Η αναφορά σε έναν υποτιθέμενο θάνατο της ραπ δεν είναι καινούργια. Τα τελευταία χρόνια είναι μια υπαρκτή συζήτηση στους κύκλους της κοινότητας. Ο ίδιος ο Nas το πρωτοφώναξε ως ένας αγγελιαφόρος από κάποιο δυστοπικό μέλλον στο «Hip Hop Is Dead» το 2007, καθώς έβλεπε την άνοδο του ringtone / mumble ραπ. Όμως το 2025 ήταν διαφορετικό. Κάποιοι το ρίχνουν σε δεισιδαιμονίες, άλλοι μιλάνε για μια νέα πραγματικότητα.
Hip Hop Died Again
Τι άλλαξε; Από τη μία είναι η δυσκολία ανάδειξης νέων καλλιτεχνών, που μέσω πλατφόρμων τύπου Spotify έχει οξύνει αυτή τη συνθήκη. Μετά είναι η κυκλοφορία διαρκώς ανέμπνευστων έργων και η ακατάπαυστη αναπαραγωγή παλαιών μοτίβων που δίνουν μια «στατική» εικόνα για το μουσικό είδος του ραπ. Ακόμα, η εμπορική δυναμική του φαίνεται να μειώνεται, με υπαρκτό παράδειγμα πως μετά από 30 χρόνια σταθερής παρουσίας έστω και ενός κομματιού στο Billboard Hot 100 Top 40, το δεύτερο μισό του 2025 έπαψε να υπάρχει κάποια εκπροσώπηση. Η Billboard άλλαξε τους κανόνες για το πότε ένα τραγούδι θεωρείται recurrent και βγαίνει από το Hot 100 — γι’ αυτό όταν ένα τραγούδι έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα στο chart και πέσει κάτω από ένα ορισμένο όριο (π.χ. κάτω από το Νο. 25 μετά από 26 εβδομάδες), πλέον αφαιρείται από τον πίνακα. Έτσι, έγινε το αδύνατο δυνατό και εκθρονίστηκε το «luther» των Kedrick Lamar και SZA από την κατάταξη μετά από 45 εβδομάδες που ήταν στο Top 40.
Όλα τα παραπάνω γεγονότα είναι λογικό επόμενο να δημιουργήσουν μια σύγχυση στη μουσική σκηνή. Κασσάνδρες ή πραγματιστές, η κατάσταση έχει αλλάξει και ο δημόσιος διάλογος θα επηρεαζόταν όπως και να χει. Παρόλα αυτά δεν μπορούμε να αναιρέσουμε και την άλλη όψη του νομίσματος. Το 2025 όσα ανέμπνευστα έργα και αν είχε, κυκλοφόρησαν άλλα τόσα αξιόλογα – ακόμα και να το έχαναν μερικά στην εκτέλεση ή ακόμα και αν δεν είχαν την αντίστοιχη απήχηση και προέρχονταν κυρίως στην underground σκηνή. Μερικά από αυτά τα έργα κάνουν και την λίστα που θα δείτε στη συνέχεια.
Μια κουλτούρα διαιρεμένη
Μπορεί να μην πρόκειται για την πιο μεγάλη εμπορικά χρονιά για το ραπ, αλλά τα projects περιγράφουν σίγουρα μια λίγο πιο αισιόδοξη εικόνα καλλιτεχνικά. Φέρουν την εικόνα μιας βιομηχανίας που αλλάζει, κοινοτήτων καλλιτεχνών που διαμορφώνονται και ετοιμάζονται για το ραπ του μέλλοντος. Ακόμα, όλη η σκηνή βιώνει ένα ανεπανάληπτο «ξεκαθάρισμα» που σίγουρα επηρεάζει.
Για ποιο «ξεκαθάρισμα» μιλάμε; Το 2025 ήταν κατά ένα μεγάλο μέρος του ακόμα στη σκιά της μεγάλης μάχης των δύο μεγαλύτερων εκπροσώπων του ραπ, του Kedrick Lamar εναντίον του Drake. Τα στρατόπεδα είναι δύο: ένα αυτό που βάζει μπροστά την καλλιτεχνική δημιουργία, την ανταγωνιστικότητα, το ήθος και τις αξίες του ραπ, τον μουσικό και λυρικό πλουραλισμό. Με καλλιτέχνες που είναι κληρονόμοι της γενιάς των Rakim, Nas, Jay-Z, Mobb Deep, Biggie.
Το άλλο μέρος είναι που αναπαράγει το αέναο κυνήγι των κάτσι κομματιών, των hits. Εκείνου του ήχου που θα γίνει trend, θα έχει τα vibes, δεν θα δίνει βάρος στην δομή και την ανάπτυξη μιας θεματικής, δεν θα έχει την έξυπνη ρίμα ή το ιδιαίτερο flow. Καλλιτέχνες – κληρονόμοι του Lil Wayne και άλλων μορφών του ringtone era.
Η περσινή μάχη άφησε σημάδια και έκανε ξεκάθαρη τη διαίρεση της σκηνής, με καλλιτέχνες τον έναν μετά τον άλλο να δηλώνει τη θέση του και στρατόπεδο. Καλλιτέχνες όπως οι Clipse ήταν που φέτος μέσω του άλμπουμ τους έθεσαν επί τάπητος το ζήτημα της διαίρεσης της ραπ κουλτούρας. Αλλά και αν κρίνει κανείς από άλμπουμ όπως των Future, Playboi Carti, JID και άλλων, διαφαίνεται πως πλέον για κάθε νέα δουλειά ενός ράπερ, τα feats και οι συνεργασίες τους, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο πρέπει να διαλέγουν στρατόπεδο στη μάχη.
Κανείς μας δεν θα ξεχάσει στιγμές όπως το (συγκλονιστικό) performance του Kedrick στο Super Bowl τον Φεβρουάριο του 2025, όπου πέρα από το ξεδίπλωμα της καλλιτεχνικής ιδιοφυίας που λέγεται K-Dot, συνέχισε να συνθλίβει τον Drake ακόμα και μετά τη μεγάλη νίκη, χορεύοντας (λετζίτ) πάνω στον τάφο του μαζί με την πρώην του, τη Serena Williams. Ή στιγμές από το world tour του, όπως τις συναυλίες στο Τορόντο – τη πόλη που προέρχεται ο Drake – όπου και έκανε απανωτά δύο συναυλίες sold-out (που δεν είχε ξαναγίνει στη πόλη) και ακόμα και στα μαγαζιά όταν έπαιζε το Not Like Us, όλοι οι κάτοικοι χορεύανε. Λες και γιορτάζανε μαζί την ήττα του Drake.
Μια χρονιά γεμάτη ραπ
Όπως είπαμε και νωρίτερα, μπορεί να είναι η χρονιά που τέθηκε ξανά το ερώτημα περί-θανάτου-της-ραπ-μουσικής (υποσχόμαστε να επανάλθουμε επί του θέματος πιο αναλυτικά κάποια στιγμή), ωστόσο ήταν και μια χρονιά που μας χάρισε πολλά σημαντικά στιγμιότυπα και πολλά και διαφορετικά μουσικά άλμπουμ. Ακόμα και αν δεν πήραν την δημοτικότητα που θα έπαιρναν σε άλλες περιόδους.
Ας πάμε στη λίστα όμως τώρα:
10. Freddie Gibbs & The Alchemist – Alfredo 2
Στις σπάνιες κακές στιγμές του, το Alfredo 2 ενσαρκώνει ένα είδος άνεσης από δύο εκ των πιο πολυάσχολων επαγγελματιών της ραπ σκηνής. Με ένα στυλ τόσο κωδικοποιημένο που αυτόματα χαρακτηρίζεται ως «κλασικό», επιστρέφουν με το δεύτερο Alfredo. Ο Alchemist ακούγεται καλύτερος από ποτέ, καθώς οι ήχοι του μεταδίδουν εικόνες από μαφιόζους με κοστούμια που καπνίζουν πλούσια πούρα, με τον Gibbs ακούγεται πιο κομψός από ποτέ. Ανταλλάσσοντας τα ιταλικά φετουτσίνι με ρύζι, ο Alchemist και ο Freddie περιηγούνται στον υπόκοσμο του εγκλήματος της Ιαπωνίας, καθώς έχουν να κάνουν με τη Γιάκουζα σε ένα βαθιά νουάρ άλμπουμ που μπορεί να μην συναντά τα επίπεδα λυρικότητας του πρώτου Alfredo, παρόλα αυτά παραμένει ένα φινετσάτο έργο τέχνης – ή μπολ ράμεν, όπως το βλέπει κανείς.
9. Mobb Deep – Infinite
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται όλο και περισσότερο μια επίδειξη αγάπης και εκτίμησης για τους Mobb Deep, με πολλά από τα παλιά τους άλμπουμ να ωριμάζουν σαν το καλό κρασί. Ο θάνατος του Prodigy – της μιας συνιστώσας του γκρουπ – το 2017 ήταν ένα πραγματικά θλιβερό γεγονός στον καλλιτεχνικό χώρο. Και έκτοτε όλοι οι φανς τους περιμέναμε πότε θα ακούγαμε τα περίφημα αδημοσίευτα του Prodigy. Ε, λοιπόν, 8 χρόνια μετά μπορούμε να πούμε ότι το Infinite άξιζε την αναμονή του και πρόκειται πραγματικά για ένα εκπληκτικό άλμπουμ. Παρά το γεγονός ότι οι στίχοι και τα φωνητικά του Prodigy προέρχονται από διάφορα μέρη και προφανώς δεν προορίζονταν για ένα άλμπουμ όπως αυτό όταν γράφτηκαν, αυτό το άλμπουμ, από άποψη στίχων και θεμάτων, είναι τόσο εστιασμένο και συνεκτικό όσο θα θέλαμε να είναι. Δεδομένου του πόσο δουλεμένα φαντάζουν οι στίχοι, τα ρεφρέν και τα beats σε όλο το LP, οι Havoc, Nas και Alchemist κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα από τα καλύτερα tracklist που έχουμε ακούσει σε ένα project των Mobb Deep εδώ και χρόνια. Και δεδομένων των συνθηκών υπό τις οποίες δημιουργήθηκε αυτό το άλμπουμ, αυτό είναι πραγματικά ένα αρκετά εντυπωσιακό κατόρθωμα.
8. Hit-Boy & The Alchemist – Goldfish
Το Goldfish είναι το σημείο όπου συγκλίνουν οι τροχιές δύο εκ των μεγαλύτερων ραπ παραγωγών, οι οποίοι τώρα δεν γράφουν μόνο beats, αλλά και χώνουν ρίμες! Για τον Hit‑Boy, είναι μια δήλωση: ένα ολοκληρωμένο άλμπουμ που κυκλοφορεί αμέσως μετά την ανεξαρτητοποίησή του από τα δεσμά των δισκογραφικών. Για τον The Alchemist, είναι μια τολμηρή επέκταση της καλλιτεχνικής του περσόνας, από τον αγαπημένο σου παραγωγό σε εξ’ ολοκλήρου entertainer.
Ένας δίσκος με beats που ποικίλουν θεματικά μεταξύ boop-bap, drumless και trap. Σύμφωνα με τον Hit-Boy στην συνέντευξη του podcast Joe and Jada, η μεταφορική σημασία του τίτλου μιλάει για «τη ζωή που πηγαίνει κάπως έτσι. Είμαστε κολλημένοι σε ένα μπολ, απλά κάνουμε κύκλους και πολλές μαλακίες μερικές φορές». Αυτή η φράση φέρνει στο μυαλό ένα ψάρι που κολυμπάει γρήγορα γύρω από ένα γυαλί, όπου η αλλαγή έχει να κάνει περισσότερο με την προοπτική παρά με τη διαφυγή. Στη θεωρία, ακούγεται σαν μια εννοιολογική άσκηση, αλλά το έργο μοιάζει περισσότερο με δύο φίλους που ανταλλάσσουν ιστορίες πολέμου πάνω στις μεταβαλλόμενες επιφάνειες των δικών τους beats. Ένα πραγματικά αξέχαστο άλμπουμ που σε κάνει να υποκλίνεσαι υπό το δέος δύο από των μεγαλύτερων σύγχρονων μορφών της ραπ σκηνής.
7. Joey Bada$$ – Lonely At The Top
Στο Lonely at the Top ο Joey παρουσιάζει εδώ μερικά από τα πιο ώριμα κομμάτια του. Η παραγωγή αντικατοπτρίζει απόλυτα αυτή την αλλαγή, καθώς η σκληρότητα και η βρωμιά έχουν αντικατασταθεί από ήρεμες μελωδίες. Ο Joey εξακολουθεί να θέλει να είναι ο καλύτερος MC, αλλά αυτή τη φορά επέλεξε να το κάνει χωρίς λόγια, αλλά με πράξεις. Εδώ παρουσιάζει μια από τις πιο δυνατές φωνητικές του ερμηνείες, όπου ακούγεται σχεδόν αγνώριστος. Ωστόσο, το boom bap πάνω στο οποίο έχτισε την καριέρα του είναι ακόμα παρόν και το προσεγγίζει με διάφορους τρόπους. Το πιο συναρπαστικό και αισιόδοξο κομμάτι είναι το «SUPAFLEE», στο οποίο συμμετέχουν ο Joey και η Bri Steves, σε ένα τραγούδι που έχει παραχθεί από το μέλος της Pro Era, Kirk Knight, και που ακούγεται σαν ένα κομμάτι των Neptunes που θα είχε ξεσηκώσει τα κλαμπ στις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Ένα πραγματικά αξιόλογο άλμπουμ που σαν κύριο ελάττωμα έχει την έλλειψη συνεκτικότητας, που το κάνει να φαντάζει περισσότερο σαν mixtape παρά σαν ένα άλμπουμ. Μπορεί να μην είναι το καλύτερο άλμπουμ του Joey, ακόμα και έτσι όμως, έχει μερικά από τα πιο δυνατά tracks της χρονιάς.
6. Playboi Carti – I AM MUSIC
Ο Playboi Carti έχει περάσει διάφορες φάσεις. Από τον αινιγματικό έφηβο που έβγαζε μεμονωμένα τραγούδια στο SoundCloud έως τον It Boy στα όρια του mainstream στο ντεμπούτο του mixtape. Από τον ad-lib-happy stage diver που ταράξε την δημοφιλή κουλτούρα του ραπ στο Die Lit έως τον επίδοξο Δράκουλα που επαναπροσδιόρισε αυτή την κουλτούρα με τον rage ραπ μαξιμαλισμό του Whole Lotta Red. Το πολυαναμενόμενο I AM MUSIC δεν είναι εύκολο να περιγραφεί με λίγα λόγια. Διότι, αντί να υποβληθεί σε μια ριζική ακόμα ανανέωση του ήχου του, ο Carti γιορτάζει. Γιορτάζει με ένα άλμπουμ των 30 κομματιών, που συνδυάζει όλες τις προηγούμενες περσόνες του, όλες τις καλές και κακές παρορμήσεις του. Αυτοπαρουσιάζεται ως λίγο εμπνευσμένος λάτρης της χιπ χοπ, λίγο επιχειρηματίας που κάνει νταλαβέρια, λίγο ανατρεπτικός ράπερ της γενιάς της Gen Z. Στο I AM MUSIC αναγγέλει τον εαυτό του γεμάτο με στοιχεία τόσο από τον μεγαλομανή Kanye που μυθοποιεί τον εαυτό του, όσο και από τη φουτουριστική νοσταλγία της εποχής του swag στην Ατλάντα, αλλά και μια γουλιά από τις απολιτικές επιτυχίες του Travis Scott – με μια δόση από τα εξαίρετα vibes του Future.
Το I AM MUSIC είναι μεγάλο και βαρύ. Αλλά όσο είναι χαοτικό, άλλο τόσο είναι εθιστικό.
5. McKinley Dixon – Magic, Alive!
Όταν λέμε ότι το Magic, Alive! του McKinley Dixon είναι απλά-όμορφα-και-ωραία ένα μουσικό επίτευγμα στο storytelling ραπ, το εννοούμε. Ένα άλμπουμ – έκπληξη που εστιάζει στην ιστορία τριών νεαρών παιδιών που χάνουν τον φίλο τους. Τα μνημεία που χτίζουν στη μνήμη του και τρεις ζωές που θα έδιναν τα πάντα για να τον επαναφέρουν, είναι μια συλλογή με 11 διηγήματα που διαδραματίζεται στις γειτονιές του Σικάγο.
Ένα πυκνό και πολύχρωμο μείγμα, ένα φιλόδοξο έργο με πολιτικά και συναισθηματικά φορτισμένα κομμάτια. Σε πολλούς μπορεί να θυμίσει μια ταινία της Disney. Σαν μια καλή ταινία ενηλικίωσης από τη δεκαετία του ’90, που μας δίδαξε διάφορα μαθήματα, που ήταν γεμάτη χαρακτήρες που ταυτιζόμασταν και λειτουργεί σαν μια καλή παρηγοριά στις σκοτεινές μέρες.
Ένα άλμπουμ που μας θυμίζει τις θαυμαστές δυνατότητες του ραπ και απλά πρέπει να ακουστεί.
4. JID – God Does Like Ugly
Θέλω να πιστεύω ότι για όσουν έχουν ακούσει το The Forever Story, να συμφωνούμε πως πρόκειται για ένα από τα καλύτερα ραπ άλμπουμ της δεκαετίας. Οπότε στο God Does Like Ugly υπήρχαν άθελα ή μη, κάποιες υψηλές προσδοκίες.
Το νέο άλμπουμ του JID μπορεί να μην καταφέρνει να πιάσει αυτές τις προσδοκίες, παρόλα αυτά κάνει κάτι άλλο πολύ αξιόλογο. Επεκτείνει την μουσική του παλέτα χωρίς να θυσιάζει την αιχμηρότητα των στίχων του, καθώς ταξιδεύει σε θεματικές όπως η πίστη, οι κύκλοι βίας στους δρόμους, ενώ το άλμπουμ δρα και σαν μέσο αυτοανασκόπησης. Είναι ένα φιλόδοξο, πολυεπίπεδο άλμπουμ που επιβεβαιώνει τον JID ως μία από τις πιο ευέλικτες φωνές του χιπ χοπ.
Το κεντρικό ερώτημα του άλμπουμ αφορά μια θεότητα και το βαθμό στον οποίο τα συναισθήματά της μπορούν να καθοδηγήσουν την ύπαρξή μας. Ωστόσο, η απάντηση βρίσκεται κάπου μέσα στον κοινωνικό αγώνα και το ταξίδι της ανθρώπινης εμπειρίας. Με αυτό το άλμπουμ, ο JID μας ενθαρρύνει να αποδεχτούμε την ασχήμια και την ομορφιά που συνοδεύουν την επιδίωξη του σκοπού μας.
3. Tyler, the Creator – Don’t Tap The Glass
Είναι αυτό το πιο fun, το πιο χορευτικό, το πιο μουσικά μαξιμαλιστικό άλμπουμ της δεκαετίας; Πιθανότατα ναι. Και βγάζει νόημα να έρθει από τον Tyler the Creator, ένα από τα λαμπρότερα μυαλά της μουσικής σκηνής διεθνώς. Το «παιδί» του Pharell, του Kanye και όλων των μεγάλων ιδιοφυών των 00ς, που τα τελευταία χρόνια δημιουργεί ο ίδιος μια μικρή «επανάσταση» στον μουσικό κύκλο του ραπ. Το Don’t Tap The Glass δεν είναι κάποιο βαθύ project με νοήματα κλπ. Είναι απλά ένα από τα πιο χαρούμενα και πιο όμορφα ακουστικά άλμπουμ που έχουμε ακούσει. Ο παλιός Kanye θα ζήλευε αυτό το project.
2. Little Simz – Lotus
H Little Simz αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα από τα πιο δυνατά χαρτιά της σύγχρονης ραπ σκηνής, τόσο βάσει της λυρικότητας των στίχων της όσο και με τις θεματικές που καταπιάνεται και με το βάθος που τους προσδίδει. Το Lotus δεν αποτελεί εξαίρεση, παρά μόνο επιβεβαίωση στο παραπάνω.
Ερχόμενο μετά από μια μεγάλη δικαστική μάχη της ίδιας με τον παραγωγό των προηγούμενων τριών δίσκων, το άλμπουμ την βρίσκει στον πιο ευάλωτο εαυτό της, καθώς απομακρύνεται από την κινηματογραφική ατμόσφαιρα των προηγούμενων δίσκων της, και στο άλμπουμ αποτυπώνονται τα αισθήματα της γύρω από την λήξη μιας καλλιτεχνικής συνεργασίας αλλά και της προδοσίας ενός καλού της φίλου. ο James περιβάλλει τη φωνή της με απλά arrangements που αντλούν στοιχεία από τη jazz, την Afrobeat και τη rock.
Τα αναλύσαμε και εδώ με 4 χιλιάδες λέξεις, που κάποιος θα έλεγε ότι είναι υπέραρκετες.
Η πραγματικότητα είναι όμως ότι ο υπογράφοντας δεν μπορεί να σταματήσει να μιλάει για αυτό το άλμπουμ. Στα πολύ σύντομα, το Let God Sort Em Out είναι το άλμπουμ – επιστροφή ενός από τα εβληματικότερα ντουέτα της ραπ σκηνής (Malice & Pusha T), με τον goat Pharell στην παραγωγή. Είναι ένα άλμπουμ που δεν παίρνει τον κλασικό δρόμο της αναπαραγωγής κλασικών ήχων και θεματικών, αλλά αποτελεί περισσότερο μια «αναγέννηση» για τους ίδιους τους Clipse. Πλέοντας σε νέα συναισθηματικά πεδία, μιλάει για το πως να βγεις από τον κόσμο των ουσιών, αλλά και το πως να ζεις με την ενοχή του επιζώντος. Το να σε στοιχειώνει το παρελθόν σου και να αντιμετωπίζεις αυτούς τους δαίμονες γινόμενος και εσύ ο ίδιος λίγο δαιμονικός. Ένα άλμπουμ χωρίς skip, άρτιο από την αρχή μέχρι το τέλος. Είναι (μέχρι στιγμής) το ραπ άλμπουμ της δεκαετίας.
