Πολιτικός γελοιογράφος, κομίστας, ο Πάνος Ζάχαρης εδώ και πολλά χρόνια παραδίδει υλικό που προκαλεί γέλιο όσο και προβληματίζει. Νικητής στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς στις κατηγορίες “Καλύτερο Διαδικτυακό Κόμικς”, “Καλύτερο Ένθετο”, με τα “The Working Dead” και “Scary Tales”, αντίστοιχα. Είναι μέλος της Λέσχης Ελληνικής Γελοιογραφίας, και έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις, όπως η έκθεση “Democrisis“. Με αφορμή την έκδοση του δεύτερου συγκεντρωτικού άλμπουμ “The Working Dead …and…” μιλήσαμε μαζί του για τα πρώτα του βήματα, την διαδικασία παραγωγής ενός κόμικ στριπ, την πολιτικοποίηση των κόμικς και πολλά άλλα…
–Ποιο είναι το πρώτο κόμικς που θυμάσαι να σε εντυπωσίασε, και να σε έκανε να πεις «θέλω να κάνω και εγώ κόμικς»;
Τα πρώτα κόμικς που με εντυπωσίασαν και εξακολουθούν να με εντυπωσιάζουν κάθε φορά που τα ξεφυλλίζω ήταν ο Αστερίξ και ο Λούκυ Λουκ. ‘Αργησα όμως πολύ να πω πως θέλω να κάνω και εγώ κόμικς. Πρώτα θέλησα να κάνω πολιτικά σκίτσα επηρεασμένος από τον Στάθη και τον Γιάννη Ιωάννου. Άρχισα να ψάχνομαι με τα κόμικ στριπ πολύ αργότερα ενώ ήδη δούλευα ως γελοιογράφος και το κίνητρο μου ήταν να κάνω κάτι πιο διαχρονικό για να ξεφύγω από το κυνήγι της πολιτικής επικαιρότητας. Οφείλω να παραδεχτώ πως τώρα ψάχνομαι πολύ περισσότερο με τα κόμικς απ’ ότι ως παιδί ή έφηβος.
–Προέρχεσαι από τον χώρο της πολιτικής γελοιογραφίας. Ποια είναι η γενικότερη άποψή σου για τον χώρο, και πως σου δίνει έμπνευση αυτή η πλευρά;
Δεν προέρχομαι απλώς, είμαι βασικά πολιτικός γελοιογράφος και μάλιστα καμαρώνω γι αυτό. Νομίζω πως υπάρχει μια ομάδα εξαιρετικών μάχιμων γελοιογράφων που δημιουργούν βαθιά πολιτικές γελοιογραφίες κλείνοντας τα αυτιά τους στις σειρήνες του απολιτίκ χαβαλεδάκου που κάποιοι βαφτίζουν σάτιρα. Έχω μάθει να σκέπτομαι ως γελοιογράφος, να επικεντρώνομαι δηλαδή κυρίως στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η κοινωνία και αυτό χαρακτηρίζει και τα κόμικ στριπ μου. Η ενασχόληση με την γελοιογραφία ίσως με επηρεάζει και κάπως αρνητικά αφού μαθαίνοντας να συμπυκνώνω δυσκολεύομαι κάποιες φορές να ξεδιπλώσω τη σκέψη μου σε περισσότερα από ένα καρέ.
–Τα κόμικς σου έχουν ισχυρή πολιτική χροιά. Θεωρείς πως η πολιτικοποίηση του μέσου είναι απαραίτητη στην εποχή μας;
Για μένα αυτό είναι αυτονόητο. Δεν επιχειρώ να συμβάλω στην πολιτικοποίηση των κόμικς, είναι κάτι που μου προκύπτει φυσικά. Μιλάμε για ένα μέσο που σου δίνει απεριόριστες δυνατότητες να εκφράσεις αυτό που έχεις μέσα σου. Εγώ αυτό έχω και αυτό θέλω να μοιραστώ. Εκτιμώ αφάνταστα δημιουργούς που επιλέγουν άλλους δρόμους και μάλιστα το κάνουν εξαιρετικά καλά, ομολογώ όμως πως θα περίμενα περισσότερα πολιτικά κόμικ από Έλληνες δημιουργούς ή έστω περισσότερες και πιο ευδιάκριτες αναφορές σε όλα όσα έχουμε ζήσει τα τελευταία χρόνια.
–Η εργατική τάξη είναι από τις βασικές ασχολίες σου όταν έρχεται στην γελοιογραφία αλλά και στα διάφορα στριπς του «The Working Dead». Ποια είναι η διαδικασία δημιουργίας ενός μονοσέλιδου στριπ;
Καταλήγω στην ιδέα από 2 εντελώς διαφορετικούς δρόμους: Ή αποφασίζω εξαρχής ότι θέλω να αναδείξω ένα γεγονός της επικαιρότητας οπότε αναζητώ ένα ιστορικό υπόβαθρο στο οποίο θα «στήσω» την ιδέα μου, είτε ξεκινάω έχοντας ένα ιστορικό γεγονός στο νού μου και το διαστρεβλώνω καταλλήλως. Τις περισσότερες φορές συμβαίνει το 1ο, η επιλογή δηλαδή του θέματος και η «εργαλειακή» χρήση της ιστορίας. Στη συνέχεια ακολουθεί η έρευνα η οποία μπορεί να είναι από ολιγόλεπτη, αν μιλάμε για μια περίοδο με την οποία έχω ασχοληθεί ξανά στο παρελθόν, έως και εξαντλητική. Ακολουθεί το προσχέδιο και το μελάνωμα «στο χέρι» και στη συνέχεια το βάψιμο που γίνεται ψηφιακά.
–Το «Scary Tales» είναι από τις πιο δυνατές σειρές σου… Τι σε τράβηξε να πεις ιστορίες με παραμυθένιους χαρακτήρες;
Η αλήθεια είναι ότι όταν αποδέχτηκα την πρόταση του Γιάννη Κουκουλά και της Λουίζας Καραγεωργίου να έχω μια σταθερή σειρά στο “Καρέ Καρέ”, είχα ελάχιστο χρόνο για να σκεφτώ μια κεντρική ιδέα, ένα κόνσεπτ. Ούτε βδομάδα. Επίσης είχα ελάχιστο χώρο για να σκιτσάρω. 26,5 Χ 7+ εκατοστά, άρα 2,3 καρέ και ελάχιστα λόγια. Σε αυτό το διάστημα αποφάσισα εξαρχής να μην δημιουργήσω σταθερούς χαρακτήρες και έτσι αναζήτησα μια ιδέα που να με διευκολύνει να χρησιμοποιώ γνώριμες φιγούρες για να κάνω το σχόλιο μου, χωρίς εισαγωγές, εξηγήσεις κοκ. Οι ήρωες και τα στερεότυπα των παραμυθιών μου έκατσαν κουτί, αφού ο αναγνώστης πάνω κάτω γνωρίζει με τι έχει να κάνει, οπότε μπορώ εύκολα και σύντομα να στήνω την ιδέα μου πάνω ήδη σε γνώριμο έδαφος. Στην πορεία συνειδητοποίησα επίσης το ιδεολογικό φορτίο των παραμυθιών, τις αντιλήψεις και τους συμβολισμούς που κουβαλάνε. Αυτό μου έδωσε επιπλέον ώθηση να συνεχίσω τη σειρά η οποία πλέον κοντεύει να συμπληρώσει 3 χρόνια.
–Θα την χαρακτήριζα αρκετά «μπανάλ» αυτή την ερώτηση… Κόμικς ή γελοιογραφία;
Κάνω πολιτικές γελοιογραφίες και πολιτικά κόμικ στριπ, τουλάχιστον μέχρι τώρα, οπότε δε νιώθω πως χωρίζει καμία άβυσσος τα όσα κάνω. Νιώθω κυρίως πολιτικός γελοιογράφος, εργάζομαι άλλωστε πάνω από 10 χρόνια, ωστόσο ομολογώ πως ειδικά το The Working Dead μου έδωσε τη δυνατότητα να αυξήσω πολύ την απήχηση της δουλειάς μου σε πολύ μικρό διάστημα. Οπότε στη μπανάλ ερώτηση δίνω μια εξίσου μπανάλ απάντηση: Αγαπάω και τα δύο το ίδιο.
–Πως βλέπεις το μέλλον της κόμικς σκηνής και της πολιτικής γελοιογραφίας;
Ως προς τα κόμικς με ενθουσιάζει το πλήθος και το ταλέντο των δημιουργών- πάντα αναλογικά με το μέγεθος και την παράδοση της χώρας- αλλά με προβληματίζει πολύ το μικρό μέγεθος της αγοράς και του ενδιαφέροντος των αναγνωστών. Δεν γνωρίζω πόσοι άνθρωποι βιοπορίζονται από τα κόμιξ ή έστω από παράπλευρες δραστηριότητες, νομίζω όμως ότι είναι πολύ λίγοι. Αυτό αντικειμενικά εμποδίζει το ταλέντο να αναπτυχθεί στο έπακρο και τον χώρο να λειτουργήσει με περισσότερο επαγγελματισμό χωρίς βέβαια να χαθεί το μεράκι και ο καλώς νοούμενος ερασιτεχνισμός. Ως προς τη γελοιογραφία η κρίση του έντυπου τύπου δημιουργεί τεράστιες δυσκολίες. Οι γελοιογράφοι που εργάζονται και ζουν κάνοντας πολιτικά σκίτσα είναι πλέον ελάχιστοι και ο ρυθμός με τον οποίο βγαίνουν νέοι γελοιογράφοι είναι απίστευτα αργός. Στα 37 μου θεωρούμαι ακόμα από τους νεότερους σκιτσογράφους και αυτό θα ήταν αστείο αν δεν ήταν αποκαρδιωτικό. Από την άλλη πλευρά η Λέσχη μας έχει μια πολύ εξωστρεφή δραστηριότητα, με εκθέσεις και κάθε είδους πρωτοβουλίες και έτσι η γελοιογραφία παραμένει δημοφιλής, ποιοτική και βαθιά πολιτική, ακόμα κι αν σε μεγάλο βαθμό είναι έξω από τον φυσικό της χώρο, τις εφημερίδες.
