Όλοι έχουμε φάει κάποια στιγμή κάποιο spoiler που μας ξενέρωσε. Είτε σε συζητήσεις σε παρέες, είτε στο scroll down, πάντα είσαι εκτεθειμένος σε spoilers αν δεν έχεις δει τα νέα επεισόδια κάποιας δημοφιλούς σειράς ή αν δεν έχεις πάει ακόμα σινεμά να δεις μια ταινία που σπάει ταμεία. Ακόμα και στο λεωφορείο μπορεί να τύχει να κάτσεις δίπλα σε μια παρέα που να έχει δει το Endgame και να τρέχεις να φύγεις για να μην ακούσεις τι έγινε ή ακόμη χειρότερα να το συνειδητοποιήσεις αργά ότι συζήταγαν αυτό, αφού έχεις ακούσει το spoiler, και τότε απλά να προσπαθείς να το ξεχάσεις (όμως μάντεψε: δεν ξεχνιέται).
Τι γίνεται όμως όταν το spoiler δεν το τρως τυχαία, αλλά ο άλλος στο λέει για να στην σπάσει; Τι άλλο πέρα από ακραία κομπλεξικός μπορεί να είναι κάποιος που διαδίδει spoiler είτε στο ίντερνετ είτε δια ζώσης, προκειμένου να χρησιμοποιήσει το προνόμιο του ότι έχει δει μια ταινία/σειρά που θες να δεις κι εσύ, προκειμένου να την σπάσει στους υπόλοιπους;
Αυτές οι τελευταίες βδομάδες είναι σχετικά με τα spoilers κίνδυνος – θάνατος. Το Game of Thrones λόγω των απροσδόκητων θανάτων ήταν ανέκαθεν η χαρά του spoilerά, ενώ έδεσε το γλυκό την προηγούμενη εβδομάδα και με το Avengers: Endgame, το οποίο είναι δεκτικό πολλών spoilers. Και για τα δύο αυτά θεάματα το hype ήταν στα ύψη από την τελευταία τους προβολή μέχρι πρόσφατα, ενώ οι παραγωγοί τους κρατούσαν επτασφράγιστο μυστικό την όποια εξέλιξη, προκειμένου να κρατήσουν τους fans σε αναμμένα κάρβουνα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ηθοποιοί και του Game of Thrones και των Avengers ήταν καλεσμένοι σε talk shows στα οποία τους ρωτούσαν επίμονα τι θα γίνει (άλλοι ηλίθιοι κι αυτοί, για να βγάλουν κάποιο αποκλειστικό) αλλά εκείνοι είχαν οδηγίες να μην πουν τίποτα.
Και κάπως έτσι κύλισαν όλα ομαλά, μέχρι που η πληροφορία πέρασε από την παραγωγή και τους συντελεστές στα χέρια των θεατών. Και κάπως έτσι αρχίζει πάντα ο κύκλος των spoilers. Απ’ τη στιγμή που έστω και ένας απ’ τον ευρύτερο κύκλο σου είναι πιθανό να έχει δει αυτό που εσύ δεν έχεις προλάβει ακόμα να δεις, πλέον έχεις δύο επιλογές: ή να δεχτείς τη μοίρα σου, να συνεχίσεις αμέριμνος και να αυξήσεις τον κίνδυνο να φας spoiler μέχρι να δεις κι εσύ την ταινία/επεισόδιο ή να λάβεις τα μέτρα σου, δηλαδή να κλείσεις τα social media, να κάνεις mute τα «επικίνδυνα» chats, να είσαι σε εγρήγορση στο δρόμο μην τύχει να ακούσεις τυχαία καμία σχετική συζήτηση κλπ.
Αυτά όμως τα αναγκαία μέτρα τα παίρνουμε (φαντάζομαι όλοι λίγο-πολύ) έχοντας σαν δεδομένο τον κίνδυνο των spoilers. Κι αυτό συμβαίνει γιατί όλοι έχουμε ξενερώσει κάποια στιγμή με ένα spoil που δεν το περιμέναμε. Προσωπικά έχω φάει spoiler με κάθε δυνατό τρόπο: Έχω φάει spoil για το Game of Thrones από scroll down πριν καν ξεκινήσω να βλέπω τη σειρά (βασικά την ξεκίνησα εσπευσμένα σε σχέση με το πότε σκεφτόμουν να την ξεκινήσω, για να μην ξαναφάω τέτοιο spoil), έχω φάει κι άλλο spoil για Game of Thrones πάλι από scroll down στην προηγούμενη σεζόν, απλά επειδή δεν είχα δει το επεισόδιο μέχρι το μεσημέρι της ίδιας ημέρας (γι’ αυτό και φέτος κλείνω όλα τα social media μέχρι να δω το νέο επεισόδιο), έχω φάει spoil σε chat του Smassing -αλλά μετά τις έντονες αντιδράσεις μου έχουν μειωθεί αρκετά -(έτσι κι αλλιώς είναι οι πρώτοι που κάνω mute πριν δω GoT πλεόν), έχω φάει spoil για σειρές που δεν έχω καν ξεκινήσει σε παρέα από τύπο που αρχίζει να λέει αβέρτα και το χειρότερο έχω φάει spoil για σειρά (Vikings) που δεν ξέρω τίποτα από τύπισσα σε παρέα που απλά βρήκε εκείνη την ώρα αστείο να την σπάσει σε όσους δεν την έχουν δει λέγοντας το μεγαλύτερο spoil μέχρι τότε.
Γιατί μας την σπάνε τα spoilers;
Αρχικά πρέπει να το σκεφτούμε το πράγμα λίγο ευρύτερα. Τα spoilers δεν ήταν πάντα εχθρός της ψυχαγωγίας, τουλάχιστον όχι ο βασικός. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι στην αρχαία τραγωδία οι θεατές του θεάτρου γνώριζαν την υπόθεση του έργου πριν παρακολουθήσουν την παράσταση. Με αυτό αξίζει να επισημάνουμε ότι στην αρχαία τραγωδία υπήρχε μια εντελώς διαφορετική λογική σε σχέση με τη σύγχρονη τέχνη σχετικά με το πού πρέπει να εστιάσει ο θεατής. Το επίδικο δεν ήταν ο εντυπωσιασμός του θεατή από την σεναριακή ανατροπή, αλλά η ίδια η απόδοση της τραγωδίας από τους ηθοποιούς και τον χορό.
Το ίδιο ισχύει και με πολλά κλασσικά έργα είτε του θεάτρου, είτε και της λογοτεχνίας. Για παράδειγμα δεν θα αποθαρρυνθεί κάποιος συνειδητοποιημένος θεατής να παρακολουθήσει ένα θεατρικό ανέβασμα του Μπρεχτ επειδή γνωρίζει την υπόθεση. Ούτε θα διστάσει κάποιος αναγνώστης να διαβάσει τους Άθλιους του Ουγκώ επειδή γνωρίζει το τέλος από την ταινία. Στα κλασσικά έργα το επίδικο δεν είναι ο εντυπωσιασμός του θεατή ή του αναγνώστη, αλλά το να βυθιστεί στον κόσμο του έργου, να καλλιεργήσει τη σκέψη του και να ανυψωθεί το πνεύμα του.
Αντίθετα ο σύγχρονος (εμπορικός) κινηματογράφος και οι τηλεοπτικές σειρές επενδύουν κυρίως στον εντυπωσιασμό της υψηλής αισθητικής της εικόνας και της σεναριακής ανατροπής. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουν καμία καλλιτεχνική αξία. Αν το πίστευα αυτό εξάλλου δεν θα με ενοχολούσαν και τα spoilers. Και στα σύγχρονα (εμπορικά) κινηματογραφικά ή τηλεοπτικά έργα υπάρχουν υψηλής καλλιτεχνικής αξίας ερμηνείες και κοινωνικά μηνύματα τα οποία έχουν στόχο να οξύνουν την κριτική σκέψη του θεατή. Όμως πρέπει να κατανοήσει κανείς αυτή τη διαφοροποίηση σε σχέση με τα κλασσικά έργα του θεάτρου και της λογοτεχνίας, προκειμένου να αντιληφθεί για ποιο λόγο στη σύγχρονη βιομηχανία της ψυχαγωγίας τα spoiler έχουν τόση σημασία.
Όταν μάθεις το spoiler χάνεται το στοιχείο του εντυπωσιασμού, στο οποίο επενδύει συνήθως η ταινία/σειρά. Και τότε θα την δεις πλέον με εντελώς διαφορετική ματιά. Θα έχει χαθεί όλη η προσπάθεια του σκηνοθέτη και του σεναριογράφου να στήσουν έτσι τη ροή και το σκηνικό, προκειμένου να εντυπωσιαστείς από την εξέλιξη. Δεν σημαίνει αυτό ότι θα χάσει την καλλιτεχνική του αξία το έργο, αλλά δεν θα το ζήσεις ως θεατής ποτέ με την εμπειρία εκείνου που δεν γνωρίζει τίποτα και σκέφτεται, προβληματίζεται, προσπαθεί να συνδέσει τα κομμάτια και να βρει τη λύση του μυστηρίου ή να μαντέψει την εξέλιξη της υπόθεσης.
Αυτή είναι και η κατάρα των δημοφιλών θεαμάτων της εποχής μας. Γιατί από τη μία είναι πολύ κομβικό για τις ταινίες/σειρές να χτίζουν hype στους θεατές τους, προκειμένου να ανυπομονούν για την προβολή τους. Έχει και τεράστια σημασία για τις εισπράξεις των εταιρειών παραγωγής φυσικά, μόνο και μόνο αν σκεφτούμε ότι λόγω αυτού του hype η Disney έχει βγάλει ήδη πάνω από 1 δις την πρώτη εβδομάδα προβολής του Endgame, σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Όμως το τεράστιο hype ανοίγει και τον ασκό του Αιόλου για τα spoilers που μπορείς να φας από οπουδήποτε. Όσο μεγαλύτερο το κοινό, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος. Γι’ αυτό και η Marvel έβγαλε έκκληση για τους fans να μην spoilάρουν το Endgame (με το #DontSpoilTheEndgame), καταστρέφοντας την αναμονή και τη διασκέδαση εκκατομυρίων fans, οι οποίοι δεν θα μπορέσουν να πάνε στην πρεμιέρα.
Βέβαια ακόμα και παρά την έκκληση της ίδιας της Marvel πολύ γρήγορα γέμισε το διαδίκτυο με spoiler για το Endgame. Και αυτό το γεγονός μας οδηγεί στην επόμενη ενότητα.
Γιατί μας την σπάνε αυτοί που κάνουν spoilers;
Γιατί είναι κομπλεξικοί. Τόσο απλά.
Είναι κατανοητό ότι όταν έχεις δει μια ταινία/σειρά που περίμενες καιρό ή που σε ενθουσίασε ή που σε απογοήτευσε, τότε θες να την συζητήσεις με άλλους. Όμως οι spoilerάδες δεν έχουν (συνήθως) αυτή την αγνή ανάγκη για συζήτηση. Βγάζουν memes, κάνουν posts, σου λένε στα μούτρα σου το spoiler, ρίχνουν ακόμα και videos με leaked scenes, προκειμένου να διασκεδάσουν με το γεγονός ότι κατέχουν μια πληροφορία που εσύ δεν έχεις ακόμα και την οποία πεθαίνεις να μάθεις (αλλά όχι από αυτούς).
Λογικό είναι ότι όταν δεις ένα meme με τον Thanos πριν πας στο Endgame να το κοιτάξεις, όντας καλόπιστος ότι ο άλλος δεν θα έχει γράψει κάποιο spoiler αλλά κάποιο αστείο για όλους. Όμως εκεί κρύβεται και η παγίδα. Γιατί ο ανυποψίαστος θεατής, που θα διαβάζει όλα τα Avengers related memes πριν δει την ταινία, θα βρει διάφορα στα οποία θα γελάσει, αλλά θα πέσει σίγουρα και πάνω σε ένα με το οποίο θα του κοπεί το γέλιο. Γιατί θα συνειδητοποιήσει ότι εκείνη τη στιγμή από ένα ηλίθιο meme ή post ενός κομπλεξικού τύπου σε κάποιο group (ή ακόμα και κάποιου φίλου ή γνωστού) έμαθε την εξέλιξη σε μια ταινία που σχεδιάζει να πάει άμεσα να δει. Η απόλυτη ξενέρα.
Βέβαια από την άλλη υπάρχουν και κάποιοι που λένε ότι δεν τους ενδιαφέρουν τα spoilers και θα πάνε να δουν την ταινία/σειρά έτσι κι αλλιώς, ακόμα κι αν τους τα πεις. Πολλές φορές τα ψάχνουν και μόνοι τους. Αυτοί είναι το άλλο άκρο απ’ τους spoilerοφοβικούς (στην πιο ακραία μερίδα των οποίων εντάσσομαι κι εγώ το παραδέχομαι, αλλά χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχω δίκιο). Κατά τη γνώμη μου αυτού του τύπου οι θεατές δεν απολαμβάνουν τα έργα. Τα βλέπουν κυρίως για να είναι μέσα στα πράγματα, αλλά δεν αντλούν την ίδια χαρά με όλους εμάς βλέποντάς τα. Και ακριβώς γι’ αυτό το λόγο, επειδή δεν το πονάνε το έργο κι επειδή δεν βιώνουν την ίδια ευχαρίστηση με τους υπόλοιπους την ώρα της προβολής, γι’ αυτό είναι και οι πιο επικίνδυνοι να σου κάνουν spoiler. Μακριά από όποιον λέει «εμένα δεν με πειράζουν τα spoiler» λοιπόν. Μακριά!
Υπάρχει τρόπος να αντιμετωπίσουμε τα spoilers;
Είμαι πεπεισμένος ότι πρέπει να χτιστεί μια αντι-spoiler κουλτούρα. Πρέπει να γίνει κατανοητό το πόσο τοξικά είναι τα spoilers και κατά συνέπεια πόσο αντικοινωνική είναι η συμπεριφορά των spoilerάδων και ως εκ τούτου να γίνει μια προσπάθεια από όλους να σταματήσει αυτή η μάστιγα.
Σε αυτή τη συζήτηση κολλάει το επεισόδιο του Big Bang Theory (για το οποίο έχουμε ξαναμιλήσει για τη συμβολή του στην ανάδειξη της nerd κουλτούρας, παρά τα όποια μειονεκτήματά του) όπου βρίσκουμε τον Leonard να διαβάζει απ’ την αρχή τα βιβλία του Harry Potter (τα οποία δεν είχε διαβάσει μικρός) και αφού έχει φτάσει στο 6ο βιβλίο και λέει στον Sheldon πόσο έχει εντυπωσιαστεί, εκείνος του λέει στην ψύχρα ότι πεθαίνει ο Dumbledore (ως ένα δήθεν ενδιαφέρον fact). Αυτό το spoiler δημιουργεί μια τεράστια παρεξήγηση μεταξύ του Leonard και του Sheldon, λόγω της οποίας ο Leonard αρχικά φεύγει απ’ το σπίτι, ενώ στη συνέχεια προσπαθεί να εκδικηθεί τον Sheldon λέγοντάς του ένα άλλο spoiler.
Από αυτό το (πολύ αστείο) επεισόδιο μπορεί να καταλάβει και ο πιο άνιωθος spoilerάς πόσο ενοχλητική είναι η συμπεριφορά του για όλους τους υπόλοιπους. Το να κάνεις spoiler στους γύρω σου δεν είναι ούτε αστείο, ούτε ένα περιστατικό άνευ σημασίας. Είναι μια ακραία αντικοινωνική συμπεριφορά. Τόσο ακραία όσο εκείνη του Sheldon ο οποίος (πραγματικά) δεν έχει συναισθηματική νοημοσύνη και δεν το καταλαβαίνει. Όταν κάνεις spoiler δεν είσαι λιγότερο ενοχλητικός από τον Sheldon. Και μην το πάρεις πάνω σου! Δεν σε κάνει το spoiler ιδιοφυία σε κάποιο επιστημονικό τομέα, όπως είναι τουλάχιστον ο Sheldon. Είσαι απλά ενοχλητικός.
Βέβαια η απάντηση δεν μπορεί να είναι η εκδίκηση με κάποιο άλλο spoiler. Γιατί αυτή η αντίδραση ενισχύει την κουλτούρα του spoiler. Το ένα spoiler φέρνει το άλλο. Αυτό τελικά γίνεται συνήθεια, ένα αστείο μέσα στις παρέες που ο ένας προσπαθεί να βλάψει τον άλλο. Και αυτό έχει πάντα και παράπλευρες απώλειες. Κάπως έτσι έφαγα κι εγώ το spoiler για τον Jon Snow (ως παράπλευρη απώλεια) από φίλους που έπαιζαν το παιχνίδι ποιος θα κάνει πρώτος spoiler στο Facebook για να την χαλάσει στους άλλους (φυσικά σε όλους αυτούς έχω κάνει απόκρυψη δημοσιεύσεων μέχρι να τελειώσει το GoT).
Όμως αντιθέτως η λύση βρίσκεται στο να καλλιεργηθεί μια κουλτούρα ενάντια στα spoiler και στους spoilerάδες. Πρέπει να γίνεται σαφές ότι ο spoilerάς (τουλάχιστον αυτός που το κάνει συστηματικά) είναι κομπλεξικός και δεν γελάμε με αυτή του τη συμπεριφορά, αντιθέτως εξοργιζόμαστε. Δεν είναι αστείο να μου spoilάρεις επεισόδιο απ’ την τελευταία σεζόν του GoT επειδή δεν μπόρεσα να το δω στις 4 το ξημέρωμα! Δεν είναι αστείο να ανεβάζεις memes για το Endgame που δεν πρόλαβα να δω γιατί δεν βρήκα θέση να κλείσω τις πρώτες ημέρες της προβολής του, επειδή γινόταν χαμός! Δεν είναι δημοσιογραφική αποκάλυψη το να spoilάρεις την κατάληξη του Bat-Cat Wedding που το περιμένουν τόσοι αναγνώστες των comics, απλά επειδή σου φάνηκε clickbait θέμα και αποφάσισες να το βάλεις σε τίτλο πριν καν κυκλοφορήσει το comic στα κομιξάδικα! Και στο κάτω – κάτω δεν μου αρέσει να φυλάγομαι από τα social media μέχρι να δω το τελευταίο επεισόδιο Got! Γιατί δεν είναι δική μου ευθύνη που δεν το είδα πρώτος. Είναι δικιά σου ευθύνη που επειδή το είδες θες να μου το χαλάσεις!
Απλή λογική είναι!
