Το αστυνομικό μυθιστόρημα είναι ίσως το πιο αγαπημένο είδος λογοτεχνικού αναγνώσματος του καλοκαιριού. Η χαλάρωση στην ξαπλώστρα δίπλα στη θάλασσα όμορφα συνδυάζεται με το σασπένς του μυστηρίου των αστυνομικών ιστοριών. Ίσως δεν υπάρχει πιο ζωντανή αναγνωστική εμπειρία από ένα καλό αστυνομικό, στο οποίο ο αναγνώστης βυθίζεται στην υπόθεση, συνδυάζει τα δεδομένα της υπόθεσης, προβληματίζεται και προσπαθεί να λύσει το μυστήριο αποφεύγοντας τις παγίδες που τοποθετεί ο συγγραφέας για να τον μπερδέψει. Το φετινό καλοκαίρι οι περισσότεροι από εμάς απολαύσαμε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, ίσως κάποιου σκανδιναβού συγγραφέα (που κάνουν θραύση σε δημοφιλία) ή κάποιου Γάλλου του neopolar ρεύματος (με ιδιαίτερα ξεχωριστή περίπτωση τον Φρεντερικ Φαζαρντί που κάθε νέα μετάφραση βιβλίου του την περιμένουμε με φοβερή ανυπομονησία). Όμως πέρα από τους νεότερους συγγραφείς που γίνονται best sellers και γεμίζουν τις παραλίες, πάντα υπάρχουν οι κλασσικοί συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας, οι δημιουργοί ντετέκτιβ θρύλων της λογοτεχνίας όπως ο Σέρλοκ Χολμς και ο Ηρακλής Πουαρώ.
Αν θέλει κάποιος να επιστρέψει στα μονοπάτια της κλασσικής αστυνομικής λογοτεχνίας, απαραίτητος σταθμός του θα είναι σίγουρα τα βιβλία της Αγκάθα Κρίστι. Οι πολύπλοκες υποθέσεις της, τα πανέξυπνα μυστήρια της και οι κλασάτοι ντετέκτιβ της είναι ό,τι πιο κλασικό μπορεί να ανιχνεύσει κανείς στις βιβλιοθήκες των φανατικών αναγνωστών αστυνομικών μυθιστορημάτων.
Εδώ και λίγο καιρό όμως μας έχει δοθεί η ευκαιρία, στις βιβλιοθήκες μας, δίπλα στα βιβλία της Αγκάθα Κρίστι, να τοποθετήσουμε και τις κόμικ μεταφορές των ιστοριών της, τις οποίες μας προσφέρουν σε πολυτελείς τόμους στα ελληνικά οι εκδόσεις Διόπτρα. Αυτές οι κόμικ μεταφορές είναι μία εξαιρετική πρωτοβουλία των γαλλικών εκδόσεων Paquet, οι οποίες έχουν συγκεντρώσει αρκετούς ιδιαίτερα ταλαντούχος σεναριογράφους και σχεδιαστές οι οποίοι έχουν φέρει εις πέρας -με εξαιρετικά μέχρις στιγμής αποτελέσματα- την αποστολή της μεταφοράς σε κόμικ μερικών ξεχωριστών (και κάποιων όχι και τόσο γνωστών) ιστοριών της Αγκάθα Κρίστι.
Η έναρξη της έκδοσης στα ελληνικά της συγκεκριμένης σειράς κόμικ έγινε πέρσι με την έκδοση της κλασικής ιστορίας «Έγκλημα στο Οριεντ Εξπρές», η οποία είχε κυκλοφορήσει παράλληλα με την νέα blockbuster κινηματογραφική εκδοχή του έργου. Τώρα έρχεται η συνέχεια της σειράς με δύο άλλες ιστορίες, λιγότερο γνωστές αυτή τη φορά, δεδομένο που όμως μόνο αρνητικό δεν είναι για τον αναγνώστη που με αυτό τον τρόπο έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να μην γνωρίζει τη λύση των δύο μυστηρίων κι έτσι να διαβάσει με μεγαλύτερη αγωνία τα κόμικ. Τα νέα αυτά κόμικ ανέλαβαν ιδιαίτερα ταλαντούχοι καλλιτέχνες, οι οποίοι διατηρούν το υψηλό επίπεδο του πρώτου τόμου, κρατούν βέβαια το σχεδιαστικό ύφος της ευρωπαϊκής σκηνής κόμικ, ενώ επιμελούνται με ιδιαίτερο σεβασμό τη διασκευή των ιστοριών στην κόμικ μορφή τους.
Ένα πτώμα στη
βιβλιοθήκη
Μία νεαρή κοπέλα εντοπίζεται νεκρή το πρωί στη βιβλιοθήκη του συνταγματάρχη Άρθουρ Μπάντρι. Ούτε ο ίδιος, ούτε η σύζυγός του έχουν ξαναδεί την στραγγαλισμένη γυναίκα που κείτεται νεκρή στο χαλί τους.
Μία ιστορία της Μις Μαρπλ, της ιδιαίτερα συμπαθούς ηλικιωμένης κυρίας, που με απαράμιλλο στυλ βοηθάει στην επίλυση αστυνομικών μυστηρίων. Χωρίς η ίδια να είναι επίσημα ντετέκτιβ ή να έχει κάποιον αναγνωρισμένο ρόλο απ’ την πολιτεία, η συμπαθής ηλικιωμένη έχει όλα τα προσόντα για την επίλυση ακόμα και των πιο δύσκολων υποθέσεων, χάρις στην ιδιαίτερη οξύνοιά της, την παρατηρητικότητά της αλλά και την ικανότητα να διαβάζει τους ανθρώπους έτσι ώστε να αποκλείει απ’ την αστυνομική έρευνα τους αθώους και παράλληλα να οδηγεί τους υπόπτους σε ομολογίες.
Οι ιστορίες της Μις Μαρπλ συγκαταλέγονται ανάμεσα στις δημοφιλέστερες ιστορίες που έχει γράψει η Αγκάθα Κρίστι κι αυτό επιβεβαιώνεται κι απ’ την τηλεοπτική μεταφορά των ιστοριών της, η οποία έχει πραγματοποιηθεί τόσο με την παλιότερη σειρά του BBC, όσο και με την πρόσφατη σειρά του iTV. Έτσι λοιπόν, μπορεί η Μις Μαρπλ να μην έχει λάμψει στο κινηματογραφικό πανί, όπως ο Ηρακλής Πουαρώ, όμως έχει κι αυτή το δικό της ιδιαίτερο κοινό, το οποίο της έχει χαρίσει αρκετές τηλεοπτικές σεζόν.
Το «Ένα πτώμα στη Βιβλιοθήκη» είναι μία απ’ τις πιο γνωστές ιστορίες της Μις Μαρπλ, η οποία φυσικά έχει μεταφερθεί και στην τηλεοπτική οθόνη και στην παλαιότερη σειρά του BBC και στη νεότερη του iTV. Και δεν είναι καθόλου τυχαία η δημοφιλία της συγκεκριμένης ιστορίας, καθώς αποτελείται από ένα πολύ περίπλοκο αστυνομικό μυστήριο, το οποίο ξεκινά από ένα εντελώς ανεξήγητο έγκλημα και προοδευτικά αποκαλύπτει χαρακτήρες και subplots με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και φυσικά με πολλές ανατροπές στην εξέλιξη της αφήγησης. Γι’ αυτό και είναι επίτευγμα η δουλειά του Dominique Ziegler ο οποίος κατάφερε να χωρέσει όλο αυτό τον πλούτο ιστοριών και αντίστοιχα τον πολυπληθή τους πρωταγωνιστικό θίασο στις 60 σελίδες του κόμικ, καταφέρνοντας να διατηρήσει μία στιβαρή αφήγηση και να μην αφήνει λογικά κενά στα δεδομένα που δίνει στον αναγνώστη για την επίλυση του μυστηρίου.
Η φοβερή δουλειά του Ziegler στη διασκευή του σεναρίου του κόμικ όμως θα ήταν κενό γράμμα χωρίς το πολύ όμορφο και προσεγμένο σχέδιο του Olivier Dauger, ο οποίος σκιτσάροντας σε ευρωπαϊκό στυλ μας προσφέρει κάποια εκθαμβωτικά μεγάλα πάνελς, αλλά και γενικότερα ένα πολύ ευχάριστο στο μάτι -έγχρωμο- σχέδιο που ντύνει όμορφα την ιστορία. Ο Dauger είναι προφανές ότι αποτελεί λάτρη της λεπτομέρειας και γι’ αυτό, παρά τα γεμάτα (από διάφορα αντικείμενα, διακόσμηση και κτήρια) σκηνικά που δημιουργεί, σχεδιάζει με ιδιαίτερη προσοχή τους χαρακτήρες του έργου και δίνει μεγάλη έμφαση στις εκφράσεις τους (γεγονός απαραίτητο για την αφήγηση μίας ιστορίας μυστηρίου στην οποία και η παραμικρή λεπτομέρεια μπορεί να οδηγήσει σε συμπεράσματα τον αναγνώστη). Ιδιαίτερη προσοχή όμως φαίνεται ότι έχει δώσει στην αποτύπωση της ίδια της Μις Μαρπλ, την οποία σκιτσάρει με χαρακτηριστικές λεπτομέρειες στη φυσιολογία του σώματός της και στην ενδυματολογία της, τις οποίες οι προσεκτικοί αναγνώστες των βιβλίων της Αγκάθα Κρίστι σίγουρα θα εκτιμήσουν.
Μια Σκιά στην Ομίχλη
Ο μυστηριώδης κύριος Μπράουν είναι απειλή για την ασφάλεια της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Όμως κανείς δεν γνωρίζει ποιος είναι ή τι σχεδιάζει να κάνει, εκτός από την Τζέιν Φις, μία γυναίκα η οποία θεωρείται πλέον νεκρή, αφού έχουν χαθεί από χρόνια τα ίχνη της σε ένα ναυάγιο.
Σε αντίθεση με το «Πτώμα στη Βιβλιοθήκη» που αποτελεί μία κλασσική ιστορία αστυνομικού μυστηρίου, η «Σκιά στην ομίχλη» είναι περισσότερο ένα κατασκοπευτικό θρίλερ, το οποίο εξελίσσεται τη δεκαετία που διεξήχθη ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος και εμπλέκει το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αμερική και φυσικά… τη Ρωσία (γραμμένη το 1922, η εμπλοκή της Ρωσίας και η αναπαράστασή της ως μία μοχθηρή κι επικίνδυνη εχθρική χώρα, είναι φανερά επηρεασμένη απ’ την ανησυχία που προκάλεσε σε δυτικούς κύκλους διανοουμένων και καλλιτεχνών η είδηση της Οκτωβριανής Επανάστασης).
Η «Σκιά στην Ομίχλη» είναι μία από τις ιστορίες που είχε γράψει η Αγκάθα Κρίστι με πρωταγωνιστικό δίδυμο τους Τόμι και Τούπενς, οι ιστορίες των οποίων μεταφέρθηκαν πριν λίγα κι αυτές στην τηλεοπτική οθόνη ξανά απ’ το BBC στη σειρά «Partners in Crime».
Οι Τόμι και Τούπενς εδώ έχουν τη φιλόδοξη αλλά και ριψοκίνδυνη ιδέα να μπλέξουν με τον βρετανικό υπόκοσμο ως δίδυμο τυχοδιωκτών που θα αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας μικροπαραβατικές υποθέσεις για όποιον πληρώνει το κατάλληλο τίμημα. Όμως αυτή η απέλπιδα προσπάθειά τους να πιάσουν την καλή με μικροδουλειές, τους εμπλέκει σε μία υπόθεση διεθνούς κατασκοπείας που θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.
Είναι προφανές ότι δεν πρόκειται για ένα απ’ τα κλασσικά μοτίβα μυστηρίου τα οποία μας έρχονται στο νου όταν σκεφτόμαστε τα έργα της Αγκάθα Κρίστι. Όμως με την περιπέτεια των Τόμι και Τούπενς η Αγκάθα Κρίστι μας συστήνεται και σε ένα άλλο είδος λογοτεχνικού αναγνώσματος, σε εκείνο του κατασκοπευτικού θρίλερ με πολιτικές αναφορές, το οποίο -αν και πολιτικά ξενίζει και μοιάζει αρκετά γερασμένο για την εποχή μας- μας προσφέρει μία αγωνιώδη αλλά και διασκεδαστική αφήγηση. Αυτή η διασκεδαστική πλευρά του έργου υπάρχει χάρις στο πρωταγωνιστικό δίδυμο, το οποίο αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο τον ενθουσιασμό και την άγνοια κινδύνου της νεανικής ηλικίας, που εύκολα μπορεί να οδηγήσει σε ρίσκα που δεν θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν τους κινδύνους που τελικά εγκυμονούν.
Το αδύναμο σημείο του έργου είναι βέβαια οι «αντίπαλοι» της Βρετανικής Αυτοκρατορίας (και κατά συνέπεια των πρωταγωνιστών), οι οποίοι είναι αποδοσμένοι με εντελώς καρικατουρίστικο τρόπο. Οι χαρακτήρες είναι μυστήριοι, βίαιοι και μοχθηροί, σχεδιάζουν τρομοκρατικές επιθέσεις στη Βρετανική Αυτοκρατορία και φυσικά απηχούν το φόβο ανθρώπων στη Δύση (και της ίδια της συγγραφέως) για τις δυνητικές επαναστατικές εξελίξεις που θα μπορούσε να προκαλέσει η διάδοση των ιδεών των Μπολσεβίκων και της προλεταριακή επανάσταση στην Ευρώπη. Για εκείνη την εποχή αυτή η απόδοση των Ρώσων (και γενικότερα των κομμουνιστών) μπορεί να ήταν κάτι συνηθισμένο, όμως σήμερα οι πολιτικές συνδηλώσεις μίας τέτοιου είδους αναπαράστασης μοιάζει ξεπερασμένη και μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο ως μεταφορά του κλίματος μίας άλλης εποχής και μίας συγκεκριμένης ιδεολογικής κατεύθυνσης ή (ακόμα καλύτερα) ως παρωδία αυτών. Βέβαια (άσχετο με το κόμικ) δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι αυτού του τύπου οι καρικατουρίστικες αναπαραστάσεις δυστυχώς συνεχίζουν να υπάρχουν για να δαιμονοποιούν την «αντίπαλη πλευρά», ακόμα και σε δημοφιλέστατες σειρές όπως το Chernobyl, σε ανέμπνευστες κωμωδίες όπως ήταν ο Θάνατος του Στάλιν ή σε σύγχρονες κατασκοπευτικές ταινίες, με χαρακτηριστικότατο παράδειγμα το Bridge of Spies.
Αξίζει τέλος να σημειωθεί, ότι σε αντίθεση με τις άλλες δύο κόμικ μεταφορές των έργων της Αγκάθα Κρίστι, αυτό το κόμικ το έχει αναλάβει σχεδόν εξολοκλήρου ένας καλλιτέχνης, ο Emilio van der Zuiden, ο οποίος επιμελήθηκε και τη διασκευή του σεναρίου και ανέλαβε και το σχέδιο (το οποίο όμως χρωμάτισε ο Fabien Alquier).
