Υπάρχοντας σε μια εποχή όπου τα τρανς άτομα διώκονται πλέον ανοιχτά (όσοι και όσες συνεχίζετε να διαβάζετε Χάρι Πότερ, παρακαλώ, στο όνομα όλων των θεών, απλά σταματήστε), η σημασία της ύπαρξης τρανς ιστοριών, σε κάθε επίπεδο και βήμα αυτής της δύσκολης διαδικασίας, είναι ιδιαίτερα σημαντική.Είναι καθοριστικό το να μπορέσουμε να αντιληφθούμε το βίωμα, τις δυσκολίες και την αποδοχή του εαυτού ενός ατόμου που γεννήθηκε με διαφορετικό φύλο από αυτό στο οποίο νιώθει άνετα.
Και αυτό πρέπει να γίνει, προκειμένου να μην αποδεχόμαστε τυφλά την ετεροκανονικότητα και, πολύ περισσότερο, να μπορέσουμε να έρθουμε κοντά στην αποδοχή. Με αυτή τη λογική, το Gerard ή Το Σπαθί Στην Πλάτη Του, από τον Στηβ Στιβακτή (εκδόσεις Jemma Press) θα ήταν σημαντικό ακόμα και εάν δεν ήταν τόσο καλογραμμένο.
Όμως το γεγονός ότι αποτελεί, όχι μόνο θεματικά αλλά και σχεδιαστικά/σεναριακά μια από τις πιο ενδιαφέρουσες δουλειές που είδαμε σε μια ιδιαίτερα καλή χρονιά για τα ελληνικά κόμικ, το καθιστά ακόμα πιο σημαντικό.
Αντιμέτωπος με την πίεση που τον περιβάλλει, αλλά και συναισθηματικό βάρος της τρανς ταυτότητάς του, καταφεύγει στη φαντασία. Δημιουργεί έναν εναλλακτικό εαυτό, τον Gerard, έναν φανταστικό ήρωα με σπαθί στην πλάτη, που αντιπροσωπεύει όλα όσα ο ίδιος δεν μπορεί να είναι στην πραγματικότητα: θαρραλέος, αποφασιστικός, ελεύθερος. Ο Gerard γίνεται όχι μόνο alter ego του Έκτορα, αλλά και η προσωποποίηση της εσωτερικής του δύναμης.
Ο σαφής διαχωρισμός μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, με την πρώτη ουσιαστικά να αναδομεί τα γεγονότα της δεύτερης σε μια επική ιστορία, με αρκετά στοιχεία fantasy (και ειδικά ενός κοινού είδους, που θα μπορούσαμε να το δούμε σε μια DnD ιστορία) είναι ένα από τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά του κόμικ, με βαθιές πολιτιστικές και ψυχαναλυτικές επιδράσεις. Ο φανταστικός κόσμος που δημιουργεί ο Έκτορας δεν είναι απόδραση με την έννοια της φυγής, αλλά ένας τρόπος να κατανοήσει και να μετασχηματίσει τον πόνο του. Οι ήρωες που συναντά, οι μάχες που δίνει ως Gerard, όλα είναι μεταφορές για τις καθημερινές συγκρούσεις του στην πραγματική ζωή.Η φαντασία γίνεται λοιπόν μηχανισμός αυτοπροστασίας, αλλά και εργαλείο εσωτερικής ενδυνάμωσης. Ο Gerard δεν είναι απλώς μια μάσκα· είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Έκτορας μαθαίνει να δίνει χώρο στη φωνή του, να βάζει όρια, να απαιτεί σεβασμό.
Η εναλλαγή μεταξύ της πραγματικότητας και του φανταστικού κόσμου είναι ένα από τα μεγαλύτερα ατού του graphic novel. Ο Στιβακτής καταφέρνει να κινείται με άνεση ανάμεσα στα δύο επίπεδα, δημιουργώντας μια συνεκτική, πολυεπίπεδη αφήγηση που δεν κουράζει αλλά, αντίθετα, εντείνει τη συναισθηματική εμπλοκή του αναγνώστη.
Παράλληλα, το σχέδιο του Στιβακτή δεν λειτουργεί απλώς ως συνοδευτικό της αφήγησης, αλλά αποτελεί έναν ουσιαστικό φορέας της. Με μια γραμμή καθαρή, έντονη, αλλά και συχνά εσωστρεφή, ο καλλιτέχνης χτίζει έναν οπτικό κόσμο που δεν περιορίζεται στην αναπαράσταση της δράσης, αλλά βυθίζεται στην ψυχολογία των χαρακτήρων.
Ο «πραγματικός» κόσμος αποτυπώνεται με αυστηρές γραμμές, περιορισμένη χρωματική παλέτα, και συχνά πνιγηρά καδραρίσματα – σαν να εγκλωβίζουν τον Έκτορα. Αντίθετα, στις σκηνές του φανταστικού κόσμου, το σχέδιο απελευθερώνεται: τα χρώματα γίνονται πιο φωτεινά, οι συνθέσεις πιο ανοιχτές, η κίνηση των χαρακτήρων πιο δυναμική. Εδώ, η φαντασία παίρνει κυριολεκτικά σάρκα και οστά. Η μορφολογική ποικιλία στις σκηνές – από ήρεμα πορτρέτα μέχρι σκηνές έντασης– ενισχύει την αίσθηση εσωτερικής ταραχής και μεταμόρφωσης. Αξιοσημείωτη είναι και η εκφραστικότητα των προσώπων, που αποτυπώνει κάθε ψυχική μετάβαση με ακρίβεια: από την ντροπή στην αποφασιστικότητα, από τον φόβο στην ανακούφιση. Ο Στιβακτής επιλέγει να μην εξιδανικεύσει τους χαρακτήρες του εικαστικά – η απόδοση των σωμάτων είναι ρεαλιστική, οι λεπτομέρειες πολλές, τα σώματα βαραίνουν από τις εμπειρίες τους. Αυτή η προσέγγιση δίνει στο έργο μια σπάνια εικαστική ειλικρίνεια. Επιπλέον, η σκηνοθεσία των καρέ χρησιμοποιείται δημιουργικά, με ποικιλία στο μέγεθος και την τοποθέτηση τους. Σε κρίσιμες συναισθηματικές στιγμές, ο Στιβακτής δεν διστάζει να εγκαταλείψει τα καρέ τελείως και να αφήσει το σχέδιο να «ξεχειλίσει», εντείνοντας τη συναισθηματική φόρτιση.
Όσον αφορά το σενάριο, παρά τον έντονο βιωματικό και αυτοβιογραφικό του τόνο, δεν καταφέρνει πάντα να αποφύγει κάποια κλισέ. Για παράδειγμα, ο χαρακτήρας του πατριού είναι σίγουρα ένας ανθρωπότυπος που όλα τα άτομα στην Ελλάδα μπορούμε να αναγνωρίσουμε, αυτός του τοξικού μάτσο τύπου, όμως τελικά δεν εξελίσσεται σε κάτι περισσότερο από αυτό. Ταυτόχρονα, ενώ το ενδιαφέρον του κόμικ είναι η εξωτερική αποδοχή και όχι τόσο η εσωτερική αναζήτηση, το πλάσιμο μιας νέας ταυτότητας από αυτής που είχε οριστεί στη γέννηση, βιολογική και κοινωνική, είναι ίσως μια χαμένη ευκαιρία το να μην υπάρχουν έστω κάποιες εκλάμψεις αυτής της αναζήτησης. Αν και κατανοείται το ότι το coming out είναι μια τρομερά αγχωτική διαδικασία και για πολλά άτομα του LGBTQ χώρου ισοδυναμεί με την κοινωνική τους γέννηση…
Επιλογικά, Το Gerard ή Το Σπαθί στην Πλάτη Του είναι ένα από τα πιο συγκινητικά και ώριμα graphic novels των τελευταίων χρόνων. Δεν είναι απλώς ένα βιβλίο για την τρανς ταυτότητα – είναι ένα βιβλίο για τον αγώνα κάθε ανθρώπου να βρει τη φωνή του μέσα στον θόρυβο της κανονικότητας. Με βαθιά ενσυναίσθηση, εικαστική ποιότητα και μια αφήγηση που δεν φοβάται να αγγίξει τα δύσκολα, ο Στηβ Στιβακτής παραδίδει ένα έργο που θα μιλήσει όχι μόνο στους νέους, αλλά και σε κάθε αναγνώστη που έχει νιώσει έστω και μια φορά στη ζωή του τη δύναμη – ή την ανάγκη – να φανταστεί έναν καλύτερο κόσμο.
