DISCLAIMER: Παρόλο που το συγκεκριμένο άρθρο έχει σκοπό να εκφράσει τη μέγιστη δυσαρέσκεια όσον αφορά την καινούργια τηλεοπτική σειρά, σε καμία περίπτωση η δυσαρέσκεια αυτή δεν προκύπτει από αυτό που κάποιοι γελοίοι ονομάζουν “forced diversity”. Αν το πρόβλημα σας με τη συγκεκριμένη σειρά είναι ότι κάποιοι χαρακτήρες τυχαίνει να μην είναι λευκοί, do us all a favor and grow up.
Είναι κάποιες φορές που προσεγγίζεις ένα project με μηδενικές προσδοκίες. Έχεις προετοιμάσει τον εαυτό σου ότι θα είναι κακό, στην καλύτερη μέτριο. Δεν περιμένεις τίποτα. Και παρόλα αυτά απογοητεύεσαι. Πάντα με εκπλήσσει αυτό σαν φαινόμενο, το θαυμάζω λίγο είναι η αλήθεια. Πως μπορείς να κάνεις κάτι τόσο κακό, που ακόμη και ένα άτομο με μηδενικές προσδοκίες θα απογοητευτεί. Εννοώ θέλει μια τέχνη και αυτό. Ένα μεράκι.
Τι είναι αυτό που κάνει την καινούργια τηλεοπτική σειρά της Amazon, The Rings of Power, τόσο κακή? Για να μπορέσω να το εξηγήσω θα χρειαστεί να κάνουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή. Η χρονιά είναι 1969 και ο καθηγητής J.R.R. Tolkien έχει αποφασίσει να πουλήσει τα δικαιώματα για τη μεταφορά του Hobbit και του Lord of the Rings στην μεγάλη οθόνη. Την απόφαση αυτή δεν την παίρνει ακριβώς με τη θέληση του. Σε μεγάλο βαθμό εξαναγκάζεται για να μπορέσουν οι απόγονοι του με τα λεφτά αυτά να αποδεχθούν την κληρονομιά του, καθώς η νομοθεσία γύρω από την αποδοχή κληρονομιάς εκείνη την περίοδο στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι αρκετά αυστηρή. Εν τέλει, καταλήγει σε μια συμφωνία στην οποία ξέρει ότι είναι χαμένος.
Τα δικαιώματα πωλούνται για το εξευτελιστικό ποσό των 10.000 λιρών, με τη συμφωνία ότι το Tolkien Estate, ο οργανισμός που έχει δημιουργήσει για τη διαχείριση του έργου του, θα λάβει το 7.5% από τα μελλοντικά κέρδη γύρω από την αξιοποίηση των δικαιωμάτων αυτών. Αλλά δε θα έχει κανένα λόγο στο πως αυτά θα χρησιμοποιηθούν. Ο καθηγητής πεθαίνει τέσσερα χρόνια μετά και η μεταφορά του έργου του στη μεγάλη οθόνη παίρνει την δικιά της πορεία.
Για πολλά χρόνια, τα δικαιώματα αυτά πετιούνται σαν μπαλάκι από την μία μεγάλη κινηματογραφική εταιρεία στην άλλη. Σαν μια καυτή πατάτα που όλοι ξέρουν ότι έχει λεφτά να δώσει αλλά κανείς δε θέλει να ρισκάρει να αφιερώσει το μεγάλο budget που χρειάζεται η μεταφορά αυτή. Καταλήγουν τελικά, μετά από αρκετά πέρα δώθε, το 1997 στην Miramax όπου ο σκηνοθέτης Peter Jackson καταφέρνει να τους πείσει να προχωρήσουν με τη μεταφορά.
H Miramax ζητάει πράγματα όπως να μπει μια σκηνή σεξ μεταξύ του Aragorn και της Arwen, να κόψουν το Helm’s Deep, να κόψουν τον Saruman, να ενώσουν το Rohan και την Gondor σε ένα βασίλειο και άλλα πολλά. O Jackson αρνείται, με αποτέλεσμα να τον διώξουν μαζί με το σενάριο του, το οποίο μετά αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας ένα μικρό studio με το όνομα New Line Cinema και τα υπόλοιπα είναι ιστορία.
Οι ταινίες όπως γνωρίζουμε έγιναν μια τεράστια εμπορική επιτυχία και μπήκαν στις λίστες των πιο εμβληματικών ταινιών. Αν και αγαπήθηκαν από πολλούς, το Tolkien Estate, με επικεφαλής τότε τον υιό και συνεχιστή του έργου του J.R.R. Tolkien Christopher Tolkien, είχε άλλη άποψη. O Christopher Tolkien πήρε σαφή θέση ενάντια στις ταινίες δηλώνοντας ότι η μεταφορά του Jackson είναι απαράδεκτη.
Μιλώντας στη Le Monde το 2012 δήλωσε ότι “Tolkien has become a monster, devoured by his own popularity and absorbed into the absurdity of our time. The chasm between the beauty and seriousness of the work, and what it has become, has overwhelmed me. The commercialization has reduced the aesthetic and philosophical impact of the creation to nothing. There is only one solution for me: to turn my head away… They eviscerated the book by making it an action movie for young people aged 15 to 25.” Αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι το 2008 το Tolkien Estate μήνυσε την New Line Cinema, λέγοντας ότι δε έχει λάβει ούτε ένα δολάριο από το 7.5% των κερδών που δικαιούταν και καταφέρει να δικαιωθεί, σε μια εξωδικαστική συμφωνία.
Γυρνώντας στο σήμερα – ή μάλλον στο κοντινό παρελθόν. Η απογοήτευση με τη μεταφορά του Lord of the Rings και μετέπειτα του Hobbit έχει κάνει το Tolkien Estate, όχι απλά επιφυλακτικό, οριακά εχθρικό στην παραχώρηση δικαιωμάτων του έργου του καθηγητή. Η Amazon, προκειμένου να μπορέσει να εξασφαλίσει τα δικαιώματα για την δημιουργία της νέας της σειράς, προτείνει στο Tolkien Estate να συμμετέχει με τη θέση του consultant στη δημιουργία της. Τo Tolkien Estate, αν και αποδέχθηκε τη θέση, έθεσε πολύ σκληρούς όρους. Πρώτον, η σειρά δεν μπορεί να είναι συνέχεια του Lord of the Rings και του Hobbit ή να καλύπτει γεγονότα που κάλυψαν οι ταινίες αυτές. Δεύτερον, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ως source material μόνο το Lord of the Rings.
Θα μου πείτε, αν δε μπορούν να καλύψουν τα γεγονότα του Lord of the Rings, αλλά μπορούν να χρησιμοποιήσουν μόνο αυτό το βιβλίο ως source material, τι ακριβώς μπορούν να παράξουν? Η απάντηση που βρήκε η Amazon και το κλειδί σε αυτή τη συμφωνία κρύβεται σε ένα κομμάτι του βιβλίου που ονομάζεται Appendix (Παράρτημα). Όσα έχει τύχει να διαβάσετε το Lord of the Rings, θα ξέρετε ότι στο τέλος του βιβλίου ο Tolkien έχει παραθέσει τις πολύ εκτενές σημειώσεις του γύρω από τα γεγονότα της Δεύτερης και της Τρίτης Εποχής. Ως αναφορά, οι ταινίες του Lord of the Rings λαμβάνουν χώρα στο τέλος της Τρίτης Εποχής.
Ωραία, είπε η Amazon, θα κάνουμε τη σειρά για την Δεύτερη και την Τρίτη Εποχή. Μπορούμε να βγάλουμε αρκετό υλικό για κάμποσες season, τι στα κομμάτια δύο ολόκληρες εποχής είναι. Και εδώ βρίσκεται η παγίδα στην οποία έπεσε η Amazon.
Αρχικά, για να κατανοήσει κάποιο τα γεγονότα της Δεύτερης Εποχής χρειάζεται να έχει μια βασική τουλάχιστον γνώση για τα γεγόνοτα της Πρώτης Εποχής. Που βρίσκονται τα γεγονότα της Πρώτης Εποχής? Μα φυσικά στο Silmarillion, ένα βιβλίο που το Tolkien Estate φυλάει με νύχια και με δόντια ενώ έχει δηλώσει ότι σε καμία περίπτωση δε πρόκειται να προχωρήσει στην οποιαδήποτε παραχώρηση των πνευματικών δικαιωμάτων του. Χαρακτήρες που παίζουν κομβικό ρόλο στην Πρώτη Εποχή εμφανίζονται απλά ως περαστικά ονόματα στα παραρτήματα και η Amazon πρέπει να αρκεστεί σε αυτά.
Δεύτερον, τα παραρτήματα όσο καλογραμμένα και αν είναι, είναι παραρτήματα. Δεν αποτελούν βιβλία από μόνα τους. Δεν περιέχουν διάλογο, δεν αναπτύσσουν χαρακτήρες ή θέματα, δε θέτουν ζητήματα. Στην καλύτερη είναι μια συμπυκνωμένη περίληψη γεγονότων, που έχουν αναπτυχθεί κάπου αλλού καλύτερα – και έχουν όντως αναπτυχθεί – στα βιβλία Unfinished Tales και The History of Middle Earth αλλά τι κρίμα η Amazon δεν έχει δικαιώματα ούτε για αυτά.
Αν κάτι μας έδειξαν οι τελευταίες σεζόν του Game of Thrones, είναι ότι όταν δεν υπάρχει source material για να βασιστεί μια σειρά, η σειρά παραπαίει. Ας σκεφτούμε μόνο την διαφορά στο επίπεδο των διαλόγων ανάμεσα στην πρώτη και την τελευταία σεζόν. Και η Amazon έχει ψίχουλα για source material.
Τα πρώτα επεισόδια έρχονται να μας τρίψουν στη μούρη την αδυναμία των συντελεστών να γράψουν αξιοπρεπείς διαλόγους και χαρακτήρες. Ας πάρουμε το παράδειγμα της Galadriel, η οποία παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη σειρά. Ο διάλογος που έχει με τον αδερφό της Finrod στην αρχή του πρώτου επεισοδίου, με έκανε πραγματικά να απορήσω στο πως κατάφερε να φτάσει στις οθόνες μας. Δεν βρέθηκε ένας άνθρωπος να τον κόψει? Να πει “Τι αηδίες γράφουμε? Το πλοίο δε βουλιάζει γιατί κοιτάζει πάνω?”. Σκέφτηκαν οι δημιουργοί ότι αυτό ήταν κάποια βαθυστόχαστη σκέψη?
Το έργο του Tolkien έχει την εξής δυσκολία. Παρουσιάζει μία μάχη, ενός απόλυτου καλού απέναντι στο απόλυτο κακό – βασισμένο στις θρησκευτικές πεποιθήσεις του Tolkien. Αυτή η απολυτότητα μπορεί να μας φαίνεται πλέον βαρετή, ειδικά καθώς τα τελευταία χρόνια βλέπουμε το fantasy να στρέφεται από την απολυτότητα αυτή στην εξερεύνηση πιο “γκρίζων” καταστάσεων, οπού δεν υπάρχουν πλέον ήρωες και αντιήρωες, σε μία αναλογία με την πραγματικότητα. Αλλά δεν πειράζει να έχεις στη βάση σου αυτή την απολυτότητα και ένα conflict που σε πρώτη ανάγνωση μπορεί να φαίνεται απλοϊκό, αρκεί να έχει κάτι βαθύ να πεις. Και το έργο του Tolkien έχει να πει πολλά, για την ελεύθερη βούληση, για την συντροφικότητα, για την ατομική ευθύνη, για το περιβάλλον, για την εξιλέωση, για το ψυχικό τραύμα.
Η σειρά δεν ξέρω τι ακριβώς θέλει να μας πει, για ποιο θέμα θέλει να μας μιλήσει, πιστεύω ότι ούτε η ίδια ξέρει αυτή τη στιγμή, οπότε πετάει ατάκες που ακούγονται βαθυστόχαστες, με την ελπίδα κάποια από όλες αυτές να πιάσει. Ξαναγυρνώντας στην Galadriel σαν παράδειγμα, και την αδυναμία της σειράς να χτίσει χαρακτήρες. Δώσαν το πιο αδύναμο, κλισέ κίνητρο που μπορούσαν να δώσουν ως driving force στον χαρακτήρα της, το οποίο κιόλας δεν μπορούν να εξηγήσουν επαρκώς, καθώς δεν υπάρχουν αρκετές αναφορές στον Finrod στο διαθέσιμο υλικό που έχουν.
Τι κάνεις όταν έχεις αδύναμους χαρακτήρες, χωρίς έξυπνους διαλόγους? Πως μπορείς να γεμίσεις την μία ώρα που κρατάει το κάθε επεισόδιο? Γέμισε την με κακόγουστες μάχες, πιστοί στα μαθήματα κακής τηλεόρασης που μας έδωσαν οι τελευταίες σειρές του Game of Thrones. Δεν πειράζει αν οι χαρακτήρες κινούνται οριακά σαν anime, αρκεί να φαίνεται εντυπωσιακό. Γέμισε την με κακό, ανούσιο conflict, που λύνεται μέσα στο ίδιο το επεισόδιο, γιατί προς Θεού δεν χρειάζεται να χτίσουμε περίπλοκα πράγματα όλα πρέπει να λύνονται εντός μισαώορου. Χαρακτηριστικό εδώ το χειρότερο conflict που έχω δει τα τελευταία χρόνια, μεταξύ Durin και Elrond. “Α δεν ήρθες στο γάμο μου, είμαι θυμωμένος” “Α συγγνώμη” “Α καλά σε συγχωρώ”. Οριακά έχω δει πιο περίπλοκα πράγματα στο Keeping up with the Kardashians, που παίρνουν περισσότερο χρόνο να επιλυθούν.
Κακή διάλογοι, κακά conflict, θα μπορούσα να βρω κάποια αξία στην σειρά αν τουλάχιστον μπορούσαν να μεταφέρουν κάποια από τη γοητεία από τον κόσμο του Tolkien, όχι όμως η σειρά επιμένει ότι όλα πρέπει να είναι μονοδιάστατα και ρηχά. Σε δεύτερη φάση, η στυλιστική προσέγγιση που έχει επιλέξει η σειρά με έχει πραγματικά καταπλήξει. Τα κοστούμια φαίνονται προχειροφτιαγμένα και τσαλακωμένα. Ειδικά στις μάχες, τα ξωτικά φαίνονται σαν να φοράνε σεντόνια. Επίσης, τι συμβαίνει με τα μαλλιά των ξωτικών, γιατί φαίνονται είτε σαν Άγγλοι συντηρητικοί πολιτικοί του 1950 είτε σαν κάγκουρες με skin fade?
Κλείνοντας τις πρώτες εντυπώσεις μου από τα δύο πρώτα επεισόδια, έχω να πω το εξής. Πολλά άτομα που γνώρισαν τον Tolkien μέσω των ταινιών μου είπαν ότι προσπάθησαν να διαβάσουν τα βιβλία και δεν τα κατάφεραν. “Οι περιγραφές είναι πολύ μεγάλες, δεν γίνεται τίποτα, γιατί έχει συνέχεια ποιήματα, γιατί δεν έχει πιο πολλές μάχες”. Πιστεύω ότι αυτά τα άτομα, που ψάχνουν fantasy χωρίς βάθος, που τους αρέσει το fantasy αρκεί να είναι εύπεπτο, που στην πραγματικότητα ψάχνουν fantasy για άτομα που δεν τους αρέσει το fantasy, τα άτομα αυτά θα ευχαριστηθούν πολύ τη σειρά αυτή.
