Μακάβριες Ιστορίες – Ο Poe μέσα από τα μάτια του Baudelaire

Παναγιώτα Καρβούνη Από Παναγιώτα Καρβούνη 7 Λεπτά Ανάγνωσης

Μία από τις εμβληματικές προσωπικότητες που επηρέασαν την ιστορία της λογοτεχνίας και ειδικότερα τα είδη του τρόμου και του αστυνομικού μυθιστορήματος, είναι ο Edgar Allan Poe. Η ζωή του, αν και σύντομη, υπήρξε δύσκολη και ταραχώδης. Ιδιαίτερα όσον αφορά το τέλος του, υπήρξε μυστήρια καθώς μέχρι σήμερα δεν έχουν αποσαφηνιστεί τα αίτια του θανάτου του.

Σχετικά με τον βίο του Poe, όσο ήταν εν ζωή φαίνεται πως περισσότερο μάλλον ήταν κοινωνικά αποκλεισμένος, κυρίως λόγω της οικογενειακής του τύχης αλλά και των προσωπικών του επιλογών, επιλέγοντας έναν ιδιαίτερο τρόπο ζωής που εν πολλοίς οφειλόταν σε μία «ασθένεια», όπως την έχει χαρακτηρίσει κι ο ίδιος στο έργο του, το αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Από την άλλη, την πρωτοτυπία στο έργο του και το ταλέντο του στην γραφή το εκτίμησαν και άνθρωποι που δεν έτρεφαν αισθήματα συμπάθειας για το πρόσωπό του. Φυσικά όπως συχνά συμβαίνει σε καλλιτέχνες αντισυμβατικούς και ιδιότροπους, η αξία του έργου του εκτιμήθηκε μετά τον θάνατό του.

Η λογοτεχνική προσωπικότητα που εκτίμησε απ’ τους πρώτους το έργο του και φρόντισε να αναδείξει το μεγαλείο της πένας του, ήταν ο Charles Baudelaire, ο καταραμένος ποιητής, όπως χαρακτηρίστηκε από πολλούς, ο οποίος κατατάσσει τον συγγραφέα τρόμου στις πηγές έμπνευσής του. Ο Baudelaire καταπιάστηκε με την μετάφραση επιλεγμένων (από τον ίδιο) έργων του Poe στα γαλλικά, με σκοπό να γνωρίσει τη γραφή του στο γαλλόφωνο κοινό. Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα κι ενώ το έργο του Poe έχει μεταφραστεί στα ελληνικά σε αμέτρητες εκδόσεις (με εμβληματικότερες -μάλλον- τις μεταφράσεις του Κοσμά Πολίτη), οι εκδόσεις Οξύ ανέσυραν αυτό το μοναδικής αξίας πάρεργο του Baudelaire σε μία εντυπωσιακή σκληρόδετη έκδοση, συνοδευόμενη με την εικονογράφηση του Benjamin Lacombe, σε μετάφραση -από το αυθεντικό κείμενο του Baudelaire στα γαλλικά- της Ιλέην Ρήγα και επιμέλεια του τόμου από τον Θάνο Καραγιαννόπουλο.

Οι επιλεγμένες από τον Baudelaire ιστορίες του πρώτου τόμου των Μακάβριων Ιστοριών του Poe, χαρακτηρίζονται από φαντασία, μυστήριο και σκοτεινότητα. O θάνατος κυριαρχεί σε σχεδόν κάθε ιστορία του τόμου. Πολλές φορές στο κείμενο αναδύονται οι βαθύτερες σκέψεις ενός ενοχικού ανθρώπου. Οι ενοχές των ηρώων του συχνά αποτελούν κινητήριο μοχλό των ιστοριών, οδηγώντας σε μία κορύφωση που κατευθύνεται στην αποκάλυψη της λύσης του μυστηρίου, στη λύτρωση, στην κάθαρση της ψυχής του ήρωα (και του συγγραφέα;), που αποδέχεται τελικά τις συνέπειες των πράξεών του. Σε πολλές περιπτώσεις δηλαδή, η ενοχή είναι εκείνη που οδηγεί στην αποκάλυψη της αλήθειας, μεταφέροντας την ανάγκη για αποδοχή και για ψυχική ηρεμία. Από το έργο του Poe γίνεται φανερό ότι πρόκειται για έναν συγγραφέα με πλούσιες γνώσεις, τις οποίες χρησιμοποιεί με μεγάλη δεξιοτεχνία και τις συνδυάζει με τη φαντασία, δημιουργώντας έτσι ένα πολύ ενδιαφέρον λογοτεχνικό είδος, που δικαιωματικά θεωρήθηκε πρόγονος του αστυνομικού μυθιστορήματος και της λογοτεχνίας τρόμου.

Η μετάφραση της Ιλέην Ρήγα συνεπικουρεί στην απολαυστική ανάγνωση του έργου, αφού εστιάζει στη λεπτομέρεια. Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον του εγχειρήματός της έγκειται στη συνειδητή επιλογή της μετάφρασης των ιστοριών απ’ τη γαλλική μετάφραση – μεταγραφή του Baudelaire, ουσιαστικά θέτοντάς την αντιμέτωπη με τις επιλογές δύο συγγραφέων κι όχι ενός. Διαβάζοντας κανείς τα διηγήματα του τόμου παρατηρεί την προσεκτική επιλογή των λέξεων από την πλευρά της μεταφράστριας, η οποία φροντίζει να μεταφέρει όσο το δυνατόν πιο πιστά το αυθεντικό ύφος του Poe, αποδίδοντας το μέσα από την επεξεργασία και την οπτική του Baudelaire.

Η ουσία και το κλίμα του κειμένου συμπληρώνονται στον τόμο των εκδόσεων Οξύ από την καταπληκτική γοτθικού ύφους εικονογράφηση του Benjamin Lacombe, που μοιάζει επηρεασμένη από χαρακτήρες του Tim Burton. Η εικονογράφηση συμπληρώνει αρμονικά το κείμενο, χωρίς να προσπαθεί να το υπερκαλύψει. Σε αυτήν κυριαρχούν το σκοτάδι, η ομιχλώδης ατμόσφαιρα, οι αμίλητοι, άδειοι και κενοί χαρακτήρες που σε ορισμένες περιπτώσεις μεταφέρεται μέσω αυτών, η αγωνία και ο τρόμος. Η παλέτα του Lacombe αναμειγνύει μία παλέτα ψυχρών χρωμάτων με κυρίαρχα το μαύρο, το πράσινο και το μπλε και από τα θερμά το κόκκινο. Προκειται για μία χρωματική ανάμειξη που ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία  και στο περιεχόμενο του έργου.

Τα κομμάτια αυτά έχει ενώσει, διαμορφώνοντας  την τελική έκδοση ο Θάνος Καραγιαννόπουλος με σκοπό να αποθέσει στα χέρια των αναγνωστών ένα ιδιαίτερα αξιόλογο αποτέλεσμα, έναν τόμο με αυτοτελή αισθητική αξία.

Ο πρώτος τόμος, λοιπόν, των Μακάβριων Ιστοριών του Poe μέσα από την οπτική του Baudelaire, που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες στα ελληνικά από τις εκδόσεις Οξύ, αποτελεί έναν τόμο – στολίδι. Μία έκδοση που αντιπροσωπεύει επάξια το έργο του Poe. Το έργο εκείνο που συμβάδιζε με τη ζωή του και μάλλον έδινε ουσία στην ύπαρξή του. Ο λόγος του ήταν βαθιά στοχαστικός και αναστοχαστικός, όπως αναφέρει και ο Baudelaire στην εισαγωγή του:

« Ο λόγος του ήταν από τους πιο αξιόλογους και χορταστικούς στην ουσία. Δεν ήταν αυτό που θα αποκαλούσε κανείς ήρεμο ομιλητή- ένα απαίσιο πράγμα- και, πέρα από την ομιλία του η πένα του μισούσε επίσης οτιδήποτε συμβατικό· αλλά μια αστείρευτη γνώση, ένα πανίσχυρο γλωσσικό υπόβαθρο, σημαντικές σπουδές και εμπειρία που συλλέχθηκαν από αρκετές χώρες καθιστούν τον λόγο του αντικείμενο μελέτης. Η ευγλωττία του, ποιητική στον πυρήνα της, πλουμισμένη με μέθοδο και συγχρόνως έξω από τα όρια οποιασδήποτε γνωστής μεθόδου, ένας βομβαρδισμός εικόνων ζωγραφισμένων από έναν κόσμο που λίγα μυαλά έχουν καταφέρει να επισκεφθούν μία θεσπέσια τέχνη που πρέπει να συλληφθεί από μια προφανή και απολύτως αποδεκτή μυστική και ολοκαίνουργια ματιά ώστε να αποκαλυφθούν νέοι ορίζοντες και, εν ολίγοις, η τέχνη της απόλαυσης, της σκέψης της δημιουργίας του ονείρου, της διάσπασης των ψυχών από τη λάσπη της ρουτίνας, ήταν μόνο κάποιες από τις εκθαμβωτικές ικανότητες του, που πολλοί άνθρωποι ανακαλούν.»

Μοιραστείτε το Άρθρο
Μικρή το ίνδαλμα της ήταν η Lara Croft και ήθελε να ανακαλύψει τη χαμένη Ατλαντίδα. Κάνοντας το πρώτο βήμα και σπουδάζοντας Αρχαιολογία, οι στόχοι της δεν άλλαξαν και πολύ με τα χρόνια, αν εξαιρεθεί ότι σήμερα περισσότερο έχει καταφέρει να μοιάσει στη Monica Geller ενώ παράλληλα είναι πολύ πιθανό να συμμετάσχει και στην μουσική αναβίωση που ετοιμάζουν τα Zουζούνια.