BRAT (БРАТ) – Μία κυνική ματία στην κοινωνία της Ρωσίας τη δεκαετία του 90
Το Brat (ο αδερφός) είναι μία Ρώσικη ταινία που βγήκε το 1997 με πολύ χαμηλό budget και έγινε απρόσμενα επιτυχημένη. Το 1997 η ρωσική κοινωνία ήταν ταραγμένη από τον Πρώτο Πόλεμο της Τσετσενίας και από αστάθεια που προκάλεσε η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης.
Ο πρωταγωνιστής (Danila) έχει μόλις γυρίσει στο χωριό του από τον πόλεμο της Τσετσενίας. Καθώς δεν μπορεί να βρει δουλειά, η μάνα του τον στέλνει στην Αγία Πετρούπολη να βρει τον οικονομικά επιτυχημένο αδερφό του.
Περιφερόμενος στην Αγία Πετρούπολη γνωρίζει την Kat, μία νεαρή κοπέλα που της αρέσουν τα πάρτυ με δυτική μουσική και η χρήση ναρκωτικών, και τον Hoffman, έναν ηλικιωμένο πωλητή του δρόμου με γερμανική καταγωγή.
Ο αδερφός του Danila, ο Viktor, είναι εκτελεστής για την ρώσικη μαφία που προσπαθεί να ανεξαρτητοποιηθεί από τον ανώτερο του τον Kruglyi. Η τελευταία του δουλειά είναι να εκτελέσει τον Chechen, έναν αρχηγό της Τσετσένικης μαφίας.
Επειδή φοβάται ότι ο Kruglyi έχει βάλει δικούς του να τον παρακολουθούν, ο Viktor στέλνει τον αδερφό του να κάνει την δουλειά. Ο Danila σκοτώνει επιτυχημένα τον Chechen και οι μπράβοι του Kruglyi τον ακολουθούν για να τον σκοτώσουν. Ο Danila τραυματίζεται και βρίσκει καταφύγιο σε ένα εμπορικό τραμ το οποίο το οδηγάει μία γυναίκα, η Sveta. O Danila γνωρίζεται με την Sveta και παρ’όλο που είναι παντρεμένη ξεκινάνε μία σχέση.
Ο Danila έχοντας πάρει τα λεφτά από την επιτυχημένη του δουλειά αρχίζει να φοράει κυριλλέ ρούχα και να απολαμβάνει την ζωή στην Αγία Πετρούπολη. Πηγαίνει σε ένα πάρτυ με την Kat όπου κάνουν χόρτο και μετά κάνουν σεξ.
Ο Kruglyi αγανακτισμένος με το γεγονός ότι ο Viktor τη γλύτωσε και έβαλε άλλον να κάνει την δουλειά στήνει άλλη μία παγίδα για τον Viktor. Ο Viktor βλέποντας ότι είναι παγίδα στέλνει πάλι τον Danila. Ο Danila κάνει επιτυχημένα την δουλειά και εκτελεί τους μπράβους του Kruglyi πριν τον προλάβουν. Ο Kruglyi προσπαθώντας να βρει τον Danila εισβάλλει με τους μπράβους του στο σπίτι της Sveta όπου και την βιάζουν. Ο Danila πηγαίνει σπίτι της αργότερα και μαθαίνει για το συμβάν. Παράλληλα, ο Kruglyi εισβάλλει στο σπίτι του Viktor και τον βάζει υπό την απειλή όπλου να καλέσει τον Danila σπίτι του. Ο Danila πηγαίνει οπλισμένος στο σπίτι του Viktor και σκοτώνει τους μπράβους του Kruglyi. Συγχωρεί τον αδερφό του, του δίνει ένα μερίδιο από τα λεφτά της πληρωμής και τον στέλνει να πάει πίσω στο χωριό τους στην μάνα τους. Αργότερα πηγαίνει στο σπίτι της Sveta όπου έχει γυρίσει ο άντρας της που την κακοποιεί. Ο Danila τον πυροβολεί στο πόδι και προσκαλεί την Sveta να φύγει μαζί του. Η Sveta το αρνείται και του λέει ότι το μόνο που έμαθε είναι να χρησιμοποιεί τη βία για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα του. Ο Danila βρίσκει τον Hoffman για να τον αποχαιρετήσει και του προσφέρει λεφτά αλλά αυτός τα αρνείται λέγοντας ότι ‘ότι είναι καλό για έναν Ρώσο δεν είναι καλό για έναν Γερμανό’. Μετά ο Danila βρίσκει την Kat για να την αποχαιρετήσει αλλά αυτή δείχνει να αδιαφορεί. Της προσφέρει λεφτά τα οποία τα δέχεται και την αποχαιρετά. Στο τέλος, ο Danila κάνει ωτοστόπ και ανεβαίνει σε ένα φορτηγό με σκοπό να πάει στη Μόσχα…
Το Brat δεν είναι μια απλή ταινία με γκάνγκστερς. Αντικατοπτρίζει τα προβλήματα που είχαν οι νέοι της Ρωσίας στην δεκαετία του 90. Οικονομική αβεβαιότητα, ανάδυση μαφιών και εγκληματικότητας, μετά-τραυματικό στρες από τον πόλεμο, καχυποψία προς της επιρροές της Δύσης κ.α.
Ο Danila όποτε τον ρωτάνε τι έκανε στον πόλεμο της Τσετσενίας απαντάει ότι απλά ήταν σε ένα γραφείο στο στρατηγείο και ότι δεν συμμετείχε στις μάχες. Όμως οι ικανότητες του στο να χειρίζεται όπλα και στις μάχες σώμα με σώμα υπονοούν ότι ψεύδεται για το γεγονός ότι δεν συμμετείχε σε μάχες. Επίσης μέσα στην διάρκεια της ταινίας φαίνεται να δυσκολεύται να κοινωνικοποιηθεί και να δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει προβλήματα που δεν λύνονται με την βία. Αυτό υπονοεί ότι πάσχει από μετα-τραυματικό στρες από τον πόλεμο και δυσκολεύεται να επανενταχθεί στην κοινωνία.
Αν και η αποτύπωση της πραγματικότητας της Ρωσίας του 90’, είναι αρκετά ρεαλιστική μέσα στην ταινία, είναι αρκετά φανερά τα σωβινιστικά μηνύματα που προσπαθεί να περάσει η ταινία. Οι Τσετσένοι παρουσιάζονται σαν ένα ξένο στοιχείο που παρασιτεί εις βάρος των Ρώσων. Χαρακτηριστική είναι μία σκηνή όπου δύο Τσετσένοι αρνούνται να πληρώσουν εισητήριο λεωφορείου στον ελεγκτή και πληρώνουν μόνο όταν τους απειλεί με όπλο ο Danila. Ο Danila όταν γνωρίζεται με τον Hoffman δηλώνει ότι ‘’δεν έχει πρόβλημα με τους Γερμανούς, αλλά έχει με τους Εβραίους’’. Βλέπουμε δηλαδή ότι μέχρι και ο πρωταγωνιστής της ταινίας κουβαλάει ρατσιστικές προκαταλήψεις για τους Εβραίους. Οι δυτικοί εμφανίζονται σαν χαζοχαρούμενοι τουρίστες και σε μία σκηνή ο Danila προσπαθεί αποτυχημένα να τραμπουκίσει έναν τουρίστα που τον έχει περάσει για Αμερικάνο. Ο τουρίστας δεν καταλαβαίνει λέξη από τα ρώσικα του Danila και τον αγνοεί, η Kat σταματάει τον Danila λέγοντας του ότι ο τουρίστας δεν είναι καν Αμερικάνος αλλά Γάλλος. Εδώ φαίνεται για άλλη μια φορά το εθνικιστικό μήνυμα που πάει να περαστεί: Οι ξένοι είναι πιο αδύναμοι από τους Ρώσους αλλά οι Ρώσοι έχουν μείνει κολλημένοι στον μικρόκοσμο τους και δεν αντιλαμβάνονται με ποιούς τρόπους οι ξένοι ασκούν επιρροή στη Ρωσία. Παρ’όλα αυτά μας δείχνει ότι ο πρωταγωνιστής απλά αντιμετωπίζει την αδικία που συναντάει στον δρόμο του και δεν έχει κάποια ‘’εθνικιστική’’ ατζέντα. Σώζει τον Hoffman από έναν μαφιόζο που τον εκμεταλλεύεται, όταν μαθαίνει από τον αδερφό του ότι τώρα που πέθανε ο Chechen θα πουλάνε στην αγορά οι Ρώσοι τον ρωτάει αν θα μπορούν να πουλάνε και οι Γερμανοί, τα βάζει με τους Τσετσένους στο λεωφορείο επειδή ήταν επιθετικοί προς τον ελεγκτή και όχι επειδή είναι από διαφορετική φυλή.
Γίνεται έντονη σύγκριση μεταξύ δυτικής και ρώσικης μουσικής. Ο Danila μέσα στην ταινία φαίνεται να βρίσκει καταφύγιο και γαλήνη ακούγοντας ρώσικη ροκ μουσική αλλά τρώει κορόιδεμα από την Kat επειδή τον θεωρεί παλιομοδήτη. Αντιθέτως, η Kat που ακούει δυτική μουσική παρουσιάζεται σαν προβληματικό άτομο. Ζει μια ηδονιστική ζωή πηγαίνοντας συνέχεια στα πάρτυ, κάνοντας ναρκωτικά και αναζητώντας το εύκολο χρήμα. Το πάρτυ που πηγαίνει ο Danila με την Kat παρουσιάζεται σαν μία κενή εκτόνωση γεμάτη καταχρήσεις, ενώ το πάρτυ στο οποίο πηγαίνει ο Danila ακάλεστος και εμφανίζονται πολλοί Ρώσοι μουσικοί της εποχής όταν έχει την δεύτερη αποστολή του φαίνεται σαν ένα ευχάριστο γλέντι στο οποίο θα ήθελε να ήταν καλεσμένος. Παρ’όλο που η ταινία προβάλλει την ρώσικη μουσική και τον ρώσικο τρόπο ζωής σαν ανώτερους αφήνει το υπονοούμενο ότι η δυτική μουσική και ο δυτικός τρόπος ζωής έχουν έρθει για να μείνουν στην Ρωσία, οπότε οι Ρώσοι δεν έχουν όφελος να μείνουν κολλημένοι στο παρελθόν αλλά πρέπει να ενσωματώσουν δυτικά στοιχεία στον πολιτισμό τους.
Συνοψίζοντας, το Brat είναι μια ταινία που δείχνει στιγμιότυπα από την σκληρή πραγματικότητα της Ρωσίας του 90 και θέτει ηθικούς προβληματισμούς για το πώς να επιβιώσει κάποιος σε μία κοινωνία που έχει καταρρεύσει. Αν και είναι αρκετά έντονα τα εθνικιστικά υπονοούμενα μέσα στην ταινία και το έμμεσο μήνυμα ότι οι Ρώσοι δεν πρέπει να το βάλουν κάτω και να βγούνε πιο δυνατοί από αυτή την κρίση που περνάνε, το Brat είναι μία καλή ταινία με την οποία μπορεί να ταυτιστεί κάθε άνθρωπος που ζει σε μία σκληρή πραγματικότητα, κάθε άνθρωπος που περνάει μια κρίση και θέλει να μείνει πιστός στις αξίες του.
