναι απολαυστική. Το παρελθόν των ηρώων και ηρωίδων μας αναδιπλώνεται σε κάθε επεισόδιο χωρίς κρυφές πτυχές και με προσφορά όλων των λεπτομερειών, χωρίς η παρακολούθηση να γίνεται απαιτητική. Κάθε αποκάλυψη της βασικής υπόθεσης του μύθου και της δαιμονικής κληρονομιάς του οπτικού υλικού γίνεται αβίαστα. Καθώς το βλέπουμε, νιώθουμε ότι οι συντελεστές έχουν ακόμη περισσότερη διήγηση να μας μεταδώσουν. Δεν χορταίνεται εύκολα.
Δοκιμάζουμε μια μπουκιά από The Omen. Σέκτες που καλούν αλλόκοσμες υπάρξεις στην δικιά μας Γη. Ταυτόχρονα με μια πολύ καλή φωτογραφία και επιλογή τοπίων και χώρων γυρισμάτων. Τα χρώματα επίσης είναι αυτά που ταιριάζουν στο παρόν, για το 2021. Έντονες αντιθέσεις μαύρου-άσπρου, βαρύ αστικό τοπίο, με απομόνωση και μοναξιά. Στο 1994, παρατηρούμε περισσότερο ζεστό φως, σέπια, εκθέσεις ζωγραφικής, sandwich parties, séances.
Το στοιχείο το οποίο δεν μοιράζεται με αντίστοιχες ταινίες τρόμου του παρελθόντος είναι το απαισιόδοξο και ηθικά αμφίσημο τέλος. Ως προς το κομμάτι αυτό, το Archive81 είναι σαφές και απλό. Οι ισχυροί δεσμοί αγάπης, η ανθρωπιά, το δέσιμο των φίλων που αλληλοβοηθιούνται οδηγεί στη σωτηρία τους.
Happy binge watching!
