Τα comics αν και πια έχουν καταφέρει να ξεφύγουν από την άλλοτε κυρίως παιδική ή underground κύρια υπόστασή τους, ακόμα και μέχρι σήμερα λίγα είναι αυτά τα comics που έχουν καταφέρει να εδραιώσουν ένα όνομα και να γίνουν γνωστά σε ένα διευρυμένο κοινό, αντάξιο του nerd κινηματογράφου και των τηλεοπτικών σειρών. Συνήθως αυτά είναι τα υπερηρωικά comics τα οποία κυρίως λόγω της ραγδαίας κινηματογραφικής ανόδου τους έχουν αφήσει το δικό τους στίγμα στη σύγχρονη ποπ κουλτούρα μετατρέποντάς τα ίσως και σε μία μορφή σύγχρονης μυθολογίας. Έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν τη δικιά τους γλώσσα και τα δικά τους σύμβολα τα οποία αν και πολλές φορές απλοποιημένα παρόλα αυτά μας έχουν δώσει κάποιες εξαιρετικές ιστορίες.
Δυστυχώς όμως λίγα είναι τα κόμικς τα οποία έχουν καταφέρει να ξεφύγουν από το φάσμα της υπερηρωικής ταμπέλας. Τα περισσότερα από αυτά παραμένουν σε underground επίπεδα και περιμένουν μία τηλεοπτική σειρά ή μία κινηματογραφική ταινία για να καταφέρουν έπειτα να κάνουν γνωστή την ύπαρξή τους σε ένα ευρύτερο κοινό. Και παρόλο που τα comics έχουν αποδείξει ουκ ολίγες φορές ότι μπορούν να δώσουν πολλά πράγματα παραπάνω από απλουστευμένες ιστορίες με υπερμπάτσους που πολεμάνε το έγκλημα, λίγες είναι οι ιστορίες που έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν το δικό τους όνομα και να φτιάξουν μια ολόκληρη μυθολογία γύρω από αυτό. Ευτυχώς για εμάς ένα από αυτά τα κόμικς είναι το Sandman ίσως το πιο σκοτεινό και αριστουργηματικό παραμύθι της σύγχρονης μαζικής (και μη) κουλτούρας. Δημιουργημένο από την πένα του Neil Gaiman έναν από τους μεγαλύτερους παραμυθάδες των καιρών μας το Sandman αποτελεί ένα αριστούργημα όχι μόνο των comics αλλά και της ίδιας της λογοτεχνικής παραγωγής ευρύτερα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το Sandman έχει απήχηση ακόμα και σε άτομα τα οποία δε διαβάζουν κόμικς. Με αφορμή λοιπόν την ανακοίνωση του Netflix το οποίο δήλωσε ότι ετοιμάζει μία τηλεοπτική μεταφορά του κόμικ αποφασίσαμε να γράψουμε έναν μικρό οδηγό για να εξυμνήσουμε μία από τις καλύτερες ιστορίες που γέννησε ποτέ το μυαλό του ανθρώπου αλλά κυρίως γιατί λατρεύουμε να γινόμαστε fanboys για τα πράγματα που αγαπάμε.
Η
ΑΡΧΗ
Η χρονιά είναι 1989. Ένας τότε σχετικά άσημος νεανίας ονόματι Neil Gaiman ο οποίος είχε αρχίσει να κάνει τα πρώτα του βήματα στον χώρο των κόμικς, κυρίως γνωστός μέσα από τις συνεργασίες του με τον θρυλικό illustrator Dave McKean αναλαμβάνει ένα πολύ δύσκολο έργο. Να επαναδημιουργήσει έναν ήδη παλιό ήρωα της DC τον Sandman. Ο ήρωας αυτός ήταν ένα βραχύβιο δημιούργημα των Jack Kirby και Joe Simon και έκανε μία σύντομη εμφάνιση στην εκδοτική ιστορία της DC από το 1974 μέχρι το 1976 περνώντας ύστερα στην αφάνεια. Ο Gaiman έχοντας ήδη ολοκληρώσει το Black Orchid είχε ήδη τραβήξει τα βλέμματα γύρω από το όνομά του και έτσι η Karen Berger editor της DC αποφασίζει να δώσει σε αυτόν τα ηνία της σειράς. Οι οδηγίες ήταν απλές: “Κρατάμε το όνομα, αλλάζουμε όλον τον υπόλοιπο χαρακτήρα” δίνοντας έτσι στον Gaiman φουλ δημιουργική ελευθερία. Όλοι πίστευαν ότι ο Gaiman θα κατάφερνε σπουδαία πράγματα με αυτή τη σειρά κανείς όμως δεν περίμενε ότι το αποτέλεσμα θα ήταν να δημιουργηθεί ένα από τα καλύτερα κόμικς όλων των εποχών.
Το πρώτο τεύχος εκδόθηκε στις 29 Νοεμβρίου του 1989 και αποτέλεσε την πρώτη δουλεία του Gaiman σε κόμικ μηνιαίας έκδοσης. Μαζί του είχε ένα επιτελείο από εξαιρετικούς συνεργάτες όπως τον Mike Dringeberg, τον Todd Klein, τον Robbie Bush και φυσικά τον Dave McKean ο οποίος ζωγράφισε τα ιστορικά εξώφυλλα. Αν και η ιστορία εμπεριείχε στοιχεία από τον αυθεντικό Sandman των Simon και Kirby ο Gaiman και οι συνεργάτες του επέλεξαν να διώξουν την ταμπέλα του σούπερ-ήρωα και να φτιάξουν μία πιο σκοτεινή και ενήλικη ιστορία. Έτσι λοιπόν δημιουργείται ένας καινούργιος ήρωας, ο οποίος όμως δεν είναι ολοκληρωτικά αποκομμένος από το εκδοτικό σύμπαν της DC. Ο ήρωας του Gaiman πέραν της δικιάς τους ιστορίας εμφανίζεται και στα κόμικς του Swamp Thing αλλά και του Constantine αυξάνοντας έτσι τη μυθολογία του αντλώντας χαρακτήρες και δημιουργώντας crossover κεφάλαια όπως με τον Constantine. O Sandman σύντομα γίνεται εκδοτικό φαινόμενο και εκδίδει 75 τεύχη μέχρι το 1996 όπου ολοκληρώνεται η πρώτη σειρά. Έκτοτε έχει εκδώσει πάμπολλα spin-offs ενώ εξέδωσε και άλλες δυο εξίσου καλές σειρές: το The Dream Hunters που εκδόθηκε από τον Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο του 2009 και το Overture που εκδόθηκε από τον Οκτώβριο του 2013 μέχρι τον Νοέμβριο του 2015. Το Sandman αποτέλεσε τη ναυαρχίδα της Vertigo της θυγατρικής εκδοτικής της DC, ενώ αποτέλεσε και ένα από τα ελάχιστα graphic novels τα οποία μπήκαν στη λίστα των best sellerτης New York Times. Η ιστορία του Sadman συνεχίζεται και μέσα από τα Black Titles της DC τα οποία έχουν πλέον εντάξει και επίσημα τους χαρακτήρες του Sandman στο σύμπαν της DC.
Η
ΥΠΟΘΕΣΗ
Η ιστορία μιλάει για τον Dream, την προσωποποίηση του ονείρου. Ζει στο βασίλειό του το Dreaming και ανήκει στον κύκλο των Endless (βλ. Παρακάτω). Το πρώτο τεύχος ξεκινάει με μία σέκτα η οποία παγιδεύει τον Dream και τον κρατάει φυλακισμένο για 70 χρόνια. Ο Dream καταφέρνει εν τέλει να ελευθερωθεί και αφού τιμωρεί αυτούς που τον κρατούσαν αιχμάλωτο ξεκινάει ένα ταξίδι για να ξαναχτίσει το βασίλειό του. Αυτά τα λίγα μπορούμε να πούμε για την ιστορία του Sandman χωρίς να προχωρήσουμε σε spoilers. Ουσιαστικά η ιστορία ασχολείται με τις διάφορες περιπέτειες του Dream και πως αυτός αλλάζει μέσα από τις ιστορίες και τις εμπειρίες που αποκτάει. Ενώ στα πρώτα τεύχη της η ιστορία έχει ένα προφίλ dark fantasy με έντονο horror στοιχείο, σταδιακά μετατρέπεται σε σειρά φαντασίας η οποία αντλεί στοιχεία από την κλασική αλλά και πιο σύγχρονη μυθολογία και ο ίδιος ο Dream μετατρέπεται σε έναν σύγχρονο τραγικό ήρωα. Κάθε κεφάλαιο προσθέτει το δικό του λιθαράκι στη σύνθεση του κόσμου αλλά και της μυθολογίας του κόμικ κάνοντας το πολλές φορές αρκετά δύσκολο στην ανάγνωση αλλά συνάμα και συναρπαστικό. Εμπλουτισμένο με πολλές πληροφορίες αλλά και εμπνεόμενο τόσο από τις μυθολογίες των παλαιών πολιτισμών όσο και από τις σύγχρονες θρησκείες, ακόμη και από το ίδιο το σύμπαν της DC, το Sandman αποτέλεσε σταθμό για την εποχή του και σύμφωνα με τα (κάπως επιτηδευμένα) λεγόμενα τουNorman Mailer “είναι ένα κόμικ απευθυνόμενο σε διανοούμενους”.
ΟΙ
ENDLESS
Όπως αναφέραμε προηγουμένως ο Dream αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι των Endless. Αν και ο Dream είναι ο πρωταγωνιστής όλοι οι Endless παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των ιστοριών. Μαζί με τον Dream είναι εφτά και αποτελούν τις προσωποποιήσεις βασικών λειτουργιών της ανθρώπινης ύπαρξης. Πρόκειται για τους Death (Θάνατο), Destiny (Πεπρωμένο), Desire (Επιθυμία), Destruction (Καταστροφή), Despair (Απελπισία) και Delirium (Παραλήρημα). Ο κάθε ένας από τους Endless αναλαμβάνει από μία λειτουργία πχ. Ο Dream έχει ως δουλεία να επιβάλλει την τάξη στον κόσμο των ονείρων ή η Death να καθοδηγεί τους νεκρούς στην άλλη ζωή. Με άλλα λόγια οι Endless δεν αποτελούν απλά την εκπροσώπηση της λειτουργίας αλλά πολύ απλά είναι αυτή η λειτουργία που εκπροσωπούν. Παρόλο που οι Endless δεν είναι θεοί είναι πολύ ανώτεροι από την πλειοψηφία των περισσότερων θεών. Δεν έχουν μία σταθερή μορφή και μπορούν να αλλάζουν συνεχώς, παρόλ’ αυτά τις περισσότερες φορές εμφανίζονται με χλωμό σώμα και μαύρα μαλλιά. Αυτό όμως που κάνει τους Endless ξεχωριστούς είναι ο τρόπος με τον οποίο είναι γραμμένοι. Αν και είναι κατά κάποιον τρόπο θεοί αυτό που τους κάνει να ξεχωρίζουν είναι η ανθρώπινη υπόσταση τους. Οι Endless φαίνεται να είναι εμπνευσμένοι περισσότερο από τους αρχαιοελληνικούς θεούς παρά από τη μορφή του θεού τιμωρού όπως τον συναντάμε στην Παλαιά Διαθήκη ή σε μεταγενέστερα βιβλία μυθολογίας ή θρησκειών. Αν και θεοί λοιπόν, ερωτεύονται, κάνουν λάθη, δημιουργούν δεσμούς και είναι υπόλογοι των πράξεων τους με τη διαφορά ότι σε αντίθεση με την αρχαιοελληνική μυθολογία πολλές φορές δεν μπορούν να αποφύγουν το μοιραίο. Ο Gaiman σκιαγραφεί δεξιοτεχνικά ένα πορτραίτο θεών οι οποίοι όσο και αν θέλουν να θεωρούν ότι οι άνθρωποι εξαρτώνται από αυτούς τελικά συνειδητοποιούν ότι μάλλον αυτοί εξαρτώνται περισσότερο από τους ανθρώπους. Θέτοντας έτσι το εύλογο ερώτημα: Τι νόημα έχει άραγε ένας θεός αν δεν έχει πλέον τους ανθρώπους που τον δοξάζουν;
Ο
ΚΟΣΜΟΣ
Ο κόσμος του Sandman αν και φαίνεται να είναι αποκομμένος από το σύμπαν της DC στην πραγματικότητα έχει μία άμεση σύνδεση με αυτο. Ο Gaiman επέλεξε να ενσωματώσει στην ιστορία διάφορους μικρούς χαρακτήρες που έκαναν την εμφάνισή τους στο παλιό Sandman αλλά και στα κόμικς των Swamp Thing και Constantine. Επίσης χαρακτήρες και τοποθεσίες όπως ο Etrigan the Demon, ο Doctor Destiny αλλά και το Arkham Asylum κάνουν την εμφάνισή τους σε διάφορα τεύχη. Ο ίδιος ο Dream μάλιστα αναφέρθηκε και στην ιστορία τουFlashpoint ενώ κατά καιρούς έχουν γίνει και κάποια μικρά crossovers με το υπερηρωικό σύμπαν της DC (παρά τις αντιρρήσεις του ίδιου του Gaiman). Πέραν αυτού ο κόσμος του Sandman εξαπλώνεται σε πάρα πολλά επίπεδα αφού μέσα σε αυτόν συνυπάρχουν σχεδόν όλες οι μυθολογίες και οι θρησκείες του ανθρώπινου είδους. Επίσης ο Gaiman χρεώνεται και τη δημιουργία ενός ακόμα ήρωα ο οποίος στη συνέχεια κατέληξε να έχει και τη δικιά του spin-off κόμικ σειρά αλλά και τηλεοπτική μεταφορά. Ο λόγος φυσικά για τον Lucifer τον χαρακτήρα που έκανε την πρώτη του εμφάνιση στις σελίδες του 4ου τεύχους του Sandman το 1989 και συνέχισε μετά με τη δική του σειρά από το 2000 μέχρι το 2006 από την πένα του Mike Carey (The Girl with All the Gifts). Ο κόσμος του Sandman είναι ένα κράμα από τις ιστορίες του ανθρώπου από την αρχή της δημιουργίας του μέχρι σήμερα, μέσα από την οποία οι πολιτισμοί συναντιούνται και αλληλεπιδρούν δημιουργώντας μία ενιαία ιστορία η οποία εξυμνεί την ανθρώπινη φαντασία και την ανάγκη του ανθρώπου να λέει ιστορίες για να εξηγήσει τη ζωή και τον κόσμο γύρω του.
ΟΙ
ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ
Παρόλο που προτάσεις για μία ταινία του Sandman υπήρχαν στα σκαριά από τα τέλη των 90’s καμία δεν έχει υλοποιηθεί μέχρι τις μέρες μας. Ονόματα όπως ο Roger Avary (Pulp Fiction), ο Terry Gilliam (12 Monkeys) ακόμα και ο Joseph Gordon-Levit ακουγόντουσαν ως ονόματα για να αναλάβουν την ταινία κανένας όμως δεν μπόρεσε να υλοποιήσει αυτό το βαρύγδουπο project. Το κοντινότερο πράγμα που θα φτάσει ποτέ να έχει σαν adaptation είναι το “24 Hour Diner” ένα Καναδέζικο fan-film το οποίο μεταφέρει σε 30 λεπτά το 6ο τεύχος του Sandman “24 Hours” μία προσπάθεια που ακόμα και ο ίδιος ο Gaiman ενέκρινε. Πέρα από αυτό όμως όλα έδειχναν ότι οι ιστορίες του Sandman θα παρέμεναν στο χαρτί για πολύ καιρό ακόμα. Ώσπου ξαφνικά εδώ και λίγο καιρό έσκασε από τον πουθενά η ανακοίνωση ότι το Netflix θα αναλάμβανε να φέρει αυτόν τον άθλο εις πέρας. Έτσι λοιπόν τον Ιούνιο του 2019 ανακοινώθηκε ότι ο Allan Heinderg σεναριογράφος της ταινίας Wonder Woman και γνωστό όνομα στον χώρο των κόμικς με τη δημιουργία του Young Avengers για λογαριασμό της Marvel, θα αναλάβει τα χρέη του showrunner για το πολυδάπανο σχέδιο του Netflix. Τα λίγα πράγματα που γνωρίζουμε είναι μόνο ότι η σειρά θα ασχοληθεί κυρίως με το πρώτο volume του Sandman, Preludes and Nocturnes μία από τις καλύτερες και πιο εμβληματικές ιστορίες του σύμπαντος του Sandman. Πέραν αυτού, καμία άλλη πληροφορία δεν έχει δοθεί από την αγαπημένη streaming πλατφόρμα, πέραν του ότι πρόκειται για μία πολυδάπανη παραγωγή, η οποία έρχεται να κονταροχτυπηθεί με παλιούς αλλά και νέους ανταγωνιστές για την ανάδειξη της καλύτερης σειράς στηνpost Game of Thrones δυστοπία που πλέον διανύουμε.
Πολλά ακόμα θα μπορούσαν να γραφτούν για το Sandman. Το αριστούργημα του Neil Gaiman έθεσε νέα όρια στο πως μπορεί κάποιος να διηγηθεί μία ιστορία μέσα από τα κόμικς η οποία να είναι ταυτόχρονα διασκεδαστική και φιλοσοφική, χωρίς να γίνεται όμως επιτηδευμένη ή κουραστική. Ενέπνευσε έναν μεγάλο αριθμό καλλιτεχνών, ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που το συγκρίνουν και με κλασικά αλλά και σύγχρονα λογοτεχνικά έργα. Το Sandman δε διστάζει να συνδιαλλαγεί κατάματα με όλες τις μορφές της τέχνης και να δημιουργήσει μία ιστορία η οποία να υπερβαίνει τους συμβατικούς τύπους των κόμικς. Έτσι λοιπόν έχουμε ένα κόμικ το οποίο σε ένα πρώτο βαθμό πρόκειται για μία ιστορία δημιουργημένη από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο, σε έναν δεύτερο όμως βαθμό μιλάει για τη μεγαλύτερη και αρχέγονη ιδιότητα του ανθρώπου: την ανάγκη του να λέει ιστορίες. Και αυτό είναι που κάνει το Sandman ένα αριστούργημα όχι μόνο του είδους του αλλά και της λογοτεχνίας.
